Torenspitsen-Gemeenteflitsen

BRUCHEM EN KERKWIJK-DELWIJNEN (1)

In het uiterste zuidwesten van de provincie Gelderland ligt tussen Waal en Maas het Riviereneiland, de Bommelerwaard. Dit gebied was vroeger onbedijkt. Men heeft er dan ook veel last van overstromingen gehad. Het jaartal 1861 aan de noordzijde van de kerk in Kerkwijk herinnert aan de hoogte van de overstroming in de maand januari van dat jaar. En in de maand december 1993 werd dat dreigende gevaar opnieuw gevoeld. In het midden van de waard treffen we nog steeds een zogenaamde Romeinse stroomrug aan. Vele eeuwen geleden hebben mensen daar hun toevlucht gezocht. In de tijd voor de kerkhervorming is op één van die verhogingen een kerk gebouwd. En met de er omheen gebouwde woningen werd Kerkwijk het midddelpunt van de Bommelerwaard.

Enkele kilometers naar het oosten verrees Bruchem en op dezelfde afstand naar het westen Delwijnen. Een voorbeeld van een langgerekte Frankische boerennederzetting. In Kerkwijk was echter de hoofdkerk gevestigd en de bewoners van Bruchem en Delwijnen waren aangewezen op daar gebouwde kapellen. In Bruchem heeft het gebouw in de loop der eeuwen vele veranderingen ondergaan, maar in Delwijnen herinnert alleen de straatnaam nog aan de kapel. Daar zou ook een klooster der Tempelieren gestaan hebben. Bovendien is dat dorp een kasteel rijk geweest. Van dat alles is daar helaas niets overgebleven.

De eeuwenoude kerk in Kerkwijk is in de vijftiger jaren van deze eeuw grondig gerestaureerd. Het interieur heeft toen een ware gedaanteverwisseling ondergaan. Van de oude inrichting is niet veel overgebleven door de herbouw van de zware triomfboog, het herstel van de raampjes, de vlakke zoldering in het schip en het verplaatsen van de kansel en het orgel. Er is tijdens die werkzaamheden een zeer zeldzame hagioscoop te voorschijn gekomen. Het koor is sindsdien helder verlicht en bevat heel wat liturgische nisjes. Het kort na de bouw van het koor beschilderde houten gewelf, waarop Christus is afgebeeld, oordelende de levenden en de doden, is uit het Rijksmuseum teruggehaald. In het begin van deze eeuw was het daar ondergebracht. Tegelijkertijd werd toen voorzien in de bouw van een consistorie. In 1994 is de kerk in geringere mate gerestaureerd. Het orgel heeft in datzelfde jaar een flinke restauratie ondergaan. Het behoort tot de weinige Krusse-orgels in Nederland.

Het oudste deel van deze kerk is het kort na 1100 gebouwde schip. De wanden worden in vlakken verdeeld door hoog opgaande nissen rond de venstertjes. De dagkanten ervan zijn naar het gebruik van die tijd gewit. Aan het oversneden galmgat is te zien, dat het schip eertijds lager was. De toren stamt, zoals blijkt uit de romaanse spaarvelden en de gotische galmgaten, uit de dertiende eeuw. Het koor, waarin tuf van het vorige gebouw is verwerkt, vertoont rijke vijftiende-eeuwse vormen in de gerestaureerde raamvullingen. In dezelfde tijd is aan de toren een traptoren toegevoegd. In de hoeken van het torengewelf bevinden zich de symbolen van de vier evangelisten.

De kansel uit de beginjaren van de zeventiende eeuw met eenvoudige panelen staat op een sierlijke voet uit de vijftiende eeuw. Op die voet zou vroeger een doopvont hebben gestaan. Het geboden-en belijdenisbord en de prachtige lichtkroon dateren uit de zeventiende eeuw. Een doophek is tijdens de restauratie van de jaren vijftig aan het interieur toegevoegd. Daarbinnen zijn de graven van de aanzienlijken neergelegd.

(In een volgende aflevering willen we iets vertellen over de kerk in Bruchem en de beide gemeenten.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen