Kerkelijke ledenadministratie

In de afgelopen weken zijn, landelijk gezien, ongeveer drie miljoen brieven verzonden aan mensen, die geregistreerd staan als hervormd. Enige informatie en commentaar hierover blijkt gewenst.
De Hervormde Kerk kent de zogeheten Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA), waarbij sinds 1985 alle hervormde gemeenten zijn aangesloten. De SMRA ontvangt van twee kanten gegevens betreffende wijzigingen met betrekking tot het ledenbestand van de gemeenten. De kerkelijke gemeenten zèlf geven hun gegevens door aan de SMRA bij geboorte, overlijden of verhuizing. Anderzijds verstrekt de burgerlijke overheid eveneens aan de SMRA gegevens betreffende allerlei mutaties, die deze dan ook weer doorspeelt naar de kerkelijke gemeenten. Bij de burgerlijke overheid zijn namelijk, al vanaf de geboorte van iedere Nederlandse staatsburger, de persoonlijke gegevens bekend, ook met betrekking tot de godsdienst.

Binnenkort gaat de overheid echter, ingevolge de Wet op de Persoonsregistratie (WPR), een eind maken aan het verplicht opnemen van gegevens met betrekking tot de kerkelijke gezindte of de godsdienst in het algemeen in de burgerlijke registers. Gegevens van die kant zullen dan ook niet meer op de gebruikelijke wijze aan de SMRA worden verstrekt.
Met het oog op deze ontwikkelingen heeft een aantal kerken, waaronder de Nederlandse Hervormde Kerk, nu de zogeheten SILA gevormd, de Stichting Interkerkelijke Leden-Administratie. De overheid is bereid gegevens met betrekking tot de kerkelijke gezindte van mensen die dit goedvinden door te geven aan deze nieuwe stichting. De SILA geeft vervolgens ook weer de gegevens door aan de SMRA. Terwijl voor de kerkelijke gemeenten de berichtgeving in de richting van de SMRA en omgekeerd ongewijzigd blijft. Eén en ander betekent voor onze kerk een dubbele landelijke ledenadministratie. Diegenen echter, die bezwaar hebben tegen het opnemen in het tweede registerbestand, dat van de SILA, kunnen een Verklaring van Bezwaar indienen, waarin kenbaar wordt gemaakt dat niét bewilligd wordt in het verstrekken van de persoonlijke gegevens aan de SILA.

Ongetwijfeld zullen de afgelopen weken mensen de betreffende brief hebben ontvangen en zich toen gerealiseerd hebben, dat ze kennelijk als hervormd te boek staan, terwijl ze het zelf niet of nauwelijks wisten. We denken dan aan de categorie geboorteleden (ongedoopte kinderen van hervormde ouders), of ook wel aan die doopleden, die de kerk nooit van binnen meer zagen, nadat ze op de arm van moeder bij de doopvont waren gebracht. Uit die categorie zullen ongetwijfeld mensen de 'Verklaring van Bezwaar' insturen. Toch moeten ze het zèlf aan de kerkeraad van de hervormde gemeente kenbaar maken, als ze met de kerk niets meer te maken te willen hebben, alvorens ze uit de kaartenbakken verwijderd worden. Maar de overheid zal in hun geval hun gegevens niet verstrekken aan de SILA.

Terecht hebben intussen allerwegen kerkeraden, c.q. kerkvoogdijen de leden van de gemeente opgeroepen de 'Verklaring van Bezwaar' niet in de dienen. De kerkelijke gemeenten hebben uiteraard nodig een goede administratie van het ledenbestand en zijn daarbij zeer gebaat bij de gegevens, die de SMRA (voortaan dus ook middels de SILA) verstrekt. Men kan natuurlijk stellen, dat elke kerkelijke gemeente zèlf ervoor moet zorgen, dat de ledenadministratie op orde is. Maar de praktijk leert hoe moeilijk dit is, zeker in een kerk als de Nederlandse Hervormde Kerk met vele niet-meelevende leden of randleden in het bestand, die vaak verzuimen hun mutaties, bijvoorbeeld bij verhuizing, door te geven aan de kerkelijke gemeenten; of die ervan uitgaan, dat de kerkeraad dit tòch wel kan weten, zoals zieken er, zonder aangifte bij de predikant, soms van uitgaan, dat die toch wel weet of moet weten dat hij of zij in het ziekenhuis is opgenomen. Daarom is de nieuwe stichting, de SILA, met het oog op een goede registratie van het ledenbestand nuttig en nodig, nu de overheid zelf stopt met de verplichte registratie van kerkelijke gezindte.

Toch zijn er ook stemmen die aanmoedigen de 'Verklaring van Bezwaar' wèl in te dienen. Dr. W.J. op 't Hof b.v. maakte onder zijn gemeenteberichten in 'Onze kerkbode' van de classis Bommel uitvoerig kenbaar, dat hij voor zichzelf en zijn gezin de 'Verklaring van Bezwaar' zou indienen. In deze publieke bekendmaking lag uiteraard een impliciete oproep aan anderen om zijn voorbeeld te volgen. Een kerk behoort — zo zegt hij — gemeentelijk en niet landelijk geregistreerd te zijn. Deze technische registratie zou strijdig zijn met het geestelijk karakter van de gemeente als plaatselijke openbaringsvorm van het Lichaam van Christus. En mensen die dat willen, zelfs als ze niet hervormd zijn, kunnen toch wel bij de predikant aankloppen. In de week daarop verscheen een twee pagina's grote verklaring van de kerkvoogdijen van Aalst, Poederoijen en Brakel onder de kop: 'Blijf in kontakt met uw kerk. Dus: Niet insturen alstublieft'.

Wij menen, dat laatstgenoemde oproep, zoals die trouwens in veel gemeentelijke berichten heeft gestaan, terecht is. Het is opvallend — hoewel gezien de kerkelijke achtergrond te verklaren — dat juist de heer G.J. Schutte van het GPV zich voorstander betoonde van de beëindiging van de dienstverlening door de overheid aan de kerken met betrekking tot de ledenregistratie. De kerken — aldus Schutte — moeten zelf voor hun schaapjes zorgen en zorgen dat de zaak administratief op orde is. Schutte zegt dit vanuit een strak georganiseerd kerkverband, waarin alle leden meelevend zijn.
De Hervormde Kerk kent echter, als gezegd, een ruim bestand van geregistreerde hervormden, die niet meelevend maar intussen, dankzij de ledenregistratie, wel bereikbaar zijn. Gelukkig wordt in vele gemeenten de verantwoordelijkheid voor deze afgedwaalde schapen terdege beseft, hetzij doordat ze benaderd worden door speciale (evangelisatie)commissies, hetzij doordat ze toch van jaar tot jaar benaderd worden met het verzoek of men huisbezoek wil. Er zouden heel wat voorbeelden te geven zijn van gevallen, waaruit blijkt hoe de bereikbaarheid van randleden voor de kerk uiteindelijk leidde tot (hernieuwd) meeleven. Men kan zich afvragen of in de visie van dr. Op 't Hof deze randleden eigenlijk nog wel een plaats hebben.
Intussen zit achter de handhaving van ook geboorteleden in de kerkelijke registers een duidelijke visie op het verbond. God houdt Zijn trouw tot in duizend geslachten. Dat vraagt uiteraard gehoorzaamheid van diegenen, die in dit verbond begrepen zijn. Er is anderzijds ook de wraak van het verbond, wanneer men de inzettingen des Heeren ongehoorzaam is. Dat maakt dan ook de verantwoordelijkheid van de kerk, jùist ook ten aanzien van déze leden, uiter­mate groot. Bij contacten, die door de kerk worden gelegd, is het dan uiteraard goed en nodig om de vraag te stellen òf en zo ja waaròm men nog als hervormd te boek wil staan als men niet meeleeft. Zulke leden mag het ook niet te gemakkelijk worden gemaakt.

Intussen is, in de lijn van het bovenstaan­de, ook ònze conclusie: de 'Verklaring van Bezwaar' niét indienen. De gemeente heeft een goede ledenadministratie nodig, met het oog op de hele kudde, als we even in het beeld van de schapen mogen blijven. Maar dan dienen we ook onze verantwoordelijkheid in pastoraal opzicht te verstaan voor die gehéle kudde!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen