Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Het boek van Hoek en het  herenaccoord van twee uitgevers

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Het boek van Hoek en het herenaccoord van twee uitgevers

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Dr. J. Hoek, hervormd predikant te Veenendaal, leverde een niet geringe prestatie door in enkele maanden tijds een fundamenteel boek te schrijven als 'tegenboek' tegen het spraakmakende boek van prof. dr. H. M. Kuitert Het algemeen betwijfeld christelijk geloof. Hoek was zo eerlijk dat hij, alvorens hij zijn kritiek verwoordde, uitvoerig Kuiterts hoek samenvatte (in liefst 60 pagina's). Die samenvattingen (correcter kan het niet) bevatten ook letterlijke citaten (totale lengte ongeveer vijf pagina's op een boek van bijna 300 pagina's). Om het alles zo sprekend mogelijk te maken waren de samenvattingen ook nog eens cursief afgedrukt. We schrijven dit om het verhaal uit de wereld te helpen als zou Hoek 60 pagina's van Kuitert hebben overgeschreven.

Het boek van Hoek ('Geloven, de twijfel te boven") haalde echter de keur van de hooggeleerde Kuitert niet - de verkoop van zijn boek zou er door worden geschaad - en na een 'herenaccoord' tussen de uitgevers Ten Have en Kok (één en ander nadat 'een bedremmelde' Kuitert zijn uitgever had benaderd) moest Hoeks boek naar de mpdeme brandstapel oftewel de papiersnijmolen. Ongeveer 1250 exemplaren, reeds aanwezig in de boekhandel, ontspringen de 'dans' in de papiermolen. Prof Kuitert ontvangt daarvan royaltie.

Ondergetekende prijst zich gelukkig een authentiek exemplaar van het gebrandmerkte boek te bezitten. Voor een beoordeling van de kwestie zelve volgt hier een bijdrage van J. Cordia in het Nederlands Dagblad onder de titel 'Ten Have en Kok bewijzen wetenschap een slechte dienst'.

'Het is mooi als mensen het onderling eens worden. Wie bij een verschil ran mening de rechter erbij haalt, heeft de zaak al half verloren. Soms echter zijn onderonsjes te betreuren. Zo'n betreurenswaardig onderonsje is het akkoord dat de uitgeverijen Kok en Ten Have met elkaar hebben gesloten in de zaak-Hoek. Alleen publicitair gezien hebben de beide uitgevers misschien een goede slag geslagen. Voor het overige valt slechts te betreuren dat de zaak ditmaal niet aan de rechter is voorgelegd. Verliezer is in elk geval dr. J. Hoek, die Onnodig zijn nachtrust moet opofferen. Ook de wetenschap is geen dienst bewezen met dit "herenakkoord".

Wat behelsde ook al weer de zaak-Hoek? Dr. J. Hoek, hervormd predikant (geref. bond), heeft in een wetenschappelijk essay stelling genomen tegen de opvattingen van prof. H. M. Kuitert, zoals neergelegd in diens omstreden boek 'Het algemeen betwijfeld christelijk geloof. Toch een beetje.tegen de verwachting in werd Kuiterts boek een bestseller.

Boeken over geloofszaken halen nu eenmaal zelden (meer) de top-tien van de boekenparade. Zowel vanwege de ketterse ideeën in het boek, die dr. Hoek bespeurde, als vanwege de brede verkondiging ervan via het boek, waagde dr. Hoek een poging tot weerlegging ervan. Maar helemaal zonder de lezer van zijn essay een idee te geven van Kuiterts "leer" ging dat uiteraard niet

Om precies te zijn: Hoeks essay bevat vijf bladzijden letterlijke citaten en 55 bladzijden gevuld met een samenvatting van "Het algemeen betwijfeld christelijk geloof'. Ten Have, de uitgever van Kuiterts boek, stoof onmiddellijk op en beschuldigde, bij monde van directeur A. van der Worp, Hoek en diens uitgever Kok van jlagrante schending van het auteursrecht Nu zouden de kopers van Hoeks boek Kuiterts boek niet aanschaffen. Kok capituleerde onmiddellijk en dr. Hoek moet nu zijn huiswerk overmaken. Volledigheidshalve, het gaat hiet niet om plagiaat, zoals onlangs het geval was met een bekroond reisboek van Adriaan van Dis Dat boek haalde het nieuws derhalve vanwege de literaire prijs omdat een aantal pagina's vrijwel letterlijk uit een ander boek was overgepend. Van Dis diste die citaten op als eigen werk. Dat is plagiaat.

Auteursrecht

De schending waarvan in het geval van dr. Hoek sprake zou zijn, betreft het verbod werk van anderen te vermenigvuldigen anders dan voor eigen gebruik. Zou dit auteursrecht niet bestaan, dan zou iedereen van elk werk de vruchten kunnen plukken en dat is uiteraard niet de bedoeling. Dat voorrecht geniet alleen de geestelijke vader (of moeder) en diens erven, tenzij het wordt overgedragen of prijsgegeven. Pas vijftig jaar na het sterffaar van de auteur vervalt het auteursrecht Uiteraard mag wel met toestemming van de rechthebbende uit een werk geciteerd worden, bij voorbeeld in een bloemlezing. Zonder toestemming is het citaatrecht aan hele strakke regels gebonden. Er is geen absoluut verbod, omdat dit de dood in depot zou betekenen, zowel voor de wetenschap, de media als voor de uitgevers

Derhalve is de zakelijke inhoud van een auteursrechtelijk beschermd werk onbeschermd. Als iemand kans ziet om een boek van enkele honderden pagina's te compileren (samenvatten) tot 55, dan is daarmee in beginsel een nieuw werk ontstaan. Of desondanks het oorspronkelijke auteursrecht geschonden is kan alleen de rechter in een concreet geval bepalen. De bewijslast ligt overigens bij degene die meent dat zijn recht is geschonden. En wat de citaten betreft: als het zoals in dit geval gaat om een beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling, dan mag er geciteerd worden. Enkele van de regels die daarbij in acht genomen moeten worden, zijn dat de grens der redelijkheid niet wordt overschreden en dat het te bereiken doel het citeren rechtvaardigt, wat betreft aantal en omvang. Ook hier heeft de rechter het laatste woord in een concreet geval Maar dan moet de zaak hem uiteraard wel zijn voorgelegd.

Kopschuw

Kopschuw Dat in dit geval de rechter zwijgt, is jammer, omdat nude indruk blijft bestaan dat een wetenschapper, recensent ofpolemist alleen tegen windmolens mag vechten. Geeft hij de auteur van het te beoordelen werk het volle pond (maar ook niet meer dan dat), opdat deze wordt rechtgedaan, dan loopt hij kennelijk grote kans diens uitgever, zeker als die Ten Have heet, achter zich aan te krijgen. Dat zal uitgevers van reacties, zoals Kok in dit geval kopschuw maken en daarmee zou de "verkeerde" weleens het laatste woord kunnen krijgen. Dat is jammer, zowel vanuit maatschappelijk als wetenschappelijk standpunt gezien. Belangrijke boeken blijven zo ongeschreven.

Dat de kopers van Hoeks herschreven boek straks massaal naar de boekhandel zullen snellen om Kuiterts boek alsnog aan te schaffen, is een illusie, een drogreden. Maar als het herenakkoord tussen Ten Have en Kok bedoeld is als publicitaire stunt, dan lijken beide uitgeverijen geslaagd in hun opzet. Maar daarom nog wel sneu voor dr. Hoek.'

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 maart 1993

De Waarheidsvriend | 18 Pagina's

Het boek van Hoek en het  herenaccoord van twee uitgevers

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 maart 1993

De Waarheidsvriend | 18 Pagina's