Boekbespreking

R. J. Benjamin en P. A. v. d. Ploeg, Gewoonweg Gereformeerd, Een onderzoek naar geloofsoverdracht, 425 blz., prijs ƒ37, 50, uitg. Van Wijnen, Franeker.

Twee godsdienstwetenschappers van de theologische faculteit van de RU te Groningen (één van hen. Piet van der Ploeg, is bekend geworden met zijn 'Het lege testament' uit 1985) stelden op verzoek van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Drente een onderzoek in naar de achtergronden van de kerkverlating onder jongeren. Ze zijn op dit verzoek ingegaan, nadat ze de synode ervan hadden overtuigd dat kerkverlating onder jongeren slechts een fractie van het eigenlijke probleem is. 'Een onderzoek naar cultuuroverdracht en cultuurverwerving in gereformeerde kring leek geboden', aldus de scribenten in hun Inleiding tot het boek.

Vierenzeventig ouders en kinderen in twintig gereformeerde gezinnen hebben ze uitvoerig geïnterviewd. Ze kozen daartoe uitsluitend voor kerkelijk meelevende en actief meedoende gezinnen. Juist daarom zijn de uitkomsten van het onderzoek weinig vleiend voor de Gereformeerde Kerken en nauwelijks hoopgevend, althans naar de mens gesproken, voor de toekomst. Een vergelijking van de twee onderzochte generaties gereformeerden, aldus de , onderzoekers, roept het beeld op van een betrekkelijk snel proces van afname en/of verandering van kerkelijkheid binnen gereformeerde kring. De resultaten van dit Drentse onderzoek geven een aanvulling op en bevestiging van de resultaten van de conclusies uit 'Het lege testament'. Schokkend vond ik helemaal aan het eind de constatering dat 'de godsdienstigheid en de kerkelijkheid van het gros van de kerkblijvers slechts weinig verschillen van de ongodsdienstigheid en onkerkelijkheid van de kerkverlaters'.

Dat de een wél in de kerk blijft en de ander de kerk verlaat, is slechts een kwestie van de manier waarop de gewoontevorming en de regelgewenning zich hebben voltrokken, aldus de onderzoekers.

Met andere woorden: sociaal-culturele factoren zoals bijvoorbeeld de maatschappelijke status en woonomgeving van de ouders geven de doorslag. Als theoloog ben je geneigd tegen deze conclusies enig bezwaar aan te tekenen. Er is zeker reden tot deze zeer negatieve concluderingen op basis van het gehouden onderzoek. Ik denk ook dat een kerk die al te zeer het leerstellige alleen, het verstandelijke heeft benadrukt ten koste van het affectieve ofwel het geestelijk-bevindelijke aspect van het geloofsleven in verhevigde mate de tol betaalt van de kerkverlating. Maar dat mensen, ook jonge mensen, in de kerk blijven, ook in de Gereformeerde Kerken van Drente, kent mede een oorzaak in het werk van de Geest. Het geheim van de kerk is uiteindelijk niet puur godsdienstwetenschappelijk en godsdienstsociologisch te verklaren, zoals beide wetenschappers in deze studie met een konsekwente helderheid van denken trachten aan te tonen. Het irriteerde me hevig dat de naam God steeds met een kleine letter wordt aangeduid: zó wetenschappelijk, vdl men kennelijk zijn en zo afstandelijk wil men staan ten opzichte van het ontkersteningsproces. Er wordt aan het gebeuren geen pijn geleden. Niettemin valt er te leren uit deze studie. Met name het hoofdstuk over de secularisatie biedt veel en dan vooral het onderdeel waarin aangegeven wordt hoe veranderingen in de maatschappelijke en culturele context en veranderingen in de natuurlijke omgeving inwerken op de godsdienstige beleving.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen