Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Torenspitsen-Gemeenteflitsen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Torenspitsen-Gemeenteflitsen

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

'S-GRAVENMOER
In 1993 herdenkt de gemeente 's-Gravenmoer haar 700-jarig bestaan. 's-Gravenmoer is ontstaan in 1293, toen Floris V van Holland aan de Steven van Waalwijk 15 hoeven te leen gaf i.v.m. de ontginning van het moer. Uit de oudste, en schaarse, gegevens blijkt, dat het gehucht reeds in 1365 een kapelaan had. Hij beschikte over een kapel, die tussen 1400 en 1500 uitgebouwd is tot een parochiekerk. In 1578 gingen er in de classis Dordrecht stemmen op om de Hollandse dorpen langs de grens met Brabant te voorzien van predikanten. Midden in de 80-jarige oorlog, aan het begin van het 12-jarig bestand in 1610, werd de eerste predikant in 's-Gravenmoer bevestigd in de persoon van Gosuinus Buijtendijck, die in 1616 vertrok naar Dirksland. De tekst voor de intredeprediking koos hij uit Markus 1 : 14 en 15. Het dorp telde toen ± 720 inwoners, die vrijwel allemaal overgingen tot de kerk der Reformatie (Calvinisme). De pastoor werd verdreven en zo kwam de kerk in handen van de hervormden. Van een rustige uitbouw van de Reformatie was geen sprake. Steeds waren er conflicten met het dorpsbestuur t.a.v. een predikantswoning, een bekwaam schoolmeester, de vergoeding van allerlei kosten en de goedkeuring van het dorpsbestuur bij de beroeping van een predikant. Een verklaring hiervoor is, dat het dorp nog lang geregeerd werd door een rooms-katholieke schout.
Het rampjaar 1672 was ook voor de hervormde kerk een ramp. Op 20 juli trokken plunderende en brandstichtende Franse soldaten door de huidige Hoofdstraat. De bevolking, die met heel hun hebben en houden naar de kerk was gevlucht, werd niet ontzien. De ruiters plunderden ook de kerk en staken die vervolgens in brand. Na korte tijd lieten zij een totaal ontredderd dorp achter, waar zo'n 57 huizen en de kerk in lichterlaaie stonden. De gevolgen hiervan zijn nog steeds merkbaar, want de archieven van het dorp en de kerk gingen in de vlammen op. Hierdoor zullen een groot aantal vragen, die gesteld worden over de periode van voor 1672, onbeantwoord blijven.
Na de brand stelde dhr. D.A. Quirijns een woning ter beschikking, waar men tijdelijk de zondagse erediensten kon houden. Deze woning is in 1854 afgebroken en heeft gestaan tussen de huidige woningen aan de Hoofdstraat 77 en 79.
Door veel inspanningen en financiële offers kon een deel van de kerk in 1680 weer in gebruik worden genomen. Het herstel van de hele kerk, inclusief de toren, is in 1697 voltooid. In die tijd ontstond er een goede samenwerking tussen het dorps- en kerkbestuur, waardoor ook de herbouw van de pastorie ter hand genomen kon worden.
Vermeldenswaard is ook het feit, dat dhr. A. van Eersel van 8 t/m 11 juni 1683 naar Rotterdam is geweest om een nieuwe klok te halen. Verder is de geschiedenis van het torenuurwerk interessant, waarbij ik verwijs naar het boekje 'Het torenuurwerk, een bijna vergeten monument', juni 1989, uitgegeven door het gemeentebestuur.
De periode 1700-1795 verliep rustig. Het was een tijd waarin de bezittingen van de diakonie gestaag groeiden. De omwenteling tijdens de Bataafse- en Franse tijd heeft weinig problemen opgeleverd. Nagenoeg de hele bevolking behoorde tot de hervormde kerk. Ingevolge een koninklijk besluit van 4 mei 1809 moesten de hervormde gemeenten van Dongen en 's-Gravenmoer gecombineerd worden. Vanwege hevig verzet van beide predikanten ging de combinatie niet door. Uniek is het kerkorgel met zijn nachtegaalregister. Het is gebouwd door orgelbouwer P. Verbeke te 's-Hertogenbosch en tussen 1819 en 1821 in de kerk geplaatst.
In die tijd, in 1820, werd het reglement op de administratie van de kerkelijke fondsen en kosten van de erediensten in de provincie Noord-Brabant van kracht. Zo werd de hervormde kerk verplicht tot het instellen van een kerkvoogdij (voorheen waren er kerkmeesters).
Zo werd in 1821 naast de kerkelijke commissie ook een college van notabelen gekozen. Pas in 1863 werden de eerste kerkvoogden gekozen.
Het leven in 's-Gravenmoer leek in rust en vrede voort te gaan. Maar, zoals ook elders in Nederland, kwam er onrust in de kerk. Binnen de kerk kwamen er mensen die ontevreden waren over de zuiverheid van de leer. Daarnaast was er ontevredenheid ontstaan over het veronachtzamen van de zondagsplicht. De predikant zegde enige godsdienstoefeningen af vanwege de voorkeur voor het ijsvermaak. Wanneer we daar nog bij bedenken, dat vanwege een koninklijk besluit een gezang gezongen moest worden, kunnen we ons indenken dat het tot een afscheiding moest komen. Op 6 januari 1850 scheidde een aantal gemeenteleden zich van de hervormde kerk af. Zij vormden plaatselijk de Gereformeerde Kerk onder het kruis en worden sinds 1892 de Gereformeerde Kerk genoemd. Hieruit is de plaatselijke Christelijk Gereformeerde Kerk ontstaan in 1898.
De hervormde kerk is van 1867-1870 en van 1958-1963 gerestaureerd. Tussen 1920 en 1922 is de pastorie 'verbouwd' en daarna nog tweemaal gerestaureerd, in de vijftiger jaren en in 1990.
Al met al is de geschiedenis van de kerk zeer boeiend. Er waren hoogtepunten en dieptepunten. Al lezend raak ik er steeds meer van overtuigd, dat het een wonder van God is, dat er de kerk (de gemeente) nog is. Ziende op Hem, Die nooit laat varen de werken Zijner handen, mogen we eindigen met de dichter van Psalm 47:
'Zingt des Hoogsten eer,
Opdat ieder leer,
Hoe Hij heerst alom
Over 't heidendom…'

ds. J. van Beek

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 december 1992

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

Torenspitsen-Gemeenteflitsen

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 december 1992

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's