Man-Vrouw/Vader-Moeder

Gezagsverhoudingen

We willen nu een en ander toespitsen op man en vrouw in het huwelijk als vader en moeder, en daarbij enkele analyserende opmerkingen maken. Een goed verstaan van de bijbelse gegevens omtrent het huwelijk is wel heel erg belangrijk voor het invullen en dragen van de eigen verantwoordelijkheden i.v.m. de eigen positie die man en vrouw in het huwelijk hebben. Het hoofd-zijn van de man en de onderdanigheid van de vrouw zijn maar al te vaak ten 'gunste' van de positie van de man uitgelegd. Waar dat gebeurt, zien we de man en vader als 'baas' die alles voor vrouw en kinderen beslist. De 'ondergeschikten' hebben maar te gehoorzamen. Naar de kinderen toe wordt het gezag dan vaak gehandhaafd met een verwijzing naar hun minderjarigheid.

Met deze - wellicht wat grove - pennestreek willen wij aangeven, hoe gezagsverhoudingen in huwelijk en gezin vaak met een beroep op de Bijbel eenzijdig autoritair werden (en soms nog worden) ingevuld.

Emancipatie

Wanneer wij nu iets gaan zeggen over de invloed van het emancipatiestreven op het huwelijk, dan willen wij in de lijn van het voorgaande eerst opmerken dat wij niet moeten vergeten dat de opkomst van dit streven niet los staat van de plaats die de vrouw vroeger in het huwelijk innam. Als we daarbij ook nog denken aan allerlei economische motieven en motieven van stand zoals die vroeger bij huwelijkssluitingen een rol speelden (koeien bij koeien, geld trouwt met geld, e.d.), dan kunnen we alleen maar blij zijn dat we wat dat betreft in andere tijden leven. Emancipatie en feminisme hebben zich i.v.m. het huwelijk echter eenzijdig gericht op de verzelfstandiging van de positie van de vrouw t.o.v. de man. Er wordt gesproken over de vrouw die 'onafhankelijk' moet zijn van haar man, over 'eisen van vrouwen' en 'machtsgelijkheid'. Met als gevolg dat er 'extra druk op het moderne huwelijk' is ontstaan, aldus de psycholoog prof. J. Frenken (in het eerder genoemde artikel in Elsevier), die verder concludeert dat een deel van de echtscheidingen te wijten is aan de vrouwenemancipatie.

Geen harmonie maar competitie

In het licht van de bijbelse gegevens krijgt zo'n conclusie enig reliëf. Als je als man en vrouw in een sfeer van 'eisen' en 'machtsgelijkheid' met elkaar omgaat, dan kun je netzomin van een goede relatie spreken als wanneer de vrouw niets en de man alles te zeggen heeft. Denkend vanuit de roeping van man en vrouw om elkaar onderdanig te zijn in de vreze Gods (om dus samen eensgezind te buigen voor het allerhoogste gezag) weten wij met deze termen geen raad. We stellen wel vast, dat er zo geen sprake is van eenheid en harmonie maar van competitiedrang. En dat brengt allerlei conflicten met zich mee. Vooral ook omdat er meer vanuit het hebben van rechten dan vanuit het hebben van plichten wordt ge­dacht. Dat men in de emancipatiebeweging zijn uitgangspunt neemt in de verzelfstandigde positie van de vrouw t.o.v. haar man heeft o.a. tot gevolg dat nu gezegd wordt dat man en vrouw economisch gelijkwaardig zijn en daarom recht hebben op - wat tijd betreft - gelijke arbeidsmogelijkheden e.d. (en dat zou dan per wetgeving geregeld moeten worden). Dat is een zorgwekkende ontwikkeling, omdat ze een miskenning inhoudt van de principiële eenheid van man en vrouw en van de eigen plaats die zij (ook als vader en moeder) in het huwelijk en het gezin hebben. Ze draagt er toe bij, dat het aantal huwelijks- en relatieconflicten toeneemt, met alle gevolgen vandien. Dit alles werkt ondermijnend t.a.v. het huwelijk. Maar die ondermijning gaat veel verder dan het huwelijk.

Gezagsproblemen

Als er een geest van competitie en conflict is tussen een vader en een moeder in plaats van een geest van harmonie, dan heeft dat gevolgen voor de opvoeding van de kinderen. Dat gaat ten koste van het gezag over de kinderen.

Is dit niet één van de problemen van vandaag, dat er zo weinig respect is voor het gezag? We merken het in allerlei maatschappelijke verhoudingen, in fabrieken en op kantoren, in scholen en op straat. Dit probleem begint over het algemeen thuis. In de gezinssituatie. Vele jongeren groeien op in een sfeer van conflict en onverschilligheid. Terwijl zij juist zoveel behoefte hebben aan nestwarmte en geborgenheid, vinden zij deze vaak niet op de plaats waar zij deze het eerst zouden mogen verwachten: in het gezin. Het gezinsleven is voor velen niet meer het centrum wat het naar zijn aard wel is. De problemen kunnen dan niet uitbijven. Sociale problemen ook. Kinderen die geen of weinig liefde en respect voor hun ouders hebben en die van huis uit geen respect voor het gezag mee krijgen, laten zich slecht regeren. De gevolgen zijn: ordeproblemen op school, vandalisme, jeugdcriminaliteit... Statistieken wijzen uit, dat jonge delinquenten bijna allemaal uit gebroken huwelijks- en gezinssituaties komen. Hierin zien we bevestigd dat de veranderende visie op de betekenis van het huwelijk en op de relatie man-vrouw, en daarmee samenhangend op het belang van het gezinsleven, eveneens onze ordelijke samenleving ondergraaft.

De dingen van de oppervlakte

Het emancipatorisch denken heeft in onze gezinnen tot nu toe slechts druppelsgewijs invloed, hoewel deze invloed steeds sterker wordt doordat in onze maatschappij steeds meer aangedrongen wordt op 'verandering van de traditionele rolpatronen' en hier binnen het onderwijs ook steeds meer aandacht aan gegeven wordt, ook in de zin van de voorbereiding van de jongeren op de niet-traditionele rolpatronen.

Wij hebben in onze gezinnen echter veelal met een ander probleem te maken, nl. het probleem dat wij ondanks al onze geestelijke claims vaak opgaan in de dingen van de oppervlakte. Wij kijken en wijzen vaak al gauw naar jongeren als het gaat om een bepaalde levensstijl, discobezoek e.d., maar het is de vraag of de sfeer in het ouderlijk huis wanneer deze bepaald wordt door een geseculariseerde levensstijl minder 'werelds' is dan de sfeer in b.v. een disco. Principieel is er in ieder geval geen verschil. Het gaat bij beide om de dingen van de oppervlakte. Wij hebben allemaal, jongeren én ouderen, op onze eigen wijze en in onze eigen sfeer te maken met de aantrekkingskracht van het huidige levenskhmaat. De dingen van de oppervlakte, van de buitenkant, trekken ons aan - meer en eerder dan de dingen die dieper liggen, de dingen van de binnenkant. Wij blijven vaak in de buitenkant steken. Ook als man en vrouw kun je in het huwelijk met elkaar, en als vader en moeder ook met de kinderen, een oppervlakkige relatie hebben. Waar nu de bijbelse lijnen slechts zichtbaar zijn in min of meer strakke en strikte godsdienstige regels en waar tegelijkertijd - in een merkwaardige dubbelheid en daar haaks op staande - de dingen van de oppervlakte en de buitenkant centraal staan, daar zien we dat jongeren eerder de neiging hebben om af te haken en afscheid te nemen van 'het geloof' en van 'de kerk'. Hetzij dat ze zich door de schijn bedrogen en in de steek gelaten voelen, hetzij dat zij volkomen onverschillig zijn geworden. Natuurlijk spelen hier ook andere factoren mee. We denken b.v. aan de zuigkracht van het nihilistisch (en ook atheïstisch) levensgevoel dat alles naar de oppervlakte trekt en waardoor de dieptedimensies uitgeschakeld worden (in ieder geval die van het Evangelie). Maar als deze dieptedimensies in de christelijke gezinnen al ontbreken, dan heeft ook dit ingrijpende gevolgen voor de christelijke gemeente en voor de samenleving. De vreze Gods - dat is iets van de binnenkant - in het huwelijks- en gezinsleven kan met recht een fundamenteel gegeven genoemd worden.

Roeping ouders

Niet alleen een bepaalde visie op het huwelijk en op de relatie man-vrouw (ook als vader en moeder) en op de betekenis van het gezin, maar ook een bepaalde invulling en praktische beleving daarvan heeft dus consequenties (positief of negatief) voor gemeente en samenleving. We komen zo ook bij de ouders terecht. Vrezen zij God? Zo komt ook hun roeping ter sprake als man en vrouw t.o.v. elkaar en als vader en moeder t.o.v. hun kinderen. Als man en vrouw: hoe is hun relatie? Zijn zij elkaar onderdanig in de vreze Gods? Heeft elk vanuit de intieme eenheid die hij/zij zo met de ander heeft ook oog voor de eigen plaats en voor die van de ander in de huwelijksrelatie en voor de verantwoordelijkheden die deze eigen plaats met zich meebrengt?

Als vader en moeder: erkennen zij het gezag van God in hun leven, ook t.a.v. die eigen plaats in het huwelijks- en gezinsleven? En voeden zij hun kinderen op onder dit gezag, dat zich uitstrekt over alle terreinen van het leven? Trekken zij daarin samen ook één spoor? M.a.w. die intieme eenheid - is die naar buiten toe zichtbaar? Is die ook voor de kinderen duidelijk? Waar dit zo is; zal er een sfeer van geborgenheid, liefde en vertrouwen zijn, die de benodigde nestwarmte biedt waar kinderen zo dringend behoefte aan hebben.

We willen hier als opmerking aan toevoegen, dat een goede relatie tussen man en vrouw als vader en moeder geen waarborg is voor een goede ontwikkeling en een positieve groei van hun kinderen. Dat kan ook niet vanwege de gebrokenheid en de verdorvenheid van ons menselijk leven, waardoor er van binnenuit en van buitenaf invloeden zijn die belemmerend of op een averechtse wijze op deze ontwikkeling en groei inwerken. Zoals in alles zijn we ook hierin absoluut afhankelijk van Gods zegen. Het is Zijn gunst en Zijn werk als onze kinderen Zijn weg gaan en zich daarbij vastklemmen aan Zijn beloften.

Maar laten wij letten op de wijze waarop de Heere werkt. Hij werkt in de lijn van de geslachten (verrassenderwijze overigens ook daarbuiten!). Dat betekent dat Hij ons als ouders inschakelt en dat wij verwachtingen van Hem mogen hebben! Waar Hij gevreesd wordt daar zullen ouders en kinderen elkaar ook eerder in een diepe verbondenheid vinden - als gezin levend uit de overvloedige bron van de genade van God.

Jongerenpastoraat

We schrijven over het huwelijk en het gezin in verband met de pastorale zorg voor onze jongeren. In het voorgaande is dat verband al wel duidelijk naar voren gekomen. Het jongerenpastoraat is een opdracht voor ieder christen die met jongeren te maken heeft. Het is een opdracht voor de christelijke gemeente. Maar het is in de eerste plaats een opdracht voor de ouders - de opdracht om hun kinderen te vertellen van de grote daden van God, om ze tot Jezus te leiden, om ze te onderwijzen en toe te rusten met het oog op hun staan en gaan in kerk en wereld. Jongerenpastoraat begint in het gezin! Wat is het daarom toch van uitermate groot belang om op te komen voor wat de Bijbel ons leert over het huwelijk! Het gezinsleven begint immers met de huwelijkssluiting! Wat is het ook van uitermate groot belang dat onze jongeren onderricht worden in wat de Bijbel ons hierover leert, voordat zij zelf zover zijn dat zij een vaste relatie aangaan met een door hen gevonden levenspartner!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen