Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Wat is sexualiteit?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Wat is sexualiteit?

Enkele bijbelse-theologische aspecten rond de sexualiteit (1)

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

In het najaar van '91 werd door het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond een 'Commissie Sexualiteit' in het leven geroepen voor een principiële, maar tegelijk praktisch-pastorale bezinning op de zaken rond de sexualiteit.Concrete aanleiding was de commotie rond de 'homo-motie' in de Synode van juni 1989 en het daarna genomen besluit tot voortgaande bezinning op sexualiteit in breder kader.De commissie bestond uit een medicus (dr. J. Schilperoort), iemand die betrokken is bij het maatschappelijk werk (A. Bos) en twee theologen (drs. J. Westland en dr. W. Verboom).De commissie vergaderde 2 à 3 keer per jaar. Het resultaat van de bezinning treffen de lezers in een serie artikelen van de onderscheiden leden der commissie. De artikelen willen de bezinning in de gemeente dienen.Vragen en reakties zijn welkom bij de voorzitter dr. J. Schilperoort, Kerkewijk 40, Veenendaal (tel. 08385-12134).

Inleiding
Schrijven over het wezen van de sexualiteit is een moeilijke opgave. Immers: sexualiteit als een afzonderlijk, duidelijk te omgrenzen gebied in de totaliteit van het mens-zijn bestaat niet. Het is immers enerzijds duidelijk, dat de sexuele omgang een evident biologisch beleven is en – biologisch gezien – bedoeld is voor de instandhouding van het nageslacht.
Anderzijds heeft sexualiteit wezenlijk te maken met de psychische zijde van het mens-zijn en kan de geslachtsdaad ervaren worden als een zeer intense beleving (de meest intense?) van de hechte band tussen man en vrouw.
Het is eenvoudiger te schrijven over tastbare begrippen zoals over het hart en de longen of over sociale problemen als armoede of honger, dan over het 'sexuele gevoel'. Toch zullen we een poging wagen.
Mijn leermeester, prof. dr. H.C. Rumke, vatte het kort samen: 'De sexualiteit is een denkmodel, niet meer, maar ook niet minder'. Wanneer we deze uitspraak voor ogen houden, komen we verder. Immers: modellen kunnen we tot een raamwerk maken, een constructie van waaruit we een helder beeld kunnen krijgen van de werkelijkheid. In het kader van ons onderwerp kunnen we dan een duidelijker zicht krijgen over 'sexualiteit'.
Een voorbeeld uit de natuurwetenschap: in het begin van deze eeuw werd de zogenaamde atoomtheorie opgesteld. Niemand had ooit een atoom gezien, maar toch heeft deze theorie, dit denkmodel, geleid tot geweldige ontwikkelingen.
Wanneer we nadenken over 'sexualiteit' komen we regelmatig enkele begrippen tegen.

Enkele definities
Sexualiteit: het geslachtsleven in het algemeen
libido: de energie van de sexualiteit
erotiek: de sexuele gevoelens in de persoonlijkheid
sensualiteit: de lustbelevingen die opgewekt worden door prikkeling van lichaamsdelen die de sexuele gevoelens stimuleren (ogen, oren, kussen, strelen, etc). De sexuele beleving is een lichamelijk-biologische en psychische beleving tussen twee mensen die lustbevrediging en voldoening geeft. Sexualiteit is 'iets'; een ingeschapen drang die in de puberteitsjaren tot ontwikkeling begint te komen en leidt tot behoefte aan toenadering tussen de jongen en het meisje.
Een behoefte die zich uit in zichtbare, hoorbare en tastbare benadering van het andere geslacht. Concreet:
- de taal van het kijken naar bloot, de taal van het kijken naar de ander;
- de taal van het woord in de vorm van fluiten, roepen maar ook het gesprek;
- de taal van het lichamelijke kontakt in de vorm van de omhelzing en de kus of de streling.
In het huwelijk is er de lichamelijke en psychische eenwording: het tot 'een vlees' worden.
Dit 'sexuele' staat zeer onder invloed van diverse omstandigheden. Te noemen zijn onder andere:
- de waarden en normen van de tijd en de maatschappij waarin we leven;
- het al of niet opgroeien en leven binnen een kerkelijke gemeente met haar eigen normen en waarden;
- de mate van openheid in het gezin waarin we opgroeien;
- de ontwikkelingvan de persoonlijkheid. Is deze ontwikkeling harmonisch of disharmonisch?
- etc.

De biologische component van het sexuele leven
Bij de man is er een nauw verband tussen sexueel gedrag en de aanwezigheid van geslachtshormonen. De geslachtshormonen stimuleren de geslachtsdrift. In het dierenrijk is dit verband uitvoerig door middel van proeven en onderzoek aangetoond. Dieren zijn door middel van hormonen sexueel te prikkelen en tot opwinding te brengen.
Bij de mens kunnen we de sexuele energie niet vergroten door het toedienen van hormonen. Dat er ook bij de mens een duidelijk verband bestaat tussen hormonale prikkeling en sexueel gedrag zien we aan de ouder wordende man: de produktie van geslachtshormonen wordt minder en de libido, de sexuele behoefte, neemt af.
Kijken we verder naar het dierenrijk, dan is het duidelijk, dat de geslachtsdrift nauw verbonden is met de voortplanting ten behoeve van het behoud van de soort. De paring wordt in de biologie beschreven als zijnde een uiting van instinct.
(Instinct: een van te voren vastgelegde keten van handelingen, die duidelijk op een doel zijn gericht.) De toenadering tussen het mannetje en het vrouwtje leidt automatisch tot de geslachtsdaad. Het dier gehoorzaamt geheel aan de wetten van de natuur. Toch is het onjuist hier alleen van automatisme te spreken. Kijken we namelijk verder naar het dierenrijk dan zien we dat er wel degelijk veel schakering bestaat. We denken dan aan de verenpracht in de paringstijd, de elegante toenaderingspogingen van het mannetje, de zogenaamde balts, etc. Een automatisme met variaties aan uitingsvormen!
Bij de mens is er geen sprake van instinctmatig handelen in de zin van bovengenoemde definitie. Wel is er overeenkomst in die zin, dat ook bij de mens de ingeschapen geslachtsdrift nodig is voor de voortplanting. Zonder geslachtshormonen geen voortplanting. Echter: in tegenstelling tot het dierenrijk hebben bij de mens de gevoelsmatige en verstandelijke impulsen de overhand en is dientengevolge de hormonale stimulans beheersbaar. Dat wil zeggen: plotselinge sexuele opwinding leidt niet automatisch tot de geslachtsdaad. In de praktijk betekent dit dat de geslachtsgemeenschap uitgesteld wordt tot de avond of tot een der volgende dagen.
Over de hormoonproduktie bij de man dient nog het volgende te worden opgemerkt: de vorming van die hormonen gaat levenslang door, zij het in afnemende mate. Die produktie gaat buiten de wil om! Legt men sterk de nadruk op dit gegeven, dan kan men uitkomen bij stromingen in de sexuologische literatuur, die er van uit gaan, dat het voor het welbevinden van de mens juist noodzakelijk is dat zoveel mogelijk aandacht gegeven wordt aan het lustbevredigingsaspekt. Het gevaar bestaat dan, dat men tekort doet aan de psychische zijde van het sexuele leven.

De psychische component van het sexuele leven
De mens staan twee mogelijkheden tot lustbevreding ter beschikking: de direkt lichamelijke en de indirekt psychische. Deze twee aspekten zijn niet los van elkaar te zien. Lichamelijke lustbeleving alléén leidt vaak tot teleurstelling. Slechts dan kan er optimale bevreding zijn wanneer genoemde componenten beide aanwezig zijn. Idealiter wordt de geslachtsdaad als het meest bevredigend ervaren, wanneer de lichamelijke begeerte gevoed wordt door gevoelens van genegenheid en gebordenheid. Doch steeds weer zal ook de herinnering aan en voorstelling van vroeger genoten lustbeleving een rol spelen. Zeker bij de man!
Toch is dit mechanisme niet uniek voor de man. Het vele onderzoek dat verricht is naar sexueel gedrag heeft aan het licht gebracht, dat er bij de vrouw evenzeer behoefte bestaat aan lustbevrediging. Overigens niet zo vreemd: hoewel de hormonale stimulans bij de vrouw een geringe rol speelt, bezit zij toch over prikkelbare zones aan haar lichaam die bij aanraking of streling de sexuele behoefte opwekken. Voor de voortplanting zijn deze plaatsen niet nodig. We mogen ervan uitgaan, dat deze plaatsen alleen een funktie hebben in het opwekken van de lustbeleving.
Desondanks: voor de vrouw is de belangrijkste component in het proces van sexuele opwinding de psychische. Psychisch stimulerende omstandigheden zoals een goede relatie, gevoelens van genegenheid en geborgenheid, een ontspannen gevoel, afwezigheid van vermoeidheid, zijn duidelijke voorwaarden. De lichamelijke prikkeling komt daarbij op de tweede plaats.
Onderzoek heeft ook duidelijk gemaakt dat het zeker niet zo is, dat het initiatief altijd van de man uitgaat. Veelal is het ook de vrouw die aangeeft dat er behoefte bestaat aan lichamelijke intimiteit of lichamelijke eenwording.
Enerzijds stellen we dus vast, dat er bij de vrouw een nauwelijks hormoonafhankelijke behoefte aan geslachtelijke omgang bestaat; anderzijds zien we dat door de vrouw wel degelijk initiatieven genomen worden. Kennelijk kunnen er in het psychisch leven van de vrouw dermate sterke impulsen ontstaan, die vergelijkbaar zijn met de mannelijke hormonale stimuli.
We zijn dan terug bij ons 'model van denken' uit de Inleiding.
Woorden die het model, het raamwerk, beschrijven zijn dan: geslachtshormonen, psychische verankering, genegenheid, geborgenheid, relatie, lichamelijk welzijn, inzicht in eigen lichamelijk funktioneren en voorlichting.
De sexualiteit is dus nauw verweven met de begrippen uit dit raamwerk. Onvolkomenheden of stoornissen binnen dit raamwerk kunnen dan ook gemakkelijk de sexuele beleving beïnvloeden en aanleiding geven tot 'sexuele problemen'.

Sexuele problemen
Het moge duidelijk zijn, dat bij zoveel faktoren die het sexuele gebeuren beïnvloeden, er snel en gemakkelijk omstandigheden kunnen zijn die de sexuele aktiviteit kunnen doen toenemen of juist doen afnemen.
De stoornissen van het sexuele leven kunnen biologisch en niet-biologisch van aard zijn.
Biologische oorzaken zijn onder andere:
- ziekteperioden;
- herstelperiode na operatie;
- chronisch medicijngebruik zoals kalmerende middelen, medicijnen voor de behandeling van hoge bloeddruk;
- alchoholgebruik.
Verreweg de grootste oorzaak van sexuele problemen is gelegen op het terrein van het psychisch funktioneren. We noemen enkele oorzaken:
- onvoldoende gevoelens van geborgenheid en genegenheid;
- niet optimale huwelijksrelatie;
- morele remmingen tengevolge van een taboesfeer rondom 'sexualiteit' (opvoeding, voorlichting);
- gebrek aan zelfvertrouwen; ook ten aanzien van de acceptatie van het eigen lichaam;
- stoornissen in de ontwikkeling van de persoonlijkheid (zeker een klein deel van de homosexualiteit);
- incestervaringen.

Tenslotte: 'Men moet het huwelijk niet als reisdoel zien, maar als de reis zelf. Man en vrouw zijn met elkaar onderweg. Zij groeien naar rijpheid toe en leren al doende, elkaar zo lief te hebben, dat ook de sexuele harmonie hun als een rijpe vrucht in de schoot valt'. (Ingrid Trobisch).

J. Schilperoort, Veenendaal

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 4 maart 1993

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

Wat is sexualiteit?

Bekijk de hele uitgave van donderdag 4 maart 1993

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's