Profeet, profetie, profeteren (1)

Aanleidingen
Onlangs werd op een ontmoeting van studenten de vraag gesteld of in 'onze' gemeenten de gave van de profetie, waarvan we lezen in het Nieuwe Testament, niet min of meer verdwenen was en hoe dat kon? Werkt de Heilige Geest zo niet meer, of staan we zelf Deze in de weg?
Mogelijk hebben vooral oudere lezers en lezeressen van De Waarheidsvriend in vroeger tijden in de gemeenten, waar zij woonachtig zijn, mensen gekend, die met genade van God waren bedeeld, en die soms iets in de toekomst hebben aanschouwd en aangezegd, dat ook later uitgekomen is. Sommigen hebben wellicht 'moeders en vaders in Israël gekend. Hoe moeten we nu dat bezien en waarom zijn er zulke hoogbegenadigde mensen nu niet zo meer? Deze vragen kwamen ook bij de redactie, die mij erover benaderde met de vraag of daarover Bijbels-pastoraal het een en ander te zeggen en te schrijven zou zijn.

Opzet
Bij het bevestigend beantwoorden van de vraag en het voldoen aan het verzoek, heb ik me een beetje ingedacht, langs welke lijnen ik zou gaan. Omdat u zeker met mij wilt meedenken, stel ik u voor eerst na te gaan, wat er in de Bijbel, in het Oude en Nieuwe Testament over de profeet, de profetie en het profeteren gezegd wordt. Want de Schrift is als het onfeilbaar Woord van God bron en richtsnoer. Vervolgens speur ik met u in de kerkgeschiedenis, wat daarover ons bekend is. Tenslotte ga ik met u naar de praktijk van het kerkelijk, gemeentelijk en geloofsleven om te bezien hoe de Heere in de loop der tijden Zijn kinderen soms bijzonder heeft geleid. Geesteloosheid is een dodelijk gevaar voor de Kerk, maar evenzeer geestdrijverij.
Bovendien moeten we ervoor oppassen, de genadegaven van de Heilige Geest wettisch te duiden, in de zin van 'vroeger was dit en dat er, zus en zo en dat moet nu ook In onze tijd en gemeenten precies zo worden beleefd'. Tevens is het nodig, tussen hoofd- en bijzaken te onderscheiden. Het werk Gods is ook nimmer in een schema door ons gevormd te persen. Leide de Geest des Heeren ons wel in een tijd en in kerkelijk leven dat te duiden is 'tussen verstarring en verwarring'.

Profeet in het Oude Testament
Wat is de betekenis van het woord 'profeet' in het Oude Testament? En wat moest nu een profeet precies doen?
Voor het woord 'profeet' staat gewoonlijk in het Oude Testament het Hebreeuwse woord 'nabi', afgeleid van een stam naba'a. De afleiding is niet helemaal zeker. Ook buiten Israël kwam deze stam wel voor, zo bijvoorbeeld in het Arabisch, waar men denkt aan betekenissen als 'licht geruis, een mededeling doen'. In het Sabaeïsch is er een soortgelijke stam met de betekenis 'uitroepen', in het Assyrisch kent men het verbum 'nabu' met de zin van 'roepen, noemen, verkondigen'. Vaak wordt een nabi gezien als 'spreker, redenaar', soms ook 'iemand, die zwaar ademend, stotend spreekt'. Er schijnt een stam te zijn die aanduidt 'spreken in opdracht van...' Ik denk dat deze afleiding ons verder helpt. Een nabi, een echte — er waren ook valse — is iemand die spreekt in opdracht van God.
Want achter de ware profeet staat altijd een Zender, een God die door hem spreekt en roept.
Een keer is een collega erg boos op mij geweest. Bij zijn intrede had hij de gemeente verkondigd, dat ze in hem echt een geroepen dienstknecht hadden gekregen. 'Ik wou niet, maar ik moest'. Ik zei tot hem alleen maar: 'Wat vind je belangrijker, dat de gemeente weet echt een geroepen dominee te hebben gekregen, of dat deze mag weten, dat er een roepende God is?' Wij prediken niet onszelven...
De ware profeet spreekt in opdracht van zijn Zender. Daarom zien we ook diens boodschap zo menigmaal ingeleid met de formule 'alzo zegt de HEERE (Heere)...'.

Valse profeten
Nu deden dat de valse profeten ook wel, opdat ze de indruk van echtheid en oprechtheid bij hun gehoor wekten. En gehoor hadden zij, want hun boodschap was immers veel aantrekkelijker.
Hoe kon men nu weten, of men met een ware dan wel met een valse profeet van doen had? De Heere geeft in Zijn Woord daarvoor een, aanwijzing. In Deuteronomium 13 vinden we immers een ernstige waarschuwing tegen de valse profeten. Ook al zou uitkomen wat hij aan een teken stelt of aan een wonder belooft, maar hij spreekt van afval van God en spoort aan de vreemde goden te dienen, dan is hij een valse profeet, die gedood moet worden, zelfs... wanneer het een eigen zoon of verwant zou zijn.

Onderscheid tussen ware en valse
Op meer dan een punt is er duidelijk onderscheid tussen de ware en de valse profeten. We noemen er drie:
a. de valse profeten spreken wat hun gehoor wil vernemen, de ware profeten echter brengen de boodschap van God eerlijk en onverkort over.
b. de valse profeten spreken wel van heil en onheil, maar het onheil is er alleen voor de gojim, de heidenen; het heil is er voor geheel Israël, het volk van God. Zij gaan ervan uit, dat er een natuurlijke band is tussen Israël en God. Maar de ware profeten zien en trekken de scheidslijn dwars door Israël en de volken heen. Er is een zedelijke band tussen Israël en God. Het heil is er alleen voor hen, die in Gods wegen wandelen.
c. de valse profeten roepen het eigen volk. Israël, dan ook nooit op tot waarachtige bekering. In de prediking van de ware profeten ontbreekt de oproep tot bekering nooit. Maar de bekering is geen voorwaarde, wel de weg, waarin het heil geschonken wordt!

Profeet en ziener
Er zijn in het Oude Testament wel meer benamingen en aanduidingen voor hen, die de boodschap Gods aan het volk brengen, dan die van profeet. Zo bij voorbeeld de benaming 'ziener'. Een ware profeet 'zag' ook (in) de verborgenheden Gods, hij schouwde wat het volk ontging. Zo heette de profeet Gad ook Davids ziener, 2 Samuel 24.
Nu komt er in 1 Samuel 9 : 9 een zeer interessant gegeven voor, nl.: 'want die heden een profeet genoemd wordt, die werd eertijds een ziener genoemd'. Dat zou erop wijzen, dat men vroeger van een ziener sprak, in later tijd echter van een profeet. Merkwaardig is dat in de Septuagint, de Griekse vertaling van het Oude Testament dus, te lezen staat 'want die heden een profeet genoemd wordt, die werd door het volk (!) een ziener genaamd'. Dus ziener zou dan de populaire naam zijn geweest en profeet de officiële betiteling.

Vervolg
In een volgende aflevering wil ik graag met u nog naar het profeteren, de profetie en de profetes toe.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen