Bladeren
Het is dichterbij dan je denkt... (2)
(Over sexueel misbruik van l
(Over sexueel misbruik van l< inderen)
In de artkelenserie over incest die onlangs verscheen in het blad Woord en Dienst schreven ds. A. de Keizer en ds. Th. M. Loran over pastorale aspekten rond deze problematiek. Het is niet goed de werkelijkheid van sexueel geweld te verzwijgen. Stilzwijgen over het vóórkomen van incest blokkeert het pogen incest te voorkómen. Bovendien wordt door deze zwijgzaamheid een goede opvangvan slachtoffers van sexueel misbruik in gezinnen gehinderd. De gemeente dient geholpen te worden in het herkennen van de signalen die incestslachtoffers uitzenden. Maar hoe kan er vervolgens binnen de gemeente mee omgegaan worden? Hoe kunnen ambtsdragers in deze hun verantwoordelijkheid opnemen? Hoe kunnen we 'oog hebben voor elkaar' wanneer we concreet met incestueuze situaties te maken krijgen? Graag geven we hierover het woord aan De Keizer en Loran: v
'Het slachtoffer moet van het pastorale gedrag van de gemeente ervaren, dat het aanvaard wordt. Dat klinkt als een overbodige mededehng, maar bij de problematiek van incest wordt op dit terrein de gemeente wel op de proef gesteld in het "omzien naar elkaar" en het aanvaarden, daar de neiging tot het niet onderkennen voor de hand ligt. Het slachtoffer dient te weten, dat "het verhaal" veilig verteld kan worden. Dat kan gebeuren door de muur van schaamte en schande-gevoelens heen. Dat zij (want in bijna alle gevallen gaat het om een meisje) ontlast wordt van gevoelens van schaamte en schuld, dat wordt benadrukt dat niet zij de aanleiding tot incest heeft gegeven; dat ze geen verleidster is. Ze moet zich veilig kunnen voelen tegen de verdachtmakingen zoals: "och, ze zal zelf wel aanleiding hebben gegeven.". Ze mag zich veiHg weten tegen de verwarrende gevoelens, door haar vader of een ander mannelijk familiehd, broer of inwonende oom, bij haar opgewekt, waarbij wordt aangenomen, dat de schade door de vader aangedaan het meest traumatisch is. Ze mag zich veilig weten tegen het schuldgevoel, dat door een misbruik van de bijbeltekst "Eert uw vader" ontstaan is, schuldgevoel dat door het kind sterk en heel diep ervaren kan worden, terwijl er geen sprake is van schuld. Uit de houding van de gemeente moet het haar duidelijk worden, dat alleen de dader schuldgevoel past en dat hij de volle verantwoordelijkheid voor het gebeurde draagt.' v j
Misbruik van de Bijbel e
Een en andermaal kwam reeds naar voren dat zij die zich schuldig maken aan incest, met name wanneer dit vaders zijn, soms misbruik maken van bijbelteksten om hun handelwijze te rechtvaardigen en hun v slachtoffers te overreden. Hierover schrijven De Keizer en Loran:
'Een beroep door de dader-vader, op de bijbeltekst "Eert uw vader en uw moeder" is nooit te handhaven. De eer is slechts daar aanwezig en wordt slechts daar — als vanzelfsprekend — betoond, w^ar het gedrag van de vader "eer-waardig" is. En in geval van sexueel misbruik moet gezegd worden dat allerleerst het gedrag van de vader maar vaak ook dat van de moeder juist die eer niet waardig is.
Wordt in de Tien Geboden die tekst gebezigd, dan is de relatie van ouders en kinderen in verband gebracht met de verhouding van God en Zijn mensen. In een bewerking van de dekaloog zegt dr. J. J. Buskes het zo: "Uw vader en moeder, laat hen tot hun recht komen als vader en moeder, die Ik u gaf. Uw kinderen laat hen tot hun recht komen, als de kinderen die Ik aan uw zorg toevertrouwde".
Een beroep door de dader op het feit dat God zijn zonde—hün zonde (want de dader poogt bijna altijd het meisje mede schuldig te maken aan de incest) wel zal vergeven, is ten alle tijde onjuist en niet te handhaven. Aangezien de relatie tussen de vader of het andere mannelijke familielid en het meisje door het bedrijven van incest fundamenteel is verbroken, kan binnen de gemeente nooit hchtvaardig opgeroepen worden tot vergeving. Wanneer, onder morele druk, wordt gezegd tegen het meisje: "Vergeef je vader nu toch, want binnen de gemeente van Christus moeten we elkaar toch vergeven; Hij vergeeft ons toch ook? " wordt naast een misbruik van overwicht tegenover het meisje, de inhoud van vergeving tot iets banaals gedevalueerd. Het is zeer waarschijnlijk en voorstelbaar, dat het slachtoffer niet zo maar en direct vergeving kan schenken. De communicatie tussen de dader en het meisje kan pas op gang komen als alle haat, teleursteUing, leed en verdriet van uit het diepste binnenste naar buiten komt en uitgeschreeuwd en uitgehuild is. Dit herstel is pas mogelijk als de dader in staat is schuld te belijden en vergeving aan het slachtoffer te vragen. Ook kan in veel gevallen de relatie niet of pas na lange tijd hersteld worden.'
Het zijn belangrijke overwegingen die hier naar voren worden gebracht. Arglistig is het menselijk hart. Dat komt bijzonder uit in de Hstige pogingen van de zondaar om het door hem bedreven kwaad te vergoelijken en te bagatelliseren. Wij hechten er aan in de opvoeding van onze kinderen afstand te nemen van moderne emancipatie-ideologieën. Man en vrouw zijn wel gelijkwaardig, maar niet gelijk. De man is het hoofd der vrouw. Deze noties mogen en kunnen niet als achterhaalde partriarchale opvattingen worden afgedaan. Maar w^ zullen wel zeer kritisch moeten kijken naar de praktische toepassing van deze gegevens! De man is hoofd van de vrouw om haar op handen te dragen. In navolging van Christus mogen de onderlinge relaties gekenmerkt worden door een heilige wedijver in dienstbetoon. Is het klimaat in orthodoxe kringen wel altijd vrij van vrouw-onvriendelijke of zelfs vrouw-vijandige elementen?
Pastorale benadering
De pastorale benadering van het slachtoffer van incest zal vertrouwenwekkend dienen te zijn. In een sfeer van vertrouwen en veihgheid mag het meisje zichzelf zijn met haar afschuwelijke verhaal. Ze moet niet als de zahge figuur behandeld worden, maar wel begrip en bemoediging ontmoeten. De moeder die mede-slachtoffer of medeschuldig is (en soms beide tegelijk) moet in het pastoraat ook niet vergeten worden, maar de ruimte krijgen om zich te uiten in haar angst, schuld en wanhoop. De dader mag niet uitgestoten of afgeschreven worden. Ook voor hem is er weg terug. Maar... in de gemeenschap van Christus mag niet goedkoop met vergeving worden 'gewerkt'. Er moet gepeild worden of er sprake is van oprecht berouw of dat er slechts een oppervlakkig spijtgevoel is. Ziet de dader welke lichamelijke en geestelijke schade hij zijn slachtoffer heeft aangedaan? Zeer terecht schrijven De Keizer en Loran in dit verband:
'Waar alleen maar spijt is over de schande, die hij over zichzelf en over het gezin heeft gehaald, is nog geen ruimte voor vergeving. Vergeving is geen recht en geen plicht, geen goedkope genade; het is een geschenk. Slechts na berouw en schuldbelijdenis tegenover het slachtoffer en de andere gezinsleden en tegenover God mag hij hopen op vergeving.'
Tenslotte wijze ze op de 'grenzen aan het pastoraat'. De situatie rondom incest is vaak zeer gecompliceerd. Wanneer het kwaad aan het licht komt, heeft dat voor betrokkenen verstrekkende gevolgen. Zowel in de drang om te helpen als in de neiging om uit te stoten en te laten vallen, is daarom uiterste voorzichtigheid geboden. Het is vaak nodig om de hulp van deskundigen in te roepen.
Tenslotte
In het bovenstaande en ook in het vorige artikel volgden we een drietal bijdragen in 'Woord en Dienst' op de voet. Wie deze artikelen nog eens in extenso wil lezen, kan ze aanvragen bij de redaktie en administratie van 'Woord en Dienst', Scheveningseweg 72, Postbus84176, 2508 AD 's Gravenhage.
Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
(Over sexueel misbruik van l< inderen)
In de artkelenserie over incest die onlangs verscheen in het blad Woord en Dienst schreven ds. A. de Keizer en ds. Th. M. Loran over pastorale aspekten rond deze problematiek. Het is niet goed de werkelijkheid van sexueel geweld te verzwijgen. Stilzwijgen over het vóórkomen van incest blokkeert het pogen incest te voorkómen. Bovendien wordt door deze zwijgzaamheid een goede opvangvan slachtoffers van sexueel misbruik in gezinnen gehinderd. De gemeente dient geholpen te worden in het herkennen van de signalen die incestslachtoffers uitzenden. Maar hoe kan er vervolgens binnen de gemeente mee omgegaan worden? Hoe kunnen ambtsdragers in deze hun verantwoordelijkheid opnemen? Hoe kunnen we 'oog hebben voor elkaar' wanneer we concreet met incestueuze situaties te maken krijgen? Graag geven we hierover het woord aan De Keizer en Loran: v
'Het slachtoffer moet van het pastorale gedrag van de gemeente ervaren, dat het aanvaard wordt. Dat klinkt als een overbodige mededehng, maar bij de problematiek van incest wordt op dit terrein de gemeente wel op de proef gesteld in het "omzien naar elkaar" en het aanvaarden, daar de neiging tot het niet onderkennen voor de hand ligt. Het slachtoffer dient te weten, dat "het verhaal" veilig verteld kan worden. Dat kan gebeuren door de muur van schaamte en schande-gevoelens heen. Dat zij (want in bijna alle gevallen gaat het om een meisje) ontlast wordt van gevoelens van schaamte en schuld, dat wordt benadrukt dat niet zij de aanleiding tot incest heeft gegeven; dat ze geen verleidster is. Ze moet zich veilig kunnen voelen tegen de verdachtmakingen zoals: "och, ze zal zelf wel aanleiding hebben gegeven.". Ze mag zich veiHg weten tegen de verwarrende gevoelens, door haar vader of een ander mannelijk familiehd, broer of inwonende oom, bij haar opgewekt, waarbij wordt aangenomen, dat de schade door de vader aangedaan het meest traumatisch is. Ze mag zich veilig weten tegen het schuldgevoel, dat door een misbruik van de bijbeltekst "Eert uw vader" ontstaan is, schuldgevoel dat door het kind sterk en heel diep ervaren kan worden, terwijl er geen sprake is van schuld. Uit de houding van de gemeente moet het haar duidelijk worden, dat alleen de dader schuldgevoel past en dat hij de volle verantwoordelijkheid voor het gebeurde draagt.' v j
Misbruik van de Bijbel e
Een en andermaal kwam reeds naar voren dat zij die zich schuldig maken aan incest, met name wanneer dit vaders zijn, soms misbruik maken van bijbelteksten om hun handelwijze te rechtvaardigen en hun v slachtoffers te overreden. Hierover schrijven De Keizer en Loran:
'Een beroep door de dader-vader, op de bijbeltekst "Eert uw vader en uw moeder" is nooit te handhaven. De eer is slechts daar aanwezig en wordt slechts daar — als vanzelfsprekend — betoond, w^ar het gedrag van de vader "eer-waardig" is. En in geval van sexueel misbruik moet gezegd worden dat allerleerst het gedrag van de vader maar vaak ook dat van de moeder juist die eer niet waardig is.
Wordt in de Tien Geboden die tekst gebezigd, dan is de relatie van ouders en kinderen in verband gebracht met de verhouding van God en Zijn mensen. In een bewerking van de dekaloog zegt dr. J. J. Buskes het zo: "Uw vader en moeder, laat hen tot hun recht komen als vader en moeder, die Ik u gaf. Uw kinderen laat hen tot hun recht komen, als de kinderen die Ik aan uw zorg toevertrouwde".
Een beroep door de dader op het feit dat God zijn zonde—hün zonde (want de dader poogt bijna altijd het meisje mede schuldig te maken aan de incest) wel zal vergeven, is ten alle tijde onjuist en niet te handhaven. Aangezien de relatie tussen de vader of het andere mannelijke familielid en het meisje door het bedrijven van incest fundamenteel is verbroken, kan binnen de gemeente nooit hchtvaardig opgeroepen worden tot vergeving. Wanneer, onder morele druk, wordt gezegd tegen het meisje: "Vergeef je vader nu toch, want binnen de gemeente van Christus moeten we elkaar toch vergeven; Hij vergeeft ons toch ook? " wordt naast een misbruik van overwicht tegenover het meisje, de inhoud van vergeving tot iets banaals gedevalueerd. Het is zeer waarschijnlijk en voorstelbaar, dat het slachtoffer niet zo maar en direct vergeving kan schenken. De communicatie tussen de dader en het meisje kan pas op gang komen als alle haat, teleursteUing, leed en verdriet van uit het diepste binnenste naar buiten komt en uitgeschreeuwd en uitgehuild is. Dit herstel is pas mogelijk als de dader in staat is schuld te belijden en vergeving aan het slachtoffer te vragen. Ook kan in veel gevallen de relatie niet of pas na lange tijd hersteld worden.'
Het zijn belangrijke overwegingen die hier naar voren worden gebracht. Arglistig is het menselijk hart. Dat komt bijzonder uit in de Hstige pogingen van de zondaar om het door hem bedreven kwaad te vergoelijken en te bagatelliseren. Wij hechten er aan in de opvoeding van onze kinderen afstand te nemen van moderne emancipatie-ideologieën. Man en vrouw zijn wel gelijkwaardig, maar niet gelijk. De man is het hoofd der vrouw. Deze noties mogen en kunnen niet als achterhaalde partriarchale opvattingen worden afgedaan. Maar w^ zullen wel zeer kritisch moeten kijken naar de praktische toepassing van deze gegevens! De man is hoofd van de vrouw om haar op handen te dragen. In navolging van Christus mogen de onderlinge relaties gekenmerkt worden door een heilige wedijver in dienstbetoon. Is het klimaat in orthodoxe kringen wel altijd vrij van vrouw-onvriendelijke of zelfs vrouw-vijandige elementen?
Pastorale benadering
De pastorale benadering van het slachtoffer van incest zal vertrouwenwekkend dienen te zijn. In een sfeer van vertrouwen en veihgheid mag het meisje zichzelf zijn met haar afschuwelijke verhaal. Ze moet niet als de zahge figuur behandeld worden, maar wel begrip en bemoediging ontmoeten. De moeder die mede-slachtoffer of medeschuldig is (en soms beide tegelijk) moet in het pastoraat ook niet vergeten worden, maar de ruimte krijgen om zich te uiten in haar angst, schuld en wanhoop. De dader mag niet uitgestoten of afgeschreven worden. Ook voor hem is er weg terug. Maar... in de gemeenschap van Christus mag niet goedkoop met vergeving worden 'gewerkt'. Er moet gepeild worden of er sprake is van oprecht berouw of dat er slechts een oppervlakkig spijtgevoel is. Ziet de dader welke lichamelijke en geestelijke schade hij zijn slachtoffer heeft aangedaan? Zeer terecht schrijven De Keizer en Loran in dit verband:
'Waar alleen maar spijt is over de schande, die hij over zichzelf en over het gezin heeft gehaald, is nog geen ruimte voor vergeving. Vergeving is geen recht en geen plicht, geen goedkope genade; het is een geschenk. Slechts na berouw en schuldbelijdenis tegenover het slachtoffer en de andere gezinsleden en tegenover God mag hij hopen op vergeving.'
Tenslotte wijze ze op de 'grenzen aan het pastoraat'. De situatie rondom incest is vaak zeer gecompliceerd. Wanneer het kwaad aan het licht komt, heeft dat voor betrokkenen verstrekkende gevolgen. Zowel in de drang om te helpen als in de neiging om uit te stoten en te laten vallen, is daarom uiterste voorzichtigheid geboden. Het is vaak nodig om de hulp van deskundigen in te roepen.
Tenslotte
In het bovenstaande en ook in het vorige artikel volgden we een drietal bijdragen in 'Woord en Dienst' op de voet. Wie deze artikelen nog eens in extenso wil lezen, kan ze aanvragen bij de redaktie en administratie van 'Woord en Dienst', Scheveningseweg 72, Postbus84176, 2508 AD 's Gravenhage.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Printen
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 januari 1987
De Waarheidsvriend | 12 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 2 januari 1987
De Waarheidsvriend | 12 Pagina's
