Boekbespreking

Dr. G. Oorthuys, Kruispunten op de weg der Kerk, Zwingli, De Labadie, Kohlbrugge, Herdruk, ingeleid door prof. dr. O.J. de Jong, 238 blz. ƒ 39,50, Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, Leiden 1990.
Dit werk dateert uit 1935, het eerste hoofdstuk gaat zelfs terug op een serie tijdschriftartikelen uit de jaren 1909-1911. Toch zijn we Uitgeverij Groen dankbaar voor deze herdruk. Want de hier gebundelde opstellen behouden hun waarde. Ze bieden een goede introductie tot drie belangrijke figuren uit de kerkgeschiedenis met als centraal thema de leer van de rechtvaardiging en heiliging. Dit thema raakt het hart van het Evangelie. De vraag 'Hoe krijg ik een genadig God?' is en blijft daarom actueel. Dus ook voor de hiermee samenhangende problematiek en dan vooral pastoraal toegespitst. Het gaat echt over kruispunten. Je ziet hoe de wegen zich scheiden. Oorthuys maakt dat duidelijk aan de hand van de bronnen. Daarin ligt dan ook de blijvende betekenis van zijn werk. Bijzonder interessant vind ik de verhandeling over Zwingli's commentaar op zijn 67 stellingen uit 1523, de zgn. Usslegen. Een citaat: 'Daarom zou ik wel willen, van velen die tegenwoordig over de wet schrijven, als zij zich aldus uitlaten: dat de wet ons verschrikt, en in vertwijfeling brengt, en maakt dat wij God haten dat zij dit dan wat precieser uitdrukken. Want vertwijfeling en haat tegen God komt niet voort uit de werking der wet, maar uit de ellende des vleses, dat het gebod niet kan nakomen, en daarom doet als alle machtelozen: zij beginnen die te haten, tegen wie zij niet op kunnen' (43).
Typerend voor Oorthuys' theologiseren is dat de christoligische en pneumatologische aspecten van het heil zo op elkaar worden betrokken dat het onderscheid tussen beide nauwelijks zichtbaar blijft. Dat wekt een geestelijk klimaat waarin het Barthianisme kan gedijen. In de decennia rond het midden van onze eeuw was dat ook de feitelijke situatie. In de inleiding op deze herdruk vermeldt professor De Jong de waardering van Miskotte voor de geschriften van Oorthuys (het ging daarbij overigens niet de Kruispunten): 'Dan zal men behalve van de zaak waarom het gaat, ook nog voor een ogenblik van de man weten, die zijn grote kennis juist niet hoog in de ruif heeft gehangen, maar heeft neergelegd als op de vloer voor onze voeten, zodat we, wanneer we het niet némen, er overheen moeten lopen' (IV). 'Bevindingskringen' (117) worden over één kam geschoren. Daar vervalt men heel snel tot 'Labadisme' of 'Baptisme' (134). Als remedie hiertegen kan de prediking van Kohlbrugge helpen.
Wij kunnen instemmen met Oorthuys als hij zegt: 'God schept in ons geen bronwel des levens naast Christus' (104). Maar laten wij daarbij in het voetspoor van Calvijn het onderscheid tussen christologie en pneumatologie duidelijk voor ogen houden. Op het tweede boek van de Institutie over de kennis van God de Verlosser in Christus volgt het derde over de wijze, waarop de genade in Christus verkregen wordt. 'Christus ligt in zekere zin werkeloos in ons temeer, totdat onze harten gericht zijn op de Geest', Inst. III,i,3.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen