Zuigelingenpastoraat

Serieus bedoeld

Iemand liet het opeens uit zijn mond vallen tijdens een discussie op een ambtsdragersbijeenkomst. Je schiet bij het horen van het woord 'zuigelingenpastoraat' even in de lach — en u nu bij het lezen ervan misschien ook wel —, maar het was heel serieus bedoeld. En ik bedoel het ook heel serieus, als ik dit woord overneem.

Het ging die avond over de pastorale zorg voor jongeren. We waren het er met ons allen over eens, dat we met het betonen van deze zorg zo vroeg mogelijk moeten beginnen. En wat is dan 'zo vroeg mogelijk'? Als de kinderen nog zuigeling zijn! Vandaar: zuigelingenpastoraat.

Niet gewend

Nu zijn wij helemaal niet gewend om bij 'pastoraat' ook aan zuigelingen te denken. We kennen wel het begrip 'bejaardenpastoraat' en tegenwoordig wordt het begrip 'jongerenpastoraat' ook meer en meer gebruikt, maar 'zuigehngenpastoraat'? .. .nee, dat klinkt ons heel vreemd en zelfs een beetje onzinnig in de oren. Dat komt natuurlijk, omdat wij ons pastorale zorg niet zonder woorden, zonder bewust beleefde ontmoetingen, kunnen voorstellen. En wat moet je dan met zuigelingen aan?

Daar komt'nog bij, dat we bij 'pastoraat' vaak allereerst denken aan problemen waar iemand mee zit en waarin hij of zij de bijstand van een pastor nodig heeft. Bij 'pastorale zorg' denken we dan ook met name aan dominees, of in ieder geval aan ambtsdragers. Die zijn er toch voor! Zijn zij niet de 'deskundigen', de 'specialisten' op het terrein van het pastoraat? Hierbij kunnen we ons helemaal niets voorstellen, als we aan zuigelingen denken.

De gemeente als pastorale gemeenschap

De vraag is wat wij onder 'pastoraat' moeten verstaan. Kort geformuleerd zouden we kunnen zeggen: pastoraat is de pastorale (herderlijke, ) zorg voor jongeren en ouderen. Deze zorg is in de eerste plaats de zorg die dé Pastor heeft voor de lammeren en schapen van Zijn kudde. In de tweede plaats moet dan gezegd worden, dat Hij óns wil^ gebruiken in het betonen van Zijn zorg. Zo' hebben wij in de christelijke gemeente vanuit onze verbondenheid met Hem pastorale verantwoordelijkheid voor elkaar. De gemeente als zodanig is krachtens haar aard een pastorale gemeenschap.

Hierbij denken we dan niet gelijk aan de bijzondere ambtsdragers (die in het geheel van de pastorale zorg overigens wel een bijzondere verantwoordelijkheid dragen), maar we denken aan het ambt van gelovige, en aan het in het Nieuwe Testament veelvuldig gebruikte 'elkaar'. Wij worden vermaand om oog te hebben voor elkaar, om elkaar op te scherpen in de liefde en"in het doen van goede werken... om met een pastoraal hart aan elkaar te denken en met pastorale ogen naar elkaar te kijken.

Pastoraat is iets van gemeenschappelijkheid, van relaties en van het invullen en onderhouden daarvan. Dat gemeenschappelijke ligt in Christus en in Zijn Woord, dat de dragende grond is van en de voedingsbodem voor het pastoraat.

In de wijze waarop wij in de gemeente met elkaar omgaan — samen luisterend naar en gehoorzamend aan wat dé Pastor zegt —, voltrekt zich een stuk pastorale zorg. En dan hoeft er nog niet eens sprake te zijn van probleemsituaties of zoiets. Die pastorale zorg zit 'm op zich al in het samen gevoed worden door het Woord, in de relaties die er zijn en die door het Woord gestempeld worden, in het elkaar liefhebben, bemoedigen, vermanen, vertroosten en vasthouden, in het uitwisselen van ontdekkingen, ervaringen en twijfels. Die pastorale zorg zit 'm dan vervolgens ook in het delen van eikaars vreugden en verdriet, in het dragen van elkaars moeiten en lasten, in het bijstaan van elkaar in crisissituaties.

Als...

Als de gemeente als een pastorale gemeenschap functioneert, dan zal er in probleemof crisissituaties eerder pastorale ondersteuning vanuit de gemeente geboden worden, vanwege het bestaan van pastorale relaties (gewoon 'gemeenschap'). Wellicht dat zo ook bepaalde probleemsituaties voorkómen kunnen worden (bijv. opvang eenzaamheid, die anders tot nood wordt — anderen het gevoel geven: ik hoor erbij, ik heb mensen om mij heen die om mij geven). Als, het goed is, worden in de christelijke gemeente — waar mogelijk — probleemen crisisopvang bij gemeenschap 'geregeld'. Als de gemeente zo inderdaad als een pastorale gemeenschap functioneert, dan worden predikanten ook enigermate ontlast. Want is het niet zo, dat zij het vaak extra druk hebben vanwege pastorale contacten met gemeenteleden die in de gemeente met niemand of met weinigen echt contact, c.q. een pastorale relatie, hebben?

Waar we van af moeten

Natuurlijk, ambtsdragers blijven hun bijzondere plaats behouden. Het is hun taak om de gemeente goed 'op te voeden' (zij, moeten de pastorale zorg niet exclusief naar zich toe trekken) en om gemeenteleden in bijzondere omstandigheden met Woorden van bemoediging en troost terzijde te staan. Maar wij moeten af van de vanzelfsprekendheid waarmee heel de zorg — ook de pastorale zorg — voor de gemeente op hun schouders gelegd wordt, waardoor het kan voorkomen dat, als ergens geen dominee of ouderiing op bezoek is geweest — ook al zijn er 20 gemeenteleden wél geweest —, dan gezegd wordt: 'Ik heb niemand van de kerk gezien'. 'De kerk' echter ...dat is niet de dominee of de ouderling maar dat is de betrokkene zelf (we gaan uit van de situatie van iemand die tot de gemeente behoort), dat bent u en dat ben ik — dat zijn alle jongeren en ouderen die tot de gemeente behoren en die in de Naam van Christus verenigd zijn.

Niet alleen woorden

Pastoraat is niet alleen iets van woorden of van bewust beleefde ontmoetingen. Pastoraat heeft ook iets te maken met een zekere

uitstraling van het leven met en voor God, met een pastorale sfeer, een geestelijk leefklimaat waarin niet alleen het verbale maar ook het non-verbale element een rol speelt. Niet alleen de woorden die gesproken worden zijn van pastorale betekenis, maar ook — bij wijze van spreken — de 'lucht' die ingeademd wordt. Het gaat hierbij dan om een klimaat met een door de Geest bepaalde spiritualiteit, die niet een of andere vaagheid is, maar een geest van liefde, zelfverloochening, vergevings-en opofferingsgezindheid, gehoorzaamheid en dienstbetoon. Een dergelijk leefklimaat is van buitengewone pastorale waarde, ook voor de jongeren van de gemeente. Is dit niet het khmaat waarin het bestaan en de aanwezigheid van God niet alleen een geloofsgegeven maar ook een ervaringsgegeven is?

Bewarend

Pastoraat in deze zin heeft niet alleen een opbouwende maar ook een bewarende functie. Zullen met name jongeren hierin niet iets ervaren van de echtheid van de verkondigde Waarheid en van het beleden geloof? Zullen velen niet mede door een goed functionerend pastoraat — door een goed functionerende pastorale gemeente — tot de overtuiging kunnen komen, dat zij dé misstap van hun leven zouden doen, als zij het Evangelie van Jezus Christus zouden prijsgeven?

Geen symptoombestrijding

Als wij ons, ook in onze omgang met onze jongeren, op dit opbouwende en bewarende aspect concentreren, dan zijn we vanuit een positieve invalshoek (vanuit onze roeping) bezig. Wij doen dat veel te weinig. En dan merken we opeens tot onze schrik en verbazing, dat er jongeren zijn die de kerk. of de eigen gemeente niet meer zien zitten. En dan vragen we ons af (en dat is dan vanuit een negatieve invalshoek, vanuit het signaleren van problemen): wat kunnen we daaraan doen? Voor velen zijn we dan al veel te laat. Bovendien zijn we zo ook niet werkelijk fundamenteel, opbouwend en bewarend, bezig, omdat we vanuit een negatieve invalshoek niet veel verder komen dan tot het bestrijden van symptomen. En dat is een uiterst magere aanpak, waarvan de jongeren geen of weinig 'profijt' zullen hebben.

Daarom (inderdaad!): laten wij onze pastorale zorg zo vroeg mogelijk beginnen. En natuurlijk komen we dan in de eerste plaats bij de ouders terecht, die wat de pastorale zorg betreft de eerste en belangrijkste verantwoordelijkheid dragen voor die jongeren van de gemeente die hun als kinderen geschonken zijn. Ouders zijn verantwoordelijk voor het leefklimaat in het gezin. Ook in dit verband kunnen we spreken van een pastorale sfeer waarin naast het verbale het non-verbale element, de (concrete) spiritualiteit van het geloofsleven, een grote rol speelt. De 'lucht' die van jongsafaan ingeademd wordt is in belangrijke mate mede-bepalend voor de groei, ontwikkeling en uiteindelijke levenskeus van de kinderen. Als we het pastoraat zo breed zien, dan moeten we zeggen: zo onzinnig is het begrip 'zuigelingenpastoraat' nog niet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen