Man en vrouw naar Gods beeld

Bij de titel

De Veenendaalse predikant geniet bekendheid als spreker op vergaderingen van meer dan locale omvang, als schrijver van artikelen in kerkelijke periodieken en in theologische bladen. Daarnaast heeft hij zijn dissertatie gepubliceerd en een brochure in de serie van de Willem de Zwijgerstichting.

Mij werd gevraagd in dit blad zijn jongste boek te bespreken: 'Man en vrouw naar Gods beeld. Een bijbelse bezinning'. Het verscheen als deel 12 in de serie 'Reformatiereeks', welke uitkomt bij Kok, Kampen. Het telt 126 bladzijden en kost ƒ 19, 50. Eerder was aangekondigd dat een boek over dit onderwerp zou verschijnen geschreven door dr. en mevr. Hoek samen. Eerlijk gezegd was het een lichte teleurstelling dat de bijdrage van mevrouw Hoek pas in een tweede deel zal geplaatst worden. Het leek mij bijzonder boeiend een boek in handen te krijgen dat door een echtpaar (predikant en arts) geschreven was - helemaal over dit onderwerp: man en vrouw. De lezer moet zijn geduld nog even bewaren tot de uitgave van beiden verschijnt. Dit boek biedt bezinning op de bijbelse grondslag voor de verhouding van man en vrouw. Dat in de titel 'naar Gods beeld' is toegevoegd betekent dat het mens-zijn naar Gods bedoeling het man en vrouw zijn omvat. 'Niet eenzaam, maar tweezaam. Niet eentoning, maar tweetonig. Niet eenzijdig maar tweezijdig.' Man en vrouw zijn samen geschapen naar het beeld Gods. 'Dat sluit ieder seksisme, iedere discriminatie van een van beide seksen principieel uit' (blz. 32 en 23).

Deze aanhalingen zijn ontleend aan het tweede hoofdstuk. Het is getiteld: 'In de lichtkring van de schepping' (blz. 21-37). Het eerste hoofdstuk bevat een verkenning en positiebepaling (blz. 9-20). Hierin wordt ons getekend hoe de opvattingen omtrent seksuele relaties en huwelijk ingrijpend zijn gewijzigd. Officiële documenten van de Nederlandse Hervormde en Gereformeerde Kerken worden besproken, publicaties van theologen gereleveerd en gecritiseerd. Met name de kritiek wordt in de volgende hoofdstukken nader onderbouwd. Het was mij geen bezwaar geweest, als de inhoud van dit hoofdstuk zijn plaats gevonden had, verspreid over de volgende hoofdstukken. Daar komen én de stof én de nu reeds genoemde criteria toch weer ter sprake. Ik zeg dit ook daarom, omdat in dit hoofdstuk de samenvattende stellingen ontbreken, die het betoog in de hoofdstukken 2-6 telkens afronden. De aard van dit overzicht verschilt kennelijk formeel van de volgende hoofdstukken. Het was niet wel mogelijk er samenvattende stellingen van te geven.

Schepping en verlossing

In het reeds genoemde tweede hoofdstuk wordt ingegaan op de Schriftgegevens met betrekking tot de schepping. Seksuele verscheidenheid wordt teruggevoerd op de schepping naar het beeld van God. Het huwelijk wordt getekend als een exclusieve, extensieve en existentiële verbondenheid van man en vrouw, waarbij de zegen van de vruchtbaarheid besproken wordt. Man en vrouw nemen een onderscheiden positie in, maar zijn gelijkwaardig. Zo is de vrouw de man terzijde gesteld. Reeds in dit hoofdstuk wordt verwezen naar de verlossing in Christus en uitspraken die Paulus in zijn brieven doet. Deze uitspraken staan niet op gespannen voet met de bijbelse uitspraken over de scheppingsgegevens. Dr. Hoek spreekt in dit verband over de scheppingsorde van Genesis 1 : 27 (blz. 37).

Hoofdstuk drie heet: Overschaduwd door de zonde' (blz. 38-56). Hier wordt besproken hoe de zonde doorwerkt in de verhouding van man en vrouw. Er wordt gesproken over schaamte en schaamteloosheid. Boeiend is de uitleg die van Genesis 3 : 16 wordt gegeven: Meerduidig en dubbelzinnig' (blz. 47). Er ligt een correctie in op de situatie die door de zonde is ontstaan, terwijl de oorspronkelijke scheppingsorde - de man het hoofd van de vrouw - in acht genomen wordt.

Onder het kopje een 'paulinische' terugblik wordt ingegaan op teksten over Eva, die eerst verleid is en daarna verleidde. Er worden nu reeds conclusies getrokken over de plaats van de ongehuwde vrouw, en over die van de gehuwden in andere verbanden dan het huwelijk. Wellicht dat dit onderwerp beter bij hoofdstuk vier had ondergebracht kunnen worden: 'Transparant tot op de verzoening' (blz. 57-72). Hier wordt met name ingegaan op de betekenis van Christus voor het huwelijk en voor het man en vrouw zijn. We zouden eerder in dit hoofdstuk de conclusie verwacht hebben, die we reeds op blz. 56 lezen: 'Paulus leert ons dat de vrouw, Eva, veilig is onder de bescherming van de tweede Adam, Christus'. Een dergelijke conclusie lijkt me op zijn plaats als 'het transparant tot op de verzoening' is behandeld.

In hoofdstuk vijf lezen we: 'In het perspectief van de voltooiing' (blz. 73-81). Hier gaat het over de betekenis van 1 Corinthe 7 (huwelijkspastoraat per brief). Conclusie is: het huwelijk is bedoeld voor levenslang, maar niet voor eeuwig. Hier wordt ook ingegaan op de 'teken-functie' van het ongehuwd zijn. Ik weet niet of iedere (niet-vrijwillig) ongehuwde deze bladzijden kan onderschrijven. Ik denk dat er meer nodig is van de nieuwtestamentische eschatologie over dit hoofdstuk substantie te geven.

Hoofdstuk 8 luidt: 'Seksualiteit tussen verdringing en verzelfstandiging' (blz. 82-96). Hier wordt de balans opgemaakt. Het sluit nauw aan bij hoofdstuk 1. Het is er als het ware de positieve pendant van, al komen de daar besproken standpunten hier wel weer terug. Ik vind dit in zijn beknoptheid een waardevol hoofdstuk, al had het meer vooraan een plaats in het boek verdiend.

Een waardevol boek

Met enkele actuele vragen in bijbels licht (blz. 97-120) wordt het boek afgesloten: Variaties in relaties: Gij zult niet echtbreken, Scheiding, Scheiding der geesten rond echtscheiden, Bijbel en homoseksualiteit vormen de inhoud van dit hoofdstuk. Als ik het goed zie gaat het hier al over de praktijk, waaraan het tweede deel gewijd zal zijn. Ook hier ontbreekt de samenvatting, die we in de voorgaande vijf hoofdstukken vinden.

Achter elk hoofdstuk zijn gesprekvragen te vinden, terwijl op blz. 121-124 enige (heel wat!) literatuur wordt vermeld. Een register van aangehaalde teksten besluit het boek.

Hier en daar heb ik kritische kanttekeningen geplaatst. Die willen op geen enkele wijze afbreuk doen aan de waardering die ik voor het standpunt van de schrijver heb, als ook voor de brede belezenheid. Vanuit een grote kennis van zaken heeft het de auteur, denk ik, wel eens moeite gekost om zich in het weergeven van de mening van anderen wat te beperken. Hij gaat wat heen en weer tussen refereren en poneren, tussen analyseren en thetisch bezig zijn! Terugkomend op wat ik aan het begin schreef, zou ik het op prijs gesteld hebben, als de stof in één boek was samengebracht. Zonder bezwaar zouden overzichten gemist kunnen worden. Schrijvers eigen standpunt zou er nog scherper door naar voren gekomen zijn en we zouden de praktijk er direct bij gehad hebben.

Misschien voelt de schrijver zich juist door deze laatste opmerking wat teleurgesteld, omdat hij onder andere uit mijn geschriften nog al eens wat heeft weergegeven. Ik ben hem daarvoor erkentelijk. Ik weet mij in deze zaken met hem eensgeestes. Iets minder vermelding van namen (ook van de mijne) had ik er voor over gehad om de stof in één band bij elkaar te hebben.

Door de gespreksvragen kan de lezer in elk hoofdstuk de weg naar de discussie gemakkelijk vinden. Ik verwacht dat gespreksgroepen het graag zullen gebruiken. En nu maar uitzien naar de volgende bijdrage, ook van mevrouw Hoek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen