Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De leiding van God

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De leiding van God

Wijs naar het Woord (5)

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Leidraad en leiding
De bijbelse wijsheid geeft een leidraad voor ons leven. Reeds de Kanttekenaren van onze Statenvertaling wijzen daarop in hun inleiding op het boek der Spreuken. Maar in de vreze des HEEREN ziet de leerling het gebod verbonden met de belofte. Niet slechts in die zin dat de gehoorzaamheid aan God 'loont'. Dat ook. Zie de zo-even genoemde inleiding van de Kanttekenaren. Daar moet nog een ander – zeer wezenlijk – element aan worden toegevoegd. Wie wijs is naar het Woord doèt niet alleen wat God zegt, maar houdt bovenal voor ogen dat Gòd doet wat Hij zegt. Centraal in de bijbelse wijsheid als leidraad voor ons leven staat Gods leiding mèt ons leven.

Gelukkig leven
Hoe moeten we ons dat voorstellen? We zijn wellicht geneigd te denken aan het spreekwoord: de mens wikt, God beschikt. Dat betekent zoveel als: je moet het maar afwachten; de dingen in het leven kunnen meevallen maar ook zwaar tegenzitten. In deze redenering is Gods leiding een onzekere factor. Deze kan net zo goed positief als negatief uitvallen. Maar dat weet je niet van tevoren. De leerling op de school van Salomo krijgt van Gods leiding echter een heel ànder beeld dat alleen maar pósitieve trekken heeft. Hij moet dat inderdaad léren. Veel van wat wij ervaren is daarmee in tegenspraak. Toch mogen wij vasthouden aan de belofte: in de vreze des HEEREN heb je een gelukkig leven. God leidt dat zo. Dat betekent

* voorspoed, Spr. 3 : 9v.
* geen honger, Spr. 10 : 3.
* zegen, Spr. 10 : 22.
* het juiste woord op het juiste moment op de juiste toon, Spr. 16 : 1; verg. 15 : 1, 23; 25 : 11.
* een open oog en een open oor, Spr. 20 : 12.
* hulp, Spr. 20 : 21.
* overwinning, Spr. 21 : 31.
* rijken en armen vormen een gemeenschap, Spr. 22 : 2.

Dit laatste element zou gemakkelijk aanleiding kunnen geven tot misverstand. Men zou deze tekst kunnen misbruiken als dekmantel voor een politiek dat het sociale onrecht in de wereld ongemoeid laat. Dat is onjuist. Dit woord werpt geen blokkade op tegen elke poging om te komen tot sociale vernieuwing maar toont ons het resultaat. De vreze des HEEREN is een zoutend zout en een lichtend licht. Zij heeft een theocratische uitstraling in de maatschappij. Dat schept stabiliteit. Het is een leven in harmonie met de ordening die God aan Zijn wereld ten grondslag heeft gelegd.
Die stabiliteit kenmerkt ook de enkele mens. De leiding van ons leven rust in Gods hand. Daarom geen paniek:

Vrees niet voor haastige schrik,
noch voor de verwoesting der goddelozen, als hij komt,
Want de HEERE zal met uw verwachting zijn,
en Hij zal uw voet ervoor bewaren om gevangen te worden, Spr. 3 : 25v.

Er is ook geen aanleiding tot onevenwichtige reacties:

Die haastig is tot toorn, zal dwaasheid doen;
en een man van schandelijke verdichtselen zal gehaat worden, Spr. 14 : 17.

De lankmoedige is groot van verstand;
maar die haastig is van gemoed, verheft de dwaasheid, Spr. 14 : 29.

De gedachten van de vlijtige zijn alleen tot gewin;
maar van een ieder, die haastig is, alleen tot gebrek, Spr. 21 : 5.

Hebt gij een man gezien, die haastig met zijn woorden is?
Van een zot is meer verwachting dan van hem, Spr. 29 : 20.

Wees niet haastig in uw geest om te toornen;
want de toorn rust in de boezem der dwazen, Spr. 7 : 9.

Omgekeerd moet de Belialsmens (d.i. een mens van onheil) gewaarschuwd worden voor zijn plotseling verderf:

Een Belialsmens, een ondeugdzaam man,
gaat met verkeerdheid van de mond om;
wenkt met zijn ogen,
spreekt met zijn voeten,
leert met zijn vingers;
in zijn hart zijn verkeerdheden,
hij smeedt te allen tijde kwaad;
hij werpt twisten op.
Daarom zal zijn verderf haastig komen;
hij zal schielijk verbroken worden, dat er geen genezing aan zij, Spr. 6 : 12-15.

De wereld overwonnen
Waarom betekent het leven in de vreze des HEEREN geluk? Het is een leven uit de overwinning. Dat is één van de aspecten die hierboven al zijn genoemd. We willen er nu wat dieper op ingaan omdat zij ons herinnert aan het woord van de apostel Johannes: 'Wie is het die de wereld overwint, dan die gelooft, dat Jezus is de Zoon van God?', 1 Joh. 5 : 5. Met deze belijdenis vergelijken wij de spreuk:

Het paard wordt bereid tegen de dag van de strijd;
maar de overwinning is des HEEREN, Spr. 21 : 31.

We zouden even op de gedachte kunnen komen dat de strekking van dit vers is als volgt: een legeraanvoerder kan zich nog zo goed voorbereiden op de strijd maar God beslist over de uitslag. Dat kan een overwinning zijn, maar even goed een nederlaag. Maar dat is weer het denkpatroon van: de mens wikt, God beschikt. Het geloof is anders. Het geloof zegt: door een nacht, hoe zwart, hoe dicht, voert Hij mij in 't eeuwig licht. Dat is de leiding van God. We zien het vaak niet. In de vreze des HEEREN mogen we dat leren.
In deze spreuk wordt een uiterst merkwaardige vergelijking gemaakt. Er zijn twee taferelen. Bij de eerste regel zijn we in de kazerne van de cavalerie. Daar worden de paarden opgetuigd voor de strijd. In de tweede regel is alles reeds voorbij. Wat zit daar tussen? Het slagveld. Nood en dood. De pijl die des daags vliegt. De schrik des nachts. De strik des vogelvangers (spionage, verraad). De pest. Aan uw zijde zullen er duizend vallen en tienduizend aan uw rechterhand… Maar over dit alles wordt met geen woord gerept. Alle nadruk valt op de voorbereiding en die wij moeten treffen èn op de overwinning die de Heere schenkt. Wij moeten ons dus gereed maken. De bazuinen weerklinken. Denk aan de Openbaring aan Johannes. Dit leven is niet anders dan een slagveld, een gestadige dood… Bereiden wij ons wel voor op deze strijd? Hoe dan? Het kan slechts op één manier: door het geloof in de Heere Jezus Christus. Het slagveld was voor Hèm: het kruis, de dood, het oordeel van God over onze zonde, de ontzetting, de verschrikking, de tranen, de dorst, de pijn, het bloed dat vloeien moest. Maar Hij heeft de dood verslonden tot overwinning.
Zoals de paarden worden opgetuigd, moet nu ook het geloof worden geoefend. Dat is een nauwgezet werk dat met de grootste zorgvuldigheid moet worden verricht. Om de beeldspraak nog even voort te zetten: de kazerne zouden we kunnen vergelijken met de kerk. Daar moet geborsteld en gepoetst worden. Leren wat het geloof is en controleren of wij ook uit dat geloof léven. Altijd weer erin komen wat dat is: ellende, verlossing en dankbaarheid. Ben ik nu echt een kind van God? Die eis van wedergeboorte en bekering laat mij nooit meer los. De bijbelse wijsheid leert mij ootmoed:

Wie zou de afdwalingen verstaan?
Reinig mij van de verborgen afdwalingen.
Houd Uw knecht ook terug van trotsheden;
laat ze niet over mij heersen;
dan zal ik oprecht zijn
en rein van grote overtreding, Ps. 19 : 13v.

Dat is de goede voorbereiding. Dan wordt het: U alleen. En dan wordt het telkens wéér: U alleen. Is Gods leiding met ons leven voor ons een raadsel? Misschien kwamen wij onafgericht op het slagveld. Maar ook daar wil de Heere ons wijsheid leren.

Ken Hem in al uw wegen
We krijgen nooit het juiste zicht op Gods leiding met ons leven zonder gebed. Als het gebed in Spreuken ter sprake komt, gaat het met name over dit thema en dan nog ten dele indirect:

Ken Hem in al uw wegen,
en Hij zal uw paden recht maken, Spr. 3 : 6.

De vrees van de goddeloze, die zal hem overkomen;
maar de begeerte der rechtvaardigen zal God geven, Spr. 10 : 24.

Wentel uw werken op de HEERE,
en uw gedachten zullen bevestigd worden, Spr. 16 : 3.

Het aantal teksten is beperkt. Toch moeten we daar niet vreemd tegenaan kijken. Want het uitgangspunt blijft de vreze des HEEREN. Dan ligt héél ons leven open voor God. Het is een biddend leven. Hem kennen in al onze wegen.

De raad des HEEREN
Gods leiding heeft in de eerste plaats betrekking op ons persoonlijk leven:

Het hart des mensen overdenkt zijn weg;
maar de HEERE bestuurt zijn gang, Spr. 16 : 9.

De treden van de man zijn van de HEERE;
hoe zou dan een mens zijn weg verstaan? Spr. 20 : 24.

Dan betekent de leiding van God zégen. Tenminste voor wie wijs is naar het Woord. Maar de raad des HEEREN heeft ook een algemene strekking. Daaronder valt heel de wereld met alle mensen en alles wat er gebeurt, de kleine en grote dingen:

Het lot wordt in de schoot geworpen;
maar het gehele beleid daarvan is van de HEERE, Spr. 16 : 33.

Het hart des konings is in de hand des HEEREN als waterbeken.
Hij neigt het tot al wat Hij wil, Spr. 21 : 1.

In het hart van de man zijn veel gedachten;
maar de raad des HEEREN, die zal bestaan, Spr. 19 : 21.

Daarom ook het verwijt van God aan Job:

Wie is hij, die de raad verduistert
met woorden zonder wetenschap? Job 38 : 2.

Hij grijpt daarop terug aan het slot van het boek:

Wie is Hij (zegt Gij), die de raad verbergt zonder wetenschap?
Zo heb ik dan verhaald, wat ik niet verstond,
dingen, die voor mij te wonderbaarlijk waren,
die ik niet wist, Job. 42 : 3.

Over de raad des HEEREN valt nog meer te zeggen. Het gaat daarin om verkiezing èn verwerping. In de bijbelse wijsheid zien wij duidelijk verbindingslijnen tussen wat gezegd wordt over de twee wegen en wat gezegd wordt over de dubbele verkiezing. Op de school van Salomo wordt aan het eerste verreweg de meeste aandacht gewijd. Maar het tweede komt toch ook ter sprake:

De HEERE heeft alles gewrocht om Zijns Zelfs wil;
ja ook de goddeloze tot de dag des kwaads, Spr. 16 : 4.

De uitdrukking 'om Zijns Zelfs wil' wordt tegenwoordig meestal vertaald met 'tot zijn doel'. Het is een belangrijke tekst in Calvijns uiteenzetting over de eeuwige verkiezing. Hij zegt daarvan: 'Zie, daar de beschikking over alle dingen in Gods hand is, daarbij Hem berust het oordeel over zaligheid en dood, ordineert Hij het door Zijn raad en wil zo, dat er onder de mensen sommigen geboren worden, die van de moederschoot af aan een gewisse dood zijn toegewijd, opdat ze door hun verderf Zijn naam zouden verheerlijken', Inst. III, xxiii, 6 (vert. A. Sizoo).
Vallen we nu toch weer terug in het fatalisme? Heeft het dan nog wel zin de kazerne in te gaan en het paard op te tuigen tot de strijd? Dat zijn bóze gedachten. Influisteringen van satan. Dwaasheid! Ook ten aanzien van de raad des HEEREN is het beginsel der wijsheid de vreze des HEEREN. Dat is: worden als een kind, vertrouwen als een kind, alles van God verwàchten als een kind. Vader, wat Gij doet is goed... Heils-historisch gaat de verkiezing aan het verbond vooraf, in de kènnis van het heil volgt de verkiezing op het verbond. We kunnen over Gods raad niet anders spreken dan over de raad des HEEREN. Dat is wijs naar het Woord.

J.H. de Bie, Huizen

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 30 september 1993

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

De leiding van God

Bekijk de hele uitgave van donderdag 30 september 1993

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's