Boekbespreking

Ds. H.J. Hegger, Bijbelse elementen bij rooms-katholieke mystici. Uitg. Kok, Kampen, 1990. 88 pag. Prijs ƒ 14,75.
In zijn prachtige boek 'Hoe leef ik met een genadig God?' komt de waardering van ds. Hegger voor een gezonde, bijbelse mystiek reeds sterk naar voren. Hij benadrukt daarin sterk het 'Christus-in-mij', hetgeen hij overigens niet opvat als een soort fysieke, maar als een geestelijke versmelting (pag. 175).
Deze mystiek van het één-zijn met God in Christus mist de auteur in de prediking en geschriften der Reformatie. Zo kwam hij steeds meer tot de conclusie dat de Reformatie eenzijdig is geweest in haar vraagstelling naar het vinden van een rechtvaardig God. De vraag hoe je als mens met een genadig God moet leven wanneer je Hem hebt mogen vinden, bleef teveel in de schaduw. Ds. Hegger benadrukt overigens uitdrukkelijk de leer der zaligheid uit genade en het geloof in Christus als het enige fundament voor ons heil.
In zijn nieuwe boek 'Bijbelse elementen bij rooms-katholieke mystici' wijst ds. Hegger erop, dat enkele Johanneïsche 'mystieke' elementen die bij de grote katholieke mystici goed tot hun recht kwamen, door de Reformatie ten onrechte enigszins verwaarloosd zijn. Er is niet alleen een God met ons door Christus, maar ook een God in ons in Christus, als we Hem hebben leren liefkrijgen. De Vader en de Zoon komen dan in ons woning maken (Joh. 14 : 23). God is dan in ons, maar wij zijn en blijven dan ook in God (1 Joh. 4 : 15, 16).
Vooral dit 'God-in-ons' zou bij de grote katholieke mystici beter tot zijn recht zijn gekomen dan bij de protestanten. Positieve uitzonderingen zouden echter wel te noemen zijn. Ook Hegger gaat daar kort op in. Hij noemt bijv. Luther, die aan Spalatinus schreef, dat hij noch in de Latijnse, noch in de hoogduitse taal een gezondere theologie, die beter met het Evangelie strookte, gelezen had dan bij Tauler. En hoeveel waardering had Luther ook niet voor de werken van Bernhardus van Clairvaux; de dissertatie van Theo Bell ('Bernhardus dixit') heeft dit nog weer eens volop aangetoond. Hegger noemt verder ook de grote waardering die de schrijvers van de Nadere Reformatie hadden voor sommige katholieke mystici! En wat te denken van sommige werken van W. Teelinck en Van Lodenstein? Middeleeuwse devotie en mystiek bleken een goede voedingsbodem te zijn voor het piëtisme. Zodat ook het protestantisme haar 'mystici' kon voortbrengen. De auteur is m.i. daarvan zelf een aardig voorbeeld. Overigens is met deze voorbeelden geenszins aangetoond, dat Hegger ongelijk zou hebben. Wordt nl. in onze traditie, anno 1990, ook niet vaak de rechtvaardigmaking overbelicht t.o.v. de heiligmaking?
Het boekje van ds. Hegger is een prachtig boekje geworden. Allerlei middeleeuwse, maar ook latere, mystici komen (m.i. te kort) aan het woord. Persoonlijk miste ik nogal de invloed van Augustinus en de mystiek van de grote Augustijnse denkers als Anselmus, de Victorijnen en Bonaventura. Verder vraag ik me af of de auteur niet al te positief denkt over het ontbreken van de menselijke activiteit in de mystiek (pag. 12). Behalve de 'contemplatio passiva' is er bij sommige mystici immers het tussenstadium van de 'contemplatio activa'. De selectie van de schrijver is dan ook gebeurd met zijn 'reformatorische bril' op. Het verrassende is echter wel dat hij de mystiek van binnenuit kent en dat hij ook haar taal spreekt. Je proeft bovendien dat hij zelf kenner is van de verborgen omgang met God. Uit het boekje spreekt verwondering over het onuitsprekelijke, over het Brood dat uit de hemel is neergedaald: 'Zoals het brood overgaat in ons lichaam, zo innig wil Hij één met ons worden, echter zonder dat Hij Zichzelf als Persoon verliest in ons en zonder dat wij door en in Hem geabsorbeerd worden' (pag. 48).
Ondanks een opmerking in de marge (het notenapparaat kan ook wat verzorgder) wil ik dit meditatieve werkje van harte aanbevelen. Laten we ook deze rijke erfenis vanuit de kerk der eeuwen over de 'pelgrimsreis van de ziel tot God' niet minachten maar, gezuiverd van vreemde smetten, opnieuw ontdekken, bewaren en ter harte nemen. Opdat ook in ons leven de omgang met de Heere 'beleefd' zou worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen