Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Het kruis op aarde, niet in de wolken

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Het kruis op aarde, niet in de wolken

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Eén van de eerste liederen, die kinderen al vroeg leren is 'er ruist langs de wolken, een liefelijke naam'. Ooit zei evenwel een theoloog van deze versregels, dat er niets langs de wolken ruist. Helemaal ongelijk had hij niet. De Naam ruiste niet ergens langs de wolken, tussen hemel en aarde. Nee, engelen verkondigden op aarde, aan herders op het veld, dat hen heden geboren was de Zaligmaker, in de stad Davids. 'Gij zult het kindeke vinden in doeken gewonden, liggend in de kribbe'. De concrete vindplaats werd genoemd, omdat Hij Zoon des mensen was. En later daalde de Heilige Geest in de gestalte van een duif neer op Christus en kwam er een stem uit de hemel: 'Deze is Mijn geliefde Zoon...'
Alle heilsdaden van Christus vonden op deze aarde plaats. Zo ook stond het kruis op deze áárde, deze door de zonde vervloekte aarde.
Vaak werd het kruis welhaast verspiritualiseerd, gezien als louter symbool. Het leek dan wel alsof het kruis ergens in de hemel, of – dichterbij – in de wolken had gestaan. Maar het kruis stond op aarde.


De befaamde koning Constantijn de Grote zag, toen hij met zijn legers ten strijde moest gaan trekken tegen zijn rivaal Maxentius (312 na Christus), in een visioen — volgens de legende van Eusebius — een kruisteken boven de vijandelijke legers. Hij zag dit kruis in de wolken, met daaronder de woorden In hoc signo vinces: In dit teken overwin! Zo werd hem in de droom Gods bijstand bekend gemaakt. Hij zag het lichtende kruis in de wolken.

Zoon des mensen
Christus nu was Zoon van God maar ook Zoon des mensen. Het is veelzeggend, dat in het Opstandingsevangelie in Lucas 23 Christus met die naam 'Zoon des mensen' wordt aangeduid. De engelen zeiden tot de vrouwen bij het open graf: 'gedenkt hoe Hij tot u gesproken heeft, als Hij nog in Galilea was, zeggende: De Zoon des mensen moet overgeleverd worden in de handen der zondige mensen en gekruisigd worden en ten derden dage wederopstaan'.
Bij de Tweede aankondiging van Zijn lijden (Lucas 9) had Christus Zèlf gezegd: 'Want de Zoon des mensen zal overgeleverd worden in der mensen handen'. Ook Marcus spreekt dan van de Zoon des mensen: 'De Zoon des mensen zal overgeleverd worden in de handen der mensen, en zij zullen hem doden, en gedood zijnde, zal Hij ten derden dage wederopstaan'.


Zoon des mensen! Zo kwam hij ons mensen zeer nabij. Hij had geen verspiritualiseerd lichaam toen men Hem aan het kruis hing. Als Middelaar was Hij waarachtig God en 'waarachtig en rechtvaardig mens' (zondag 5). De mens had gezondigd en daarom moest de mens betalen. En daarom hing de mens Christus aan het kruis. Daarom stond het kruis op de áárde. Omdat ook de Hof van Eden op deze aarde lag. Zo droeg Hij de toorn des Vaders. Zo werd Hij Borg, Middelaar, Verlossser.
Op die heuvel daarginds
stond een ruwhouten kruis
het symbool van vervloeking en schuld
Maar dat kruis werd de mens
Tot een kostbaar kleinood
Daar Gods wet aan dat hout werd vervuld.


Het kruis had niets romantisch. Het was niet omhuld met een stralenkrans. Het was geen lichtend symbool in de wolken, maar een martelpaal, een ruwhouten staander met een dwarsbalk, waaraan de Zoon des, mensen plaatsvervangend stierf.
'Hij heeft Zijn gezegend lichaam aan het kruis laten nagelen, opdat Hij het handschrift onzer zonden daaraan zou hechten'.
'Hij heeft zich vernederd tot in de allerdiepste versmaadheid en angst der hel, met lichaam en ziel, aan het hout des kruises, toen Hij riep met luider stem: 'Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?'


Het is niet zonder reden, dat de eeuwen door kunstenaars het kruislijden van Christus juist naar de lichamelijke kant ervan in beeld hebben kunnen brengen. Zo hebben de mensen Hem gezien. Als Man van smarten. Het volk stond erbij en zag het aan. Hij was een schouwspel voor mensen.
Het zielelijden evenwel onttrok zich aan ieders oog. Dat voltrok zich voor het oog van de Vader. Maar Zijn lichamelijk lijden is er ook in volle ernst geweest. Op het drieluik van Matthias Grünewald inzake de kruisiging ziet men Christus aan het kruis. De kruisbalk buigt door. Het bloed hangt in strengen neer. Zo is het ook geweest. Zó, zo vòluit lichamelijk, is Christus ook Borg geweest. Op het ruwhouten kruis.
De Zoon des mènsen is gekruisigd, de Zoon des mènsen is opgestaan. De Zoon des mènsen zal wederkomen op de wolken des hemels.
Er ruist ten diepste geen Naam langs de wolken. Er stond geen kruis in de wolken. De Naam klonk op aarde. Het kruis stond op aarde. Het open graf lag op deze aarde.

En op de wolken? Ja, daarop komt Hij, Zelf, weder. Zoals een wolk Hem ook wegnam voor de ogen van de jongeren.

Machten op áárde
Of er dan niets langs de wolken ruist? De Schrift spreekt over geestelijke bóósheden in de lucht. 'Wij hebben de strijd niet tegen vlees en bloed maar tegen de overheden, tegen de machten, tegen de geweldhebbers der wereld, der duisternis dezer eeuw, tegen de geestelijke boosheden in de lucht.' (Ef. 6 : 12).
Machten dienen zich soms in concrete gestalten aan; in de vorm van demonisch geïnfecteerde overheden, in de vorm van knechtende economische of militaire systemen, ontworpen door mensen. Soms — en meestal — zijn machten onbenoembaar, ongrijpbaar. Maar nochtans: het zit om zo te zeggen in de lùcht: geestelijke stromingen, ideologieën, een denktrant die zich opeens breed manifesteert, of het nu doemdenken of vooruitgangsdenken heet, revolutiedenken of anarchiedenken. Het ruist om zo te zeggen langs de wolken en neemt bezit van mensen.
Niemand staat buiten de geest van de tijd, waarin men leeft. Het moderne levensbesef dringt door de kieren van het hele menselijke bestaan. Geestelijke boosheden, waarop we geen vat hebben, doen als bacillen hun werk.


Op het kruis streed evenwel Christus Zijn eenzame, unieke strijd tégen ook deze machten. Het kruis werd de praalwagen, waarachter hij de onttroonde machten meesleepte. Zo verwierf hij de geestelijke wapenrusting voor de zijnen, die daarom, (nochtans) geestelijk weerbaar kunnen zijn in de strijd der geesten, die gaande is, zolang Hij toeft te komen, weder te komen op de wolken van de hemel. Met het schild van het geloof kunnen de vurige pijlen van de boze worden uitgeblust. In die wapenrusting kunnen we staande blijven in de boze dag, in een boze wereld.

Die geestelijke boosheden in de lucht hebben immers wel hun uitwerking op de aarde, op concréte mensen in hun concréte leefsituatie. Op aarde was gezondigd. De gevallen engelen waren uit de hemel ter aarde neergevallen. Daarom stond het kruis op aarde, niet in de hemel en niet in de wolken.
Maar Christus heeft zo op het kruis, op de Hoofdschedelplaats, de machten, die op mensen in-werken, vermorzeld. Ze zijn naar de hel verwezen.

Symbool
In religieuze winkels treft men vaak kruisen in maten en soorten. Met veel uiterlijke verfraaiingen worden ze vaak versierd, van de duurste materialen worden ze soms vervaardigd. Maar meer dan een ruwhoutenkruis (maar dan ook niet minder) met weerbarstige spijkers was het niet. Er is geen enkele reden om het kruis te decoreren of er een lichtend kruis van te maken. Wat zichtbaar was op Golgotha was ruwe werkelijkheid. Daar voltrok zich de doodsstrijd van de Man van Smarten, in zielestrijd met Zijn vader, aangevochten door de machten der duisternis, verwezen naar de dood, veroordeeld tot de nederdaling ter helle.
Wat wèrkelijk oplichtte, is niet zichtbaar geweest. Toen Christus namelijk op de morgen der verrijzenis uit het duister van de dood het Leven inging, trad Hij uit het graf met het blinkend witte kleed van de door Hem verworven gerechtigheid. De overwinning was behaald. De triomf was bevochten. De machten waren gekneveld. Het leven van ons mensen kan sindsdien nog geleefd worden, omdat het Leven is gegarandeerd.


Ik zal de laatste zijn om een kruistocht te ondernemen tegen het kruis als symbool. Het kruis als symbool is namelijk niet zonder betekenis. Zo heeft de kerk in de verdrukking er vaak steun aan ontleend. Ik bedoel dan niet het symbool, zoals de heersers van de wereld het hebben gebruikt om hun macht te oefenen. Zoals Constantijn er bijvoorbeeld de strijd mee wilde winnen. Zoals het opschrift op de gulden — God met ons — soms een aanklacht is tegen de wijze, waarop het geld wordt besteed, gebruikt en misbruikt, zo is het kruis soms een aanklacht geweest tegen daden van mensen en overheden, die in naam van het kruis werden verricht. Wij mensen hebben soms het kruis misbruikt om er andere mensen de schedel mee in te slaan. Zo heb­ ben bijvoorbeeld joden de kruistochten ervaren.
Maar hoe we het ook wenden of keren, het kruis heeft centrale betekenis in het christenleven. Daarom is er altijd ook behoefte geweest om het kruis af te beelden. Men denke aan verhulde kruisvormen op kerktorens of aan het Hugenotenkruis. Maar meer dan een heenwijzing is het dan niet. Want het kruis is wel leeg, zoals ook het graf leeg is. Het gaat om Degene, die het kruis doorstond, de dood overwon en de machten van hel en dood, de geestelijke boosheden in de lucht heeft verslagen.

Dichtbij
We mogen ons gelukkig prijzen, dat het kruis zo dichtbij, zo helemaal op aarde heeft gestaan. Omdat Christus voluit mens is geweest en het kruis op aarde heeft gestaan, daarom is aan het menselijke bestaan blijvende zin gegeven. In de schijnbare zinloosheid der dingen, in de cirkelgang van de tijd, heeft Christus door Zijn kruislijden de zin van ons bestaan bepaald. Hij heeft door Zijn bittere lijden en sterven de gerechtigheid en de gehoorzaamheid van de goddelijke wèt vervuld. En die wet raakt ook het concrete leven hier en nu. Onder de koepel van de beloften, die in het voldoen aan de wet gegeven zijn, is het leven leefbaar.
Amen goddelijk Evangelie,
amen zegt mijn ziel daarop.


Het ruwhouten kruis stond op aarde en niet in de wolken. Daarom is geestelijk leven ook voluit leven in het hier en nu. Maar óver het kruis heen licht het open graf, schijnt het licht van de eeuwigheid in de tijd. Dwars door de wolken heen.
Pasen, omdat het Goede Vrijdag was.
En derhalve tòch: In hoc signo vinces, in dit teken overwin!


Mij speelt een versregel door het hoofd die ik niet 'thuis kan brengen':
'al schuurt ook het kruis mijn schouder'.
Navraag bij diverse 'deskundigen' op het gebied van verzen en gedichten hielp me ook niet verder. Maar wellicht zijn er onder de lezers, die het complete vers (lied) kennen. Eén persoon voegde toe de regels:
'al dooft het laatste licht,
mijn Redder en Behouder,
staat voor Uw Aangezicht.'
Of het klopt weet ik niet. Maar mooi is het wel. En omdat het kruis Zijn schouder schuurde daarom kan het ook mijn schouder schuren ook in de laatste strijd, namelijk tegen de dood, die de grootste macht is. Want;
Mijn Redder en Behouder
staat voor Uw Aangezicht.

Onderschrift foto: 'Een kroon van doornen gevlochten hebbende...'
Uit: Hij droeg onze smarten, uitgave J.N. Voorhoeve, Den Haag.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 28 maart 1991

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Het kruis op aarde, niet in de wolken

Bekijk de hele uitgave van donderdag 28 maart 1991

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's