Boekbespreking

Dr. H. Baarlink (redactie), Inleiding tot het Nieuwe Testament, Kok, Kampen, 1989, 350 blz., ƒ 47, 50.

De Kamper Nieuwtestamentici hebben in dit boek samengewerkt bij het vervaardigen van een handboek dat de inleidingsvragen m.b.t. het Nieuwe Testament in zijn geheel (aard van het N.T., achtergrond, taal, tekst-en canonsgeschiedenis) alsmede tot de afzonderlijke boeken behandelt. Het is een handzaam en overzichtelijk boek dat studenten in het wetenschappelijk onderwijs als ook studerenden aan M.O.-opleidingen goede informatie biedt.

Uiteraard schrijft niemand onbevooroordeeld over dit onderwerp. Zijn kijk op de Schrift speelt mee. Dr. Baarlink, de eindredacteur van het boek, geeft in een inleidend hoofdstuk rekenschap van deze vragen. Hij noemt de gemeente de bakermat van het N.T., gaat in op de vraag van eenheid en verscheidenheid en de gezagsvraag. Enerzijds lezen we dat uitgangspunt is de overtuiging dat de gemeente gebouwd is op het fundament van dit getuigenis, anderzijds wordt ze tegelijk de bakermat genoemd van de Nieuwtestamentische geschriften. Als met 'bakermat' bedoeld is dat deze geschriften in en met het oog op de gemeenten geschreven zijn, akkoord, maar van belang is dan wel dat men dat duidelijk afgrenst naar de kritische visie op de gemeentetheologie, die in.i. afbreuk doet aan het apostolisch gezag.

Niet altijd is voor mijn gevoel deze afgrenzing even duidelijk. Zo neemt dr. Den Heyer voor het vierde evangelie toch een grote mate van creativiteit aan van de schrijver uit de Johanneïsche gemeente t.a.v. de traditie. Ten aanzien van de Pastorale brieven komt Baarlink na weging van alle argumenten tot de voorzichtige conclusie dat vermoedelijk een medewerker van Paulus in de geest van de apostel de brieven geschreven heeft, met gebruikmaking van uitspraken van de apostel uit diens laatste levensfase.

Volgens dr. De Vries is de schrijver van de Openbaring een profeet Johannes, bekend in Asia. Overtuigend acht ik zijn argumentatie niet. Terecht noemt hij het laatste bijbelboek een profetisch boek, waarbij de apocalyptiek vervuld wordt in de christologie.

Uiteraard zijn er bij een dergelijk omvangrijk werk meer vragen te stellen. Het boek vraagt daarom ook om kritische bestudering, nodigt de lezer uit tot meedenken en meebeslissen, mede door de eerlijke wijze van behandeling. Goede literatuuroverzichten en met name een waardevol commentarenoverzicht vormen de afsluiting van dit werk. Een echt studieboek.

Dr. J. van Eek, Paulus en de koningen. Politieke aspecten van het boek Handelingen, Uitgeverij Van Wijnen, Franeker, 1989, 143 blz., ƒ 22, 75.

Een veelgehoorde bewering is dat Lucas onder meer zijn tweede boek Handelingen geschreven heeft om duidelijk te maken dat christenen loyale onderdanen van de Romeinse staat zijn. Lucas zou een pro-Romeins standpunt hebben ingenomen en de Romeinse machthebbers zo voordelig mogelijk hebben getekend.

Men vindt deze visie in tal van commentaren en afzonderlijke studies, gewijd aan Lucas/ Handelingen. Evenwel reeds Van Unnik wees erop dat een woord als Handelingen 5 : 29 nu niet bepaald zo vriendelijk is voor machthebbers.

Het is de grote verdienste van dr. Van Eek, classicus en theoloog, dat hij de vraagstelling opnieuw onder ogen ziet, daarbij gebruik makend van de antieke bronnen, zonder welke we een historicus als Lucas, op de hoogte met de auteurs van zijn tijd, niet kunnen verstaan. Naast de missionaire strekking dient het politieke aspect van Handelingen niet verwaarloosd te worden. In de confrontatie tussen Paulus enerzijds en de koningen en stadhouders anderzijds ziet de auteur de botsing tussen de aanspraken van het Evangelie en de aanspraken van de Caesaren getekend. Ook de Romeinse staat komt onder de kritiek van het Evangelie te staan. Niet voor niets eindigt het boek Handelingen in Rome. Het heeft een open einde, als een blijvend appèl aan elke machthebber. Ook de macht die Rome tentoonspreidt, zal het Koninkrijk niet kunnen tegenhouden.

Ik acht dit om verschillende redenen een belangrijk boek, dat ik met vreugde aankondig. Vooreerst behandelt de schrijver een aktueel thema dat de kerk tot op vandaag toe bezig houdt. Ook al houdt de schrijver zich bij zijn onderwerp: uitleg van een aantal hoofdstukken van Handelingen, je merkt de betrokkenheid bij de huidige discussie over kerk en politiek, burgerlijke ongehoorzaamheid, etc.

In de tweede plaats is het boeiend te zien hoe gegevens uit de klassieke literatuur licht werpen op vertaling van verklaring. Maar liefst ruim 50 bladzijden noten wijzen de belangstellende lezer de weg. En wie een doorlopend verhaal wil, laat dit notenapparaat rusten! Misschien moet gezegd worden dat de auteur als gevolg van zijn uitgangspunt wat weinig oog heeft voor het oudtestamentisch coloriet van Handelingen (b.v. een begrip als vrede heeft naast de hellenistische ook typisch oudtestamentische noties). Maar het is goed dat de 'klassieke' kant nu eens extra belicht werd. In de derde plaats treft je de nuchtere kijk op wat exegese is. De auteur laat zien dat een gereformeerde visie een wetenschappelijke benadering die gebruik maakt van verworvenheden van de huidige wetenschap niet behoeft uit te sluiten. Ik las het boek met veel genoegen. Het biedt in kort bestek een schat aan gegevens en opent rijke perspectieven.

A.N.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen