Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Naomi of Mara

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Naomi of Mara

(Over omgaan met verdriet, 1)

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

sterke benen

Omgaan met welvaart... Dat is een kunst. Hoe vaak hoor je niet. 'Ze konden de voorspoed in hun leven niet aan.' ' Het steeg hen naar het hoofd.' 'Ze konden de weelde niet op.'

Het zijn sterke benen, die de weelde kunnen dragen. 'Toen Jessurun vet werd, sloeg hij achteruit' (Deut. 32 : 15). Welvaart, weelde. Eén van de belangrijkste oorzaken van de onkerkelijkheid. 'De mensen hebben God niet meer nodig.' 'Ze hebben het te goed.' 'Nood leert bidden, voorspoed niet.'

Omgaan met voorspoed in je leven. Dat is een kunst. Zeg maar gerust: 'dat is een gunst'. Een gave van God. Als we ondanks de weelde 'klein' blijven. Als we behalve de gaven ook de Gever blijven zien.

Van U zijn alle dingen
Van U, o God, alleen
van U de zegeningen...

Het zijn sterke benen, die de weelde kunnen dragen. Omgaan met welvaart. Gebogen knieën geven sterke benen.

Sterke Handen

Omgaan met verlies. Dat is een nog grotere kunst. Persoonlijk of zakelijk verlies. Het verlies van je baan. De studie, de relatie, die op niets uitliep. Een echtscheiding. De (on)verwachte VUT of WAO. Het naderend pensioen. De plotseling ernstige ziekte. Een miskraam. Het eerste of het laatste kind, dat de deur uitgaat. Het sterven van iemand, die je lief is (en blijft!).

Men zegt, dat het óók een belangrijke reden voor kerkverlating is. Rouw, moeite, tegenslag, verlies. 'Voor mij hoefde het toen niet meer.' 'Mij zien ze niet meer in de kerk.' 'Als er dan een God is, waarom moest óns dit dan overkomen? '

Omgaan met verlies. Het is een nóg grotere kunst dan omgaan met voorspoed. Daar zijn geen benen sterk genoeg voor. Maar in het licht van de Schrift, in het biddend omgaan met het Woord van God, mogen we wel spreken over sterke Handen. Sterke Handen droegen Abraham, zodat de weelde hem niet naar het hoofd steeg. Sterke Handen ondersteunden Job bij het dragen van al zijn verliezen.

Luther schreef eens aan een vriend 'soms neemt God ons zilver af, om ons daarna goud te kunnen geven'. Het is een aparte zegen, als er 'honing aan de roede' mag zijn, als er naast verlies ook winst mag zijn. Maar niet altijd gééft de Heere ons 'goud' in plaats van 'zilver'. Soms néémt Hij ook weleens 'ons goud' en geeft er niets, maar dan ook niets voor in de plaats. Of...

Keken we niet goed? Zijn we soms net als Hagar in de woestijn? (Gen. 21 : 19). In haar bittere verdriet zag ze de reddende bron niet, die de Heere vlak bij haar had gegeven. Of net als Maria Magdalena in de hof van Jozef van Arimathea, toen 'ongeloofs-staar' haar het zicht op Jezus ontnam (Joh. 20 : 15). Of net als het volk Israël, dat de Heere zo vaak heeft 'geroepen'. Maar zij (wij) hebben Zijn stem niet gehoord en Zijn dragende Handen niet opgemerkt

Bronnen van troost

In deze artikelen willen we op zoek gaan naar bronnen van troost. Soms zullen ze heel dichtbij liggen. Zoals hij Hagar. Soms zal het een 'hele klim' zijn. Zoals hij Maria, de zuster van Martha. God geve, dat we elkaar tot een hand, een voet en soms ook een oog mogen zijn.

Spreken over verdriet mag weer

Er zijn jaren geweest, waarin mensen het verdriet van zichzelf of van anderen wegstopten. 'Laat je niet kennen.' 'Wees flink.' 'Huilen doe je niet in gezelschap.' Maar dit is bezig te veranderen. Het gebeurt niet zo vaak meer, dat je op een 'stil moment' bij een begrafenis een volijverig familielid hoort vragen 'moet er nog iemand een tabletje voor de zenuwen...? ' De dokter zegt 'haal maar eens uit'. De psychotherapeut zegt 'krop het niet op'. En de Bijbel zegt 'ook de Heere God bewaart onze tranen' (Psalm 56). In Israël zijn heel wat 'tranenflesjes' opgegraven.

Emoties mogen weer. Rouwverwerking. Er verschijnen boeken en brochures over. Het Maatschappelijk Werk organiseert gespreksgroepen voor 'rouwenden'. Er is sinds kort een 'landelijk Steunpunt voor Rouwbegeleiding'. Er worden seminars en cursussen gegeven. In Utrecht is prof. J. v. d. Bout bijzonder hoogleraar in 'verliesverwerking'. Het instituut van 'klaagvrouwen' komt ook buiten Israël weer in de belangstelling. En op het erf van de kerk is Marinus van de Berg al geruime tijd niet meer de enige, die openlijk aandacht vraagt voor dit stuk pastoraat.

Komen de tijden van weleer terug? Vroeger gingen mensen openlijk 'in de rouw'. Je kon het aan de donkere kleding of aan het 'zwarte salmiakje' zien. Aan de 'rouwmuts' of aan de strobos aan het hek van de boerderij. Hier is verdriet. We verbergen dat niet. Zoals we dat in een Oudhollands versje vinden:

Schrijf 't op de zomen van uw kleed
gij die in rouwe treurt
mijn Vader in de hemel weet
wat smart mij 't hart verscheurt.

Maar nu is er in plaats van de rouwkleding de 'praatgroep' gekomen, in plaats van 'het jaar zonder verjaardagen' 'een therapeutisch weekend', in plaats van het 'liever geen bezoek' 'je verhaal zoveel mogelijk kwijt kunnen'? Openlijke emoties mogen weer, gelukkig. Maar van welke handen verwachten we het uiteindelijk?

Een Mara-kring

Naast de catechisaties, de Bijbellezingen, de Bijbelkringen begon ik dit jaar in de gemeente met een 'gespreksgroep voor mensen met verdriet'. Ervaringen van collega's. Brochures en boeken van anderen brachten me op dit idee. Heel aarzelend ben ik er aan begonnen. En die aarzelingen ben ik nog niet kwijt.

Worden mensen hierdoor niet te zeer apart gezet, en dus geïsoleerd binnen de gemeente? Als Paulus het heeft over 'als één lid lijdt, lijden alle leden', moet je dan niet het hele lichaam op het oog blijven houden? En ook al is dan geen enkel 'gemeentelid met verdriet' verplicht om naar zo'n kring te komen, als je niet komt val je ook op? 'Wil jij er niet over spreken? ' Trouwens, hebben rouwdragenden niet héél de gemeente wat te zeggen in plaats van alleen elkaar? En wat als je naar zo'n kring gaat en zelf 'moeilijk praat'? 'Ik ben liever alleen met mijn gedachten en herinneringen.' Vragen en aarzelingen genoeg. Daarom zocht ik naar een Bijbelse verantwoording. In Joh. 11 komen we Maria en Martha tegen, die elk op een heel verschillende manier met hun verdriet omgaan. Maria bleef in huis zitten (vers 20). Volkomen verslagen. Als aan de grond genageld. Dit plotselinge verlies van haar broer... Ze wist er geen raad mee, zelfs niet toen ze hoorde dat Jezus er aan kwam. Wat kon dat nu nog aan haar verdriet veranderen? Zij bleef in huis.

Met Martha, haar zuster gaat het anders. Haar verdriet is even groot. Maar zij reageert er heel anders op. Zij blijft niet in huis, hoeveel menselijke troosters er ook waren. Zij scheurt zich los van de klagers, los van het huis, waar alles haar herinnert aan haar broer, los van haar eigen gevoel van machteloosheid en gaat naar Jezus toe. Weg uit de 'veilige' beslotenheid van het huis. Dan maar geen 'huisbezoek'. Dan desnoods maar een 'straatgesprek'. Want waar je ook Zijn troostrijk Aangezicht ontmoet, overal is het goed.

Wie dit prachtige Bijbelgedeelte verder volgt, zal zien, dat uiteindelijk óók Maria het sterfhuis verlaat. Daarbij geholpen door haar zuster. Soms kunnen we elkaar een handreik helpen. Om die ontmoeting te vinden. Rouwverwerken dicht bij Jezus. Er is geen betere plaats.

Naomi of Mara?

Zij heette Naomi. Een mooie naam. 'De fleurige, de geurende, de stralende.' En in haar jeugdjaren en de eerste jaren van haar huwelijk paste die naam ook echt bij haar. Wonen in Bethlehem, toentertijd de graanschuur van Israël. Gelukkig getrouwd met een man uit de naaste omgeving. Moeder van twee zoons. Wie dit allemaal optelt, kan niet anders zeggen. Zo heet ze. Zo is ze. Naomi, de fleurige. Mooie naam. Mooi leven. Maar dan komen de tegenslagen. Het begint met het baan-en broodverlies, werkloos, zonder uitkering. Vervolgens, gastarbeiders in Moab. Tot overmaat van ramp sterft daar haar man. Haar 'wederhelft'. Dat is toch zo, als je gelukkig getrouwd bent? Dan ben je voor elkaar toch een 'wederhelft'? En als één van beiden wegvalt, dan ben je toch in een zeker opzicht ineens een 'half mens' geworden'? Want hoeveel haar ook nog rest (twee zoons), die zijn juist op een leeftijd, waarin ze een vader zo hard nodig hebben. Ze krijgen verkering. En dat óók nog met 'onkerkelijke meisjes'. Wat een zorg, wanneer je als ouder alleen daarvoor staat. Een één-ouder gezin. Ook in de Bijbel komen ze voor.

Nóg groter verdriet treft haar. Beide jongens sterven. Zonder kinderen na te laten! Dan is alle fleur uit het leven van Naomi weg. Wat heeft ze nu nog in Moab te zoeken? Ze besluit om terug te gaan naar Bethlehem. Wat een 'trieste thuiskomst'. In plaats van het beschermende gezelschap van drie mannen (zoals ze vertrok) is ze nu met één (vreemde) vrouw. De mensen van vroeger, die haar herkennen stoten elkaar aan. 'Is dat niet Naomi'? Extra gevoelig als rouwdragenden zijn voor de reacties van mensen, kan zij haar eigen naam niet meer horen. Nee, ze is niet alleen stukken ouder geworden. Alle fleur van haar leven is weg. Daarom doet ze afstand van haar naam. 'Noem mij maar

Mara'. De bittere. De verlepte.

Een dubbele naam

Naomi verwijt mensen niets. In haar levensloop ziet ze heus wel 'de Hand van de Almachtige'. Nee, het is haar niet 'door vreemden aangedaan'. Maar je zult maar zo rijk zijn geweest als zij - met volle handen ging ze weg - , met lege handen en een leeg hart komt ze terug. Noem mij maar Mara.

Welke rouwdragende herkent hierin niet iets van zichzelf? Of het nu gaat om je wederhelft, of om je kind (het grootste verdriet? ) of om je demente vader. Wat is er veel in dit leven dat we tot de niet geringe 'verliesposten' van ons bestaan moeten rekenen.

Hoe kunnen we als gemeente van Jezus Christus elkaar hierin tot steun zijn? In het woord 'Trauerarbeit' (rouwver-werking) zien we Martha aan de arm van Maria trekken ('blijf hier nu niet zitten, loop nou eens even met me mee'). Op welke manier kunnen wij helpen om verdriet te 'verwerken' in plaats van 'op te kroppen'? Hoe kunnen we in de prediking, in het pastoraat, in de rouwgebruiken, die we als kerk kennen, onze bijdrage leveren in de rouw-therapie van onze tijd?

Mara wordt herinnerd aan haar 'verbondsnaam', Naomi. Daar begint het al mee. Vanuit het Woord van God 'troostrijke redenen' (de diakenen, zie het formulier voor de bevestiging) aanreiken. Elkaar er aan herinneren dat diezelfde Hand, die ons slaat óók in kleine en grote dingen ons zegenen kan. Hoeveel deuren er in dagen van verdriet en rouw voor ons ook (voorgoed) gesloten lijken, de Heere onze God opent ook vensters. Een onverwachte ontmoeting. Een extra maaltje gerst. Zomaar een bezoekje, zonder woorden. Een plotseling perspectief. Nieuw leven voor een 'bitter hart'. Dagen, die weer fleurig gaan worden. Mensen, die weer iets gaan uitstralen. Gegroefde gezichten met toch blijde ogen.

Daarbij willen we in volgende artikelen stilstaan. Opdat mensen weer een 'dubbele naam' krijgen. Niet alleen stilstaan bij de 'verliesrekening' van het leven. Maar ondanks alle 'verliesposten' (en laat niemand daarover gering spreken!) ook weer oog en hart krijgen voor wat de Heere gaf en geeft. Dus ook: samen optrekken met anderen, die deze zegenrijke ontdekking deden. Mara wordt toch weer Naomi. Ook al blééf ze zelf alleen.

Zoals Jaap Kroonenburg ook eens de balans heeft opgemaakt:

Heb dank, o Heer', voor al Uw zegeningen,
voor levensvreugde en voor levensleed,
voor weemoed en voor blijde herinneringen,
voor stille uren, die ik nooit vergeet.

Dank, Heer', voor tranen en voor lege handen,
voor dagen zonder warmte en zonder zon,
dank voor Uw licht, dat in het donker brandde,
dank voor Uw kracht, waardoor ik overwon.

P.S. Wie gaandeweg zelf wat wil melden of doorgeven, schrome niet Maassluis te schrijven of te bellen (010-5919048). Op zoek naar 'bronnen van troost' zijn goede tips hartelijk welkom.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 16 november 1995

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's

Naomi of Mara

Bekijk de hele uitgave van donderdag 16 november 1995

De Waarheidsvriend | 16 Pagina's