Hemelvaartsdag op stap naar het Pinksterfeest

In het vrijzinnige orgaan Vrij Zicht meldt ds. J. te Winkel, dat op Hemelvaartsdag 'Een SOW-dienst mede vanuit de Grote-Kerk-wijkgemeente' wordt gehouden. Veelzeggend voegt hij toe: 'sinds, (heuglijke) tijden houdt de Grote-Kerkgemeente geen dienst met Hemelvaart'. Ds. te Winkel heeft er kennelijk behoefte aan tot uitdrukking te brengen, dat het niet-vieren van Hemelvaart op een voor hem rijke traditie teruggaat. 'Heuglijke tijden' zijn immers onvergetelijke tijden. Denkt Te Winkel hier aan de tijd van het modernisme in de vorige eeuw, toen de zogeheten 'modernen' een kruistocht ontketenden tegen de viering van de heilsfeiten, met name tegen hemelvaartsdag? Zij meenden immers, dat het onmogelijk was, dat Jezus tegen de wetten van de zwaartekracht in ten hemel zou zijn gevaren? Alleen wat het verstand bevatten kon werd aanvaardbaar geacht. Ds. Te Winkel volstaat met het woordje 'heuglijk'. Het staat tussen haakjes. Wil hij nog even de goede oude tijd ophalen?

In Nederlands Theologisch Tijdschrift van april 11. schrijft Arie L. Molendijk een lezenswaardig artikel over 'Vervluchtiging van het vrijzinnig protestantisme'. In de gebruikelijke, strikte zin van het woord, zegt Molendijk, worden vijf groeperingen tot het vrijzinnig protestantisme gerekend: de vrijzinnig hervormden (binnen de NHK), de remonstraten, de Nederlandse Protestanten Bond (NPB), en ten dele de doopsgezinden en de lutheranen. Samen maken ze minder dan één procent van de nederlandse bevolking uit. Molendijk zegt dan: 'dat was wel eens anders geweest — in hun bloeitijd konden de vrijzinnigen menen de vertegenwoordigers van de hoofdstroom van het protestantisme te zijn.' Bedoelt Te Winkel deze 'bloeitijd' als hij spreekt over de 'heuglijke' tijd toen met de viering van hemelvaart werd afgerekend?

Hemelvaart

Intussen signaleert Molendijk vandaag wel vrijzinnigheid 'in een zeer brede zin', zowel binnen de Gereformeerde Kerken in Nederland als binnen de Nederlandse Hervormde Kerk, alsook in de Rooms Katholieke Kerk (de 8 mei-beweging).

De oude vrijzinnige bezwaren tegen het wonderkarakter van de heilsfeiten — het bovennatuurlijke ofwel het metafysische — zouden dan ook vandaag wel eens breder kunnen leven dan alleen binnen de officiële vrijzinnigheid.

In Kerkinformatie (gezamenlijk orgaan van de NHK, de GKN en de ELK) luidt de kop boven een artikel 'In veel kerken geen viering meer op Hemelvaartsdag'.

Voor mevrouw ds. L. W. van Reijendani-Beek, hervormd predikante te Amsterdam, mag Hemelvaartsdag, 'althans als vrije dag', worden ingewisseld voor bijvoorbeeld een feestdag van de moslims.

Ds. P. Wijbenga, gereformeerd predikant te Apeldoorn, kan zich Hemelvaartsdag beter voorstellen 'in een triomfalistische tijd en kerk, en nu wat minder'.

Dr. C. F. G. E. Hallewas, evangelisch-luthers predikant in Zuid Limburg, viert met zijn gemeente geen Hemelvaartsdag: 'Ik denk, dat deze viering vroeger, toen men metafysischer dacht, in de kerk wel plaats had. Maar nee, nu gaan we op die dag niet naar de kerk, althans in Luthers Limburg

Drs. J. Westland, hervormd predikant te Putten, zegt echter, dat in zijn gemeente ongeveer driekwart van het aantal zondagse kerkgangers die dag naar de kerk komt. Hij vindt dat Hemelvaartsdag niet, zoals Goede Vrijdag, een werkdag moet worden. Hij bemerkt eerder de laatste tien jaar, dat er bij gemeenteleden 'de neiging bestaat om op Goede Vrijdag op het werk 's morgens vrij te vragen'.

Waarde

Wat zijn de christelijke feestdagen nog waard in de samenleving? Ze staan in toenemende mate onder maatschappelijke druk. Minister Voorhoeve bijvoorbeeld wil Hemelvaartsdag inruilen voor bevrijdingsdag als vrije dag.

We zullen moeten toegeven, dat het bijbels gezien met de christelijke feestdagen anders ligt dan met de zondag. Maar de discussie over de christelijke feestdagen op zich, met de aanvallen, die er op wordenf gepleegd, is teken van de voortwoekerende secularisatie. Christelijke tekenen — en daartoe behoren ook de christelijke feestdagen — worden één voor één uitgewist. |

Van fundamentele betekenis is daarbij hoe binnen de kerken over de feiten achter deze dagen wordt gedacht. Daar zijn we niet gerust op. De uitspraak van dr. Hallewas, dat men vroeger meer metafysisch (boven-natuurlijk) dacht is tekenend. Er is hier overigens niets nieuws onder de zon. Het is herhaling van de oud-vrij zinnige tegenwerpingen in de vorige eeuw.

De vraag is of men binnen de kerken nog wel overal en altijd gelooft, dat Christus met Zijn verheerlijkt lichaam is opgevaren naar de hemel. Hier treden dezelfde twijfelvragen naar voren als die inzake de Opstanding van Christus worden gesteld.

De heilsfeiten vormen echter één onverbrekelijke keten: van de maagdelijke geboorte tot aan Pinksteren. Voor wie louter bij het verstand te rade gaat, zijn deze feiten niet als ware feiten te aanvaarden. Voor het geloof intussen — ik schreef het eerder — zijn ze ongelofelijk en toch waar (gebeurd).

De Hemelvaart van Christus is een voor ons heilsnoodzakelijk feit. Christus heeft in de opstanding de dood overwonnen, zegt de Heidelbergse Catechismus, 'opdat Hij ons de gerechtigheid, die Hij door zijn dood ons verworven had, kon deelachtig maken'. Zijn opstanding is pand van onze zalige opstanding. En doordat Christus ten hemel voert kan hij daar onze Voorspreker zijn.

Pinksteren

De keten van heilsfeiten is onverbrekelijk. In het kader van de behandeling van de Hemelvaart spreekt de Heidelberger ook over Pinksteren: Hij zendt ons Zijn Geest tot een tegenpand.

Wie met hemelvaart geen raad weet, weet zeker ook met Pinksteren geen raad. Wie met het 'metafysische', het bovennatuurlijke niet meer uit de voeten kan, moet toch zeker ook moeite hebben met de betekenis van het Pinksterfeest! Wie de Pinksterpreek van Petrus in Handelingen 2 leest beseft hoezeer die preek een Christuspreek was, waarin de Opstanding en de Hemelvaart van Christus dicht bijeen gehouden worden:

'Jezus de Nazarener, een Man van God, onder u betoond door krachten, en wonderen, en tekenen, die God door Hem gedaan heeft, in het midden van u... Die God opgewekt heeft, de smarten des doods ontbonden hebbende... Hij dan door de rechterhand Gods verhoogd zijnde, en de belofte des Heiligen Geestes ontvangen hebbende van de Vader, heeft dit uitgestort, dat gij nu ziet en hoort... De Heere heeft gesproken tot mijn Heere: zit aan Mijn rechterhand...'

De opstanding van Christus is 'een zeker pand van onze zalige opstanding'(H.C. antw. 45)

De hemelvaart van Christus betekent, dat wij 'een zeker pand' in de hemel hebben (H. C. antw. 49).

Het Pinksterfeest betekent, dat Christus ons Zijn Geest tot een tegen-pand zendt (H. C. antw. 49)

Opstap

Hemelvaartsdag is de opstap voor het Pinksterfeest. Pinksterfeest is Christusfeest. De Geest van Pinksteren is de Geest van Christus. De Geest neemt het uit Christus en verkondigt het ons! Daarom is het de vraag hoe nog Pinksteren te vieren valt als Hemelvaartsdag niet meer gevierd wordt; beter nog: wanneer niet meer geloofd wordt, dat Christus ten hemel voer en vandaar Zijn Geest neerzond.

De Heilige Geest vertegenwoordigt Christus op aarde. Neem het geloof in de Heilige Geest weg en we zijn verweesde mensen. Maak de Geest los van Christus en we verzanden in een algemene religiositeit.

In onze tijd is er nieuwe aandacht voor spiritualiteit en als zodanig ook voor de Geest. Daarover moeten we niet te positief denken. Mevrouw ds. L. W. Reijendam-Beek, hierboven genoemd, vindt ook Hemelvaartsdag 'een zinvolle voorbereiding op Pinksteren'. Maar intussen is zij bezig met de oprichting van 'een raad van de religies'. Kan Pinksterfeest zo nog echt Christusfeest zijn? Is het dan waar, dat de Geest in alle religies werkzaam is? Zou men, met dit te zeggen, niet eerder de Geest van Christus bedroeven?

De vraag is over welke Geest we spreken. De bijbelse spiritualiteit is bevinding van het geloof, die gewekt wordt door de Geest, die van Boven is. Het is de Geest, die ons door de ten hemel gevaren Christus is gezonden. Het is niet de Geest, die uit de menselijke geest opkomt, maar die van Boven mèt onze geest getuigt dat wij kinderen Gods zijn.

Schakel

Het Pinksterfeest is het (voorlopig) laatste heilsfeit in de keten van de heilsfeiten. De wederkomst staat nog uit. Geen schakel in de keten kan worden gemist. Geen enkele viering van al de heilsfeiten kan dan ook in de verkondiging worden gemist.

De apostelen hebben Christus nagestaard, onder de belofte, dat Christus hen geen wezen zou laten. Ze zouden Zijn aanwezigheid verder ervaren in betoning van Geest en van kracht.

En zo is het de kerk, in de traditie van de apostelen vergaart. De Heilige Geest heeft als Geest van Christus kerkvergaderend gewerkt.

De Heilige Geest heeft, als Geest van de opgestane en ten hemel gevaren Christus, na de grote Pinksterdag harten en levens van miljoenen mensen vernieuwd en hen opgewekt uit hun geestelijke dood.

De Heilige Geest heeft de eeuwen door geloof gewekt in de Opgestane en Verhoogde Christus.

Nog gaat de Heilige Geest door met dit kerkvergaderende en hartvemieuwende werk. Dat werk van de Geest is niet te vervangen door welke spiritualiteit dan ook, die uit de mens opkomt.

Daarom zenden we het gebed naar de hemel: 'Kom Heilige Geest, doorwaai onze hof!

We zoeken met Hemelvaartsdag en met Pinksteren de dingen die boven zijn, en niet die op de aarde zijn! Hemelvaartsdag, Pinksteren, dagen om te vieren!

De ene viering staat niet los van de andere!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen