Leer ons geloven

Vorig jaar kwam het eerste deel uit van de nieuwe catechesemethode Leer ons geloven, die in opdracht van de HGJB ontwikkeld wordt. De commissie vroeg mij een impressie te geven van deze methode, na een seizoen hiermee gewerkt te hebben. Graag voldoe ik aan dit verzoek.

Onvermogen
Wie wekelijks geroepen wordt catechisatie te geven en deze opdracht serieus neemt, weet dat dit één van de moeilijkste taken is. Eén van de voornaamste oorzaken hiervan is, dat je als predikant onvoldoende opgeleid bent voor deze taak. De scholing in didaktische vaardigheden is minimaal. Veel te veel moet je door schade en schande wijs worden. Een proces dat niet zelden moeizaam verloopt. Er gaan soms jaren overheen, eer iemand een 'goede leraar' wordt. In het maatschappelijke leven accepteren we dat niet. In het kerkelijke leven doen we dat ongemerkt vaak wel, net alsof het er daar minder op aan komt… Goed beschouwd kan dat niet, omdat dit aan de zaak des Heeren – jongeren binnenleiden in de heilsgeheimen van Gods verbond en woorden – afbreuk doet. Juist omdat het catechisatielokaal een werkplaats van de Heilige Geest is, kan het niet bestaan dat daar maar wat 'aangerommeld' wordt. Daarmee staan we het werk Gods van bekering en geloof in de weg. Al kunnen wij niet door een goede methode jongeren innerlijk veranderen, wij kunnen wel door een gebrekkige wijze van catechiseren jongeren verhinderen in te gaan…
Dit gebrek aan didactische vaardigheid is een stuk reële nood, waarin velen verkeren. Het verdraagt zich niet met de ernst van de zaak – het eeuwig wel of wee! – om met dit 'handicap' maar te leren leven. Vandaar dat het een goede zaak is, dat de HGJB druk doende is geraakt een catechesemethode te ontwikkelen, die vooral aan de predikanten in dit opzicht een geweldige steun biedt.

Handleiding
Die steun komt hierin uit, dat naast het werkboek voor de catechisanten een handleiding voor de catecheet geschreven is. Ik zou bijna zeggen: als een hulpe tegenover… Dit is een duidelijk aanwijsbare verbetering ten opzichte van eerdere methoden. Vandaar dat ik bij mijn impressie dan ook hiermee inzet. Persoonlijk heb ik deze handreiking als bijzonder positief ervaren. Bij elk hoofdstuk wordt allereerst iets gezegd over de leefwereld van de catechisanten. Hierdoor word je alert gemaakt op de verschillende gevoelens, die een bepaald onderwerp uit de geloofsleer bij de jongeren kan oproepen. Door hier goede nota van te nemen en dit te verwerken in de les, kun je beter afstemmen op de goede golflengte en 'de ruis' verminderen. Dat is uiterst belangrijk. Want hoe waar het ook is, dat de boodschap nooit naar de mens is – niemand hiervoor een goede antenne heeft –, als we langs elkaar heen praten, wordt er sowieso niets opgevangen.
Vervolgens wordt in de handleiding bijbels-theologisch informatie over het onderwerp gegeven. De lijnen die hier getrokken worden, zijn helder en duidelijk. Ze stimuleren tot verdere doordenking. Zo krijg je een goed inzicht in de stof, die je wilt overdragen. Het helpt ook, niet te vervallen in 'bekende loopjes', doordat er gezichtspunten worden aangereikt, die je zelf in je beperktheid – die ons allen eigen is – over het hoofd ziet.
Daarna volgt informatie over de bijbelstudie die in de desbetreffende les wordt aangegeven. In kort bestek krijg je een goede exegetische doorkijk in het betreffende bijbelgedeelte met een aantal toepassingen. Dit bespaart tijd in de voorbereiding. Iets wat we goed kunnen gebruiken, omdat het ons nogal eens aan tijd ontbreekt. Dit wil niet zeggen, dat je maar klakkeloos kunt overnemen, wat wordt aangereikt. Altijd weer zul je ook je eigen gedachten over zo'n gedeelte moeten laten gaan, wil het gaan leven voor jezelf. Dat laatste is nodig om het 'levendig' door te geven. Maar ook hier geldt: twee weten meer dan één. Door je gedachten te laten gaan over reeds verwoorde gedachten, wordt de boodschap van zo'n gedeelte veel meer aangescherpt en toegespitst, dan wanneer je er alleen uit moet zien te komen. En gelet op ons vaak kritische en niet zelden weinig geïnteresseerde 'gehoor' is dat van groot belang. Trouwens, het is minstens zo belangrijk voor de geïnteresseerden, om hun interesse gaande te houden.
Afgesloten wordt met aanwijzingen bij het werkboek en een werkpad. Hier worden veel didactische richtlijnen gegeven, die je als catecheet zo broodnodig hebt. Ik heb er steeds dankbaar gebruik van gernaakt en gemerkt dat het werkt. Het mooie is, dat er steeds verschillende mogelijkheden worden aangereikt, zodat je geen harnas wordt aangemeten, 'waarin je niet gaan kunt'. Je eigenheid in het catechiseren komt niet in het gedrang, maar kan zich juist ontplooien.
U begrijpt dat ik alleen al vanwege deze handleiding een warm pleidooi voer voor deze nieuwe methode. We kunnen er als dominees (en catecheten) echt wijzer van worden. Juist als we bidden om wijsheid van boven in dezen, moesten we de geschonken middelen om wijzer te worden maar met twee handen aangrijpen, dunkt me.

Werkboek
Er is meer goeds over deze methode te zeg­ gen. Zij neemt haar uitgangspunt in de oudste catechesemethode van de Reformatie: de Heidelbergse Catechismus. Een onopgeefbaar uitgangspunt. Tegelijk is gezocht naar een vorm, waarin de drie hoofdthema's van de catechismus, geloof, gebed en gebod, op een evenwichtige wijze door alle deeltjes verweven worden. Dit betekent, dat niet een heel seizoen slechts één thema aan de orde is, maar dat van alle thema's een deel aan de orde komt. Deze verantwoorde afwisseling is plezierig voor de catechisanten. Het voorkomt gevoelens van: 'Het gaat steeds over hetzelfde…' Bovendien is het van belang in elke leeftijdsfase iets van deze drie hoofdthema's te leren. Ik merkte overigens, dat deze afwisseling mijzelf ook welkom was.
De samenstellers van deze methode zijn erop uit, jongeren 'in het opgroeien breder te onderwijzen' in de schatten van het verbond, die in hun doop hen zijn toegezegd. Zij zien terecht dit onderwijzen niet als een louter verstandelijke aangelegenheid, maar in het licht van Christus' opdracht: met de bedoeling hen tot Zijn discipelen te maken. Dat betekent dat in de catechese aangewerkt wordt op een persoonlijke keuze. Beide elementen, het cognitieve (kennis) en het existentiële (bevinding), die al in de naamgeving van deze methode Leer ons geloven liggen opgesloten, komen in de opzet van de lessen tot hun recht. Dit vergemakkelijkt het voor de catecheet deze voluit gereformeerde en onopgeefbare doelstelling te verwezenlijken.
In de opzet van de lessen zit een duidelijke structuur. Tegelijk zit er in de structuur zoveel ruimte, dat ieder op een eigen wijze daarbinnen uit de voeten kan. Je kunt a.h.w. op verschillende manieren door de les heen wandelen. Als je die creativiteit wilt opbrengen, heeft het catechiseren meer iets van (hèt) spoor zoeken, dan van een lesje afwerken. Dat wordt, voorzover ik kan inschatten, positief ervaren door veel catechisanten. Er blijft een verrassend element in het catechese-uur zitten.
Er wordt in de lessen veel informatie aangereikt. In onze tijd, waarin de kennis over God en goddelijke zaken minimaal is, is dat erg belangrijk. Je kunt geregeld een stukje laten lezen (ook de zwijgzame catechisanten komen daardoor geregeld aan het woord!), en aan de hand daarvan uitleg bij de tekst geven. Doordat ze de hoofdlijnen zwart op wit voor zich hebben, beklijft het beter, dan wanneer ze het bijna alleen van horen moeten hebben, zoals bij veel andere methoden. Bovendien heb ik gemerkt, dat ook ouders de lessen soms doorlezen en er het nodige van opsteken. Een onverwachte winst!
Er zit in elke les ook een visueel element, door een foto of tekening. Juist in onze visueel ingestelde cultuur is dat een goede zaak. Al zijn niet alle plaatjes even sterk, meermalen kon ik juist aan de hand van zo'n plaatje de boodschap heel duidelijk vertolken. En je merkt, b.v. bij terug vragen, dat juist 'het verhaaltje bij het plaatje' het beste onthouden wordt. Dit geldt ook van de stukjes tekst die 'uit het leven gegrepen' zijn.

Tenslotte
Niet alleen de handleiding, maar ook het Werkboek, nodigt uit tot het gebruiken van deze methode, waarvan binnenkort het tweede deel verschijnt. Heb ik dan helemaal geen commentaar? Ik zou dit met een tegenvraag willen beantwoorden. Kunt u mij een methode aanreiken, waarop geen commentaar te geven is? Ik ben ervan overtuigd, dat deze methode is samengesteld vanuit bewogenheid over het behoud van jongeren en de toekomst van de kerk. Wie vanuit die bewogenheid deze methode, die is samengesteld voor de breedte van de gereformeerde richting in de Hervormde Kerk, gebruikt, zal er met veel zegen mee kunnen werken. Zeker als wij in de voorbereiding en op de catechese steeds weer beginnen bij bladzijde 1, waar de titel als een indringend gebed is neergeschreven: Leer ons geloven…!

P.J. Visser, Harderwijk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen