'Ik haat de zondag';... Hoe worden alle dagen goed? (II)

Normen voor de zondag

Over wat wij op zondag niet mogen dien spreekt de catechismus zich in wettische zin niet uit. Hij begint met een praktische opdracht, nl. dat wij zorgen voor het onderhoud van de kerkedienst, het predikambt en de scholen. Verder zegt ons het leerboek: 'dat ik inzonderheid op de sabbat, dat is op de rustdag, tot de gemeente Gods, naarstiglijk kome, om Gods Woord te horen, de Sacramenten te gebruiken, God de Heere openlijk aan te roepen, en de armen christelijke handreiking te doen; ... 'alzo in de eredienst: geloofsoefening, geloofsversterking. Godsverering en liefde voor de broeders. In dezelfde zin wordt dan als afsluiting gezegd: 'ten andere, dat ik al de dagen van mijn leven van mijn boze werken ruste, de Heere door zijn Geest in mij werken late en alzo de eeuwige Sabbat in dit leven aanvange'. (Zondag 38, H. C.)

De zondag een teken voor alle dagen

In dit slotgedeelte wordt iets van de bijzondere plaats van de Sabbatdag en van de latere zondag losgelaten. In hun reactie tegen de vele heilige dagen van de Rooms-Katholieke Kerk, hebben de Hervormers er aanvankelijk van afgezien om de zondag te beschouwen als een in de Schrift gefundeerde heilige dag. Wel hebben zij déze dag erkend als door de kerk bestemd voor de eredienst en door de overheid om maatschappelijke rustdag te zijn.

De Vaders der Hervorming waren met deze opvatting over de zondag in overeenstemming met de praktijk van het geestelijk leven van de eerste christenen in Jeruzalem. Van hen daar, die tot geloof kwamen, wordt gezegd: 'En voortdurend waren zij elke dag eendrachtig in de tempel, braken het brood aan huis en gebruiken hun maaltijden met blijdschap en eenvoud des harten' (Hand. 2, 46). Ook in de geschiedenis van Israel zijn er aanwijzingen, dat op alle dagen iets van de gloed van de Sabbat ligt. Het rusten van God na Zijn scheppingswerk weerspiegelt zich in de rust waartoe Hij uitverkiest, wie blijven in de lijn van Zijn Verbond. Voor hen mogen alle dagen sabatten Gods zijn, wanneer zij nalaten van Hem af te wijken.

Dit zegt ook de hier aangehaalde catechismus uitspraak. Ook daarin valt het onderscheid van dagen weg. Het rusten op de dag des Heer en, dat terugwijst op de Schep aagaes neereu, uaiiciugwijanjpuv^^v...., ^./ pingsrust van God, wordt hier uitgebried tot een rusten 'al ' de ' dagen ' van mijn •• - ' leven'. Dit rusten is niet een passief niets doen, maar rusten van 'onze boze werken'. Dat houdt in: door Gods genade het boze nalaten. Daardoor komt er ruimte in ons leven om te doen waartoe wij van nature onmachtig zijn: Jezus Christus de Heere, door Zijn Geest, de Heilige Geest, in ons laten werken.

werken. Als dit gebeurt, zal dat voor ons van beslissende betekenis zijn. Zonder dat wij aan de geschapen wereld ontrouw worden, zullen wij het leven en onze bestemming in een ander licht zien. Wij mogen dan reeds in dit leven deel hebben aan de sabbatsrust, die er blijft voor het volk van God, (Hebr.

4, 9). Deze sabbatsrust op elke dag is de eeuwige sabbat waarvan de catechismus spreekt. Het ervaren daarvan zal een voorsmaak zijn van de heerlijkheid, die is weggelegd voor hen, die in Christus Jezus van ons heengaan.

De eigen waarde van de zondag

Als de calvinistische Reformatie op deze gronden een sterk accent heeft gelegd op een sabbatsleven, dat al onze dagen zal kenmerken, mag dit er niet toe leiden, dat de betekenis van de zondag, als dag des Heeren in bijzondere zin, uit onze aandacht valt. Hoewel de zondag evenals de andere weekdagen dag des Heeren is, en daarin niet van hen verschilt, heeft deze dag wèl een andere funktie en daarmee ook een andere betekenis.

De zondag, dag van Jezus' Opstanding is hoogtepunt in de weekdagencyclus. Als wij op die dag rusten in het volbrachte werk van Christus de Heere geeft dit ons kracht om ook de andere dagen van de week zo te leven dat het dajgen des Heeren worden. Zo zal de zondag - die - ook maatschappelijke rustdag is van een verwereldlijkte samenleving - voor ons een eigen tekenwaarde hebben. Dit leidt tot een eigen christelijke vormgeving van deze dag.

Vormgeving van de zondag

Op dit punt is er in kerk en gemeente een verflauwing van grenzen met de wereld daarbuiten. Het één willen zijn met de natuurlijke wereld, terwijl de banden met het christelijk geloof losser worden, brengt ons in deze toestand. Wat Israel in ballingschap en vertrooiing voor algehele ondergang heeft bewaard: het gehoorzaam vasthouden aan de geboden Gods, o.a. het onderhouden van de sabbat, geldt ook nu voor de kerk.

ls wij verwachten, dat Kerk en gemeente iervan een voorbeeld zullen geven, dan oudt dit wel in dat dit door gemeenteleden ersoonlijk moet worden gedaan. Het Woord Gods, dat in de gemeente wordt gehoord wil ook onze aandacht thuis. Daarvoor hebben wij in 't bijzonder de dag waarop wij rusten van de dienst-en de lesroosters en van de arbeidstaken, die op de werkdagen het gezins-en familieleven kunnen ontregelen. Echter op de zondagen kunnen schriftlezing, gebed en lied de hun in het huis toekomende plaats hebben. De zondag mogelijkheid opent daarbij tot samenzijn voor jonge in mensen kringen die en »^/^rroi; iVhfxiri tnt eamen/iin in krineen en gespreksgroepen voor onderzoek van de Schriften en oriëntatie aangaande het christelijk geloofsgoed.

En dan is er de zondag om oudere, - eenzame en zieke f amiheleden en vrienden te bezoeken. Juist op de dag des Heeren mogen zij ervaren, dat wij hen - in hun zorgen - tot huisgenoten van het geloof willen zijn.

Het leefpatroon op de zondag

Is er op de rustdag, als wij zo in bijzondere zin leven in Hem, nog ruimte voor ontspanning en vermaak? Ja, ook voor deze levensvormen, die ons toekomen uit de algemene genade Gods, mag onder ons plaats zijn.

Zowel in huis en familie als in de openbaarheid van het dagelijks leven. Maar voor de zondag is het geen vraag van wat wij niet mogen doen, maar van wat ons wèl te doen staat op deze dag.

En, als wij mogen leven vanuit het weten van Gods bijzondere genade voor ons, wat wordt dan bepalend voor de dag, die een hoogtepunt is in onze wekencyclus? Hoe hebben wij deze dag te gebruiken, in een tijd, waarin het schijnt, dat voor velen de zin van de zondag, als dag des Heeren is verloren gegaan?

Enerzijds: Ook als vrije dag-zonder meer komt hij ons toe uit de Scheppingsgenade Gods en mogen wij het spelen van de mensen met een mild oog zien. Anderzijds behoeven wij voor wat aan verveling, bestaansverval en verwording op de zondagen openbaar wordt de ogen niet te sluiten. Onze liberale scribent heeft verwoord hoe het menselijk bedrijf op de zondagen op mensen ovekomt, die met de diepere zin van deze dag geen binding kunnen aangaan. 'Ik haat de zondag', is de negatieve conclusie na zijn ervaringen van die dag. En als er ook voor ons geen ander zondagsbeeld zou zijn dan wat hij ons schetst, zouden ook wij moeten zeggen: Ja, zo'n zondag haten wij.

De zondag en het volksleven

In een tijd waarin ook het uiterlijk van het bestaan in verval is houd ik het ervoor, dat voor hen, die zoeken alle dagen te leven uit het Woord Gods, de zondag een dag van bijzondere betekenis moet zijn.

Deze gedachte gaat in tegen veel wat nu gebeurt. In onze zgn. neutrale samenleving schijnt het voor de overheid moeilijk de bestaande wettelijke bepalingen voor de zondagsrust te handhaven. En om bij de vele veranderingen in de maatschappij nieuwe regels te stellen, die de zondagsrust verzekeren, daaraan komt de wetgever niet toe.

Bij wat de zondagsrust in het gedrang brengt kunnen wij hier denken aan de verkeersoverlast en de verruwing waarmee sommige massale sportevenementen gepaard gaan. Dan is er de opkomst van de zondagsmarkt, die het zondagsbeeld ter plaatse grondig verandert. En ook de nagestreefde verruiming van de zondagsverkoop in winkelbedrijven zal veel zondagsrust aantasten. Nieuw is het verschijnsel, dat met goedvinden van de lokale overheid, bij het in gebruik nemen van een groot openbaar werk, op de zondag een volksfeest is gehouden. Het betreft hier de opensteUing van de Hem-spoorwegtunnel. Door één der plaatselijke kerken is hierover bij de betrokken overheid bezwaar ingebracht. Bij ons bezwaard zijn moeten we uitgaan van de wens, dat de openbare zondagsviering door overheid en volk in acht genomen wordt. Verder moet in elk geval, voor wie de zondag wèl willen houden een uitzonderingspositie afgewezen worden. Hier doet zich voor, dat als volksfeesten en andere openbare manifestaties van nationale-of culturele betekenis op de zondag worden gehouden er een 'rest' is, die daaraan wegens gewetensbezwaren niet kan meedoen. In feite is er dan sprake van 'ongelijke behandeüng'. Wat is genoemd 'het christelijk volksdeel', zal hier via eigen kerkelijke-en staatkundige organen, met een beroep op de vertegenwoordigende lichamen in stad en staat, moeten pleiten voor een vrijhouden van de zondag van dit soort van openbare activiteiten. Aan gebeurte­ nissen eri bijeenkomsten van algemeen karakter moet een hele bevolking kunnen deelnemen. Dit valt ook te overwegen met het oog op de viering van het achtste lustrum van de bevrijding in 1985, die op een zondag is vastgesteld.

De beleving van de zondag

Van deze wil tot algemeen inachtnemen van de christelijke zondag kunnen kerken en hun leden eerst spreken, wanneer zij zelf laten zien, dat zij deze dag als van God gegeven rust willen beleven. En bij het ontbreken van uitgewerkte schriftuurlijke regels, heeft ieder voor zich na te gaan, wat van hetgeen op de andere zes weekdagen het leven ons vraagt èn ons biedt op de zondag achterwege zal blijven. Dit opdat er ruimte zal zijn voor het actief horen èn doen van het Woord Gods, zoals onze catechismus dit samenvat, alsook voor het werken van de heilige Geest Gods in ons. Dan geeft de zondag in het tijdsrithme van alle dagen ons de rust waarin wij de ware zin van het leven vinden. Dit is de geestelijke achtergrond en óók de rechtvaardiging van vormen van strenge zondagsviering, die in kerk en gemeente voorkomen. Ik denk, dat het zó beleven van de zondag niet in een handomdraai ons deel wordt. Waar de christelijke gemeente heeft gekozen voor de viering van de eerste dag van de week is er de zaterdag waar de stilte van de latere avonduren ons een voorsmaak kan zijn van een vreugdevolle zondag. Een verre naklank van Israels sabbat.

Deze hoge inzet van de zondagsvoorbereiding èn van de zondagsviering is van uit de geschiedenis van de Kerk altijd levend geweest in de gereformeerde gezindte. Immers steeds was er het weten, dat wij persoonlijk, als geschapen werkelijkheid, voorwerp zijn van Gods verlossing in Christus Jezus, het Woord van God. En daarom was er de zondag als dag van Christus' Opstanding voor ons.

Als wekelijkse rustdag wil de zondag voor ons een steeds terugkerend teken zijn van dit heilswerk Gods. En in dit rusten schept de heilige Geest van God in ons de ruimte waarin het Woord Gods ons is tot licht op de levensweg.

Wie tegen het leven aankijkt en in zichzelf naar een norm zoekt, zegt van de zondag: 'Ik haat die dag'. Maar voor wie op die dag mogen weten van de rust die blijft zegt de psalmdichter:

Hoe branden mijn genegen heen, Om 's Heeren voorhof in te treên! Mij ziel bezwijkt van sterk verlangen; Mijn hart roept uit tot God, die leeft, En aan mijn ziel het leven geeft.

(Ps. 84, ged. VS. 1, berijmd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen