Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Boekbespreking

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Boekbespreking

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Prof. dr. A.Th. van Deursen, De eeuw in ons hart; 29 opstellen over geschiedenis, geschiedschrijving en geschiedbeleving, 272 blz., ing., ƒ 45,–, Van Wijnen, Franeker.
Aan prof. dr. A.Th. van Deursen, hoogleraar in de nieuwe geschiedenis aan de VU te Amsterdam, hebben zijn leerlingen en medewerkers een bundel van zijn eigen werk opgedragen, nu hij in 1991 zestig jaar werd en als ik goed gerekend heb, thans in 1992 vijfentwintig jaar hoogleraar is. Het is een veelheid van bijdragen, die in al hun gevarieerdheid ons de jubilaris doen kennen als een kritisch, humoristisch en gereformeerd man, om drie bijvoeglijke naamwoorden te gebruiken die uit zichzelf niets met elkaar te maken hebben.
Ik begin met het eerste. In een bijdrage over de r.-k. historicus Poelhekke schrijft Van Deursen: Een recensie moet in de eerste plaats weergeven, wat een auteur te zeggen heeft. Nu gaan bijna alle bijdragen in dit boek over mensen, en juist bij de benadering van die mensen heeft Van Deursen zich niet altijd aan zijn eigen stelregel gehouden. Terzake van Geyl en Huizinga bijvoorbeeld krijgt men niet zonder meer een bevestigende indruk bij het antwoord op die vraag. Om een voorbeeld te noemen: de overgang van de zeventiende naar de achttiende eeuw en de bijbehorende spanning tussen humanisme en calvinisme wordt niet opgelost door de invoering van het katholicisme als factor. Daarvoor was het katholicisme te zwak en te zeer in zichzelf verdeeld. Men zie Rogier en anderen hierover. Huizinga is zich dit m.i. bewust geweest. Maar Van Deursen is hier te kritisch en vraagt achter degene die de mening is toegedaan, te ver door.
Van Deursen is begiftigd met humor, zowel in zijn spreken als bij zijn schrijven. Opmerkelijk is dat deze gave hem niet milder maakt in zijn oordelen. Ten aanzien van Huygens gaat hij me dunkt zelfs over de schreef wanneer hij op blz. 145 als zijn eigen oordeel – tenminste, die indruk maakt het – uitspreekt dat gebrek aan ernst Huygens onbekwaam maakt tot humor. Kan men dat van de dichter van de bekende Avondmaalsgedichten zeggen? Laten we er even van uitgaan dat het niet Van Deursens doch Pressers mening is, die blz. 145 wordt gedebiteerd. Had de gereformeerde Van Deursen dan hier geen tegenwerk kunnen leveren?
Van Deursen is een gereformeerd man. Zo doet hij zich ook in deze bundel kennen. Onverbloemd en onbewimpeld. Wat hier opgenomen is, is soms elders geweigerd. Van Deursen verbindt zijn geloof met zijn wetenschapsbeoefening. Hij verdient lof en bijval, en omdat ik vrees dat die hem niet immer ten deel vallen, wil ik die vanaf deze bescheiden plaats toebrengen. Het is niet hoffelijk om dan vervolgens nog bedenkingen te uiten. De jubilaris duide het mij niet euvel, wanneer ik zonder af te dingen op het voorafgaande, hem toch een welgemeende vraag stel. Wanneer ik Van Deursens mening over geschiedwetenschap als omgaan met mensen die ons voorgegaan zijn en zijn gehoorzaamheid aan Gods Openbaring vergelijk met wat hij in het tweede hoofdstuk schrijft over de VU en de geschiedwetenschappen, dan krijg ik de indruk dat de omslag in grondslag bij de VU door Van Deursen wel wat lichtvaardig wordt geaccepteerd. Moeten bij zo'n 'historisch feit' nu niet dezelfde vragen worden gesteld, die de jubilaris bij de auteurs en hun werk, waaraan hij refereert, zo duidelijk en veelvuldig stelt? We hopen dat Van Deursen ons historisch en theologisch nog eens uitlegt, wat hij verstaat onder geschiedwetenschap als een omgaan met mensen die ons zijn voorgegaan. Een bijzonder standpunt, doch niet zonder vragen.
Kortom, een boek om van te watertanden. In een taal die voor ieder toegankelijk is. Het ga de auteur goed bij onderwijs, onderzoek en publicaties in de jaren die God hem moge geven.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 juni 1992

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

Boekbespreking

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 juni 1992

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's