Nu de middelgrote stad? (2)

Delft in Amsterdamse ogen

Delft is - net als Leiden, Den Haag, Gouda, Rotterdam, Dordrecht - ook een oude Hollandse stad, met rijke historie, net als Amsterdam rond twee gothische kerken gebouwd, ook in de glans van de Gouden Eeuw. De stad van Vermeer. Graftombe's van zeehelden zelfs. De Oranje's die in Amsterdam ingehuldigd werden, werden hier begraven. Voorbeeld van de typisch Hollandse steden-cultuur (Huizinga). Tenslotte ook met een universiteit. 'Kennisstad'. Ook met veel toeristen (van wie 150.000 per jaar in de Nieuwe Kerk) en buitenlanders (studenten, afgestudeerden, 2500 uit 70 landen, en asielzoekers). Bepaald ook randstad: gelegen tussen Den Haag en Rotterdam. Maar met nog geen 100.000 inwoners, nog geen grote stad:10 keer zo klein als Amsterdam. Hier geen rosse buurt met christelijke lichtpunten, hier geen felle contrasten.

En de kerk?

Je kijkt dus met Amsterdamse ogen: verrast over wat hier nog is, ook in monumentale kerken, daarbij uitnemende prediking, maar toch niet gerust dat het hier blijven zou. Vandaar de tekst: 'Houdt wat gij hebt, opdat niemand uw kroon neme'. Maar wat houden? Monumenten open houden? Tradities vasthouden? Die had Filadelfïa geen van beide. Wat dan? Wel, die gegeven open deur, en 'Mijn Woord'. Want wonderlijk: bij een open deur wordt het woord het best bewaard. Waarom 'bewaren'? Conserveren met het oog op het verleden? Nee, met het oog op de toekomst. Zijn komst, met olie in de lamp. Zie Ik kom haastig. Een vermaning, omdat er al het nodige mankeerde? Nee, omdat de ure der verzoeking, die over de hele wereld komen zal, ook Filadelfia niet voorbij zal gaan.

Ik had hier eerst iets van een (omgekeerde) cultuurshock: weg van het front, in een kerk zonder crisis, zonder uitdaging van Oecumenischen en Evangelischen, zonder samenwerking van reformatorischen. Ook geen synagoge meer in gebruik: die zicht op Israël geeft... Ondanks voortreffelijk evangelisatiewerk toch nog naar binnen gerichte problematiek: het 'prisoners dilemma' van een tweeling-gemeente, bijbehorende uniformiteitskramp met reactie daarop, discussies over adiafora (lied contra hoed), bondgenoten tegen de afval (evangelischen, confessionelen) als 'concurrenten' (daarom geval van overdoop zwaarder gewogen dan geval van 'doorbraak'), zondagse toeristen, die de kerk in willen, soms als 'plaag' ervaren. Het zij met alle respect vermeld... En doorlezen!

Maar bij nader inzien lijkt de middelgrote stad steeds meer op de grote stad.

1. Ook hier is de hervormde stadsgemeente richtingen-kerk. Tussen orthodoxie en vrijzinnigheid is er zowaar ook een uitloper van de Amsterdamse school. Maar men wil hier geen strijd meer: de vrouwin-het-ambt en SoW in de middenorthodoxie zijn de facto aanvaard door de GB-wijken. Aan een modaliteitengesprek hebben de colleges ook hier minder behoefte dan de collega's. Op diaconaal vlak is ook hier meer mogelijk: we hebben samen een diaconaal consulent(e) in dienst: ook hier nieuwe armoede, ook hier asielzoekers enz.

2. Ook hier is de ontkerkelijking toegeslagen, m.n. na de tweede wereldoorlog en m.n. in de middenorthodoxie - slechts 2% van de stad is meelevend hervormd, 1% G.B. Dat zijn Amsterdamse toestanden! Het CDA (overwegend R.K.) is ook hier al een minderheid geworden, de kleine chr. partijen zijn met één zetel nog net vertegenwoordigd. Kerksluiting is hier ook nodig (2 van de 7 gebouwen zullen zeker dicht moeten), maar men heeft er nog geen directe ervaring mee. Ook hier is een bezuinigingsplan, ook hier zonder diagnose, ook hier beginnend met 'gelijke monniken, gelijke kappen'. Het Amsterdamse criteria-model was al wel voorgesteld door de kerkvoogdij, maar is (vooralsnog) gesneuveld op die solidariteitsgedachte. Nu wordt men toch waakzamer: geen onderbrengen van de grootste gemeenten in één wijkkerk, geen onnodige inperking van de orthodoxe actieradius! Toch criteria?

3. Ook hier is de orthodoxie nog op twee of drie plaatsen bewaard (hier dan twee op de vijf), niet in geografische maar mentale gemeenten, dus met gemotiveerde kerkgang. Nog niet samengevoegd als bv. in Leiden. Nog 'sleutelposities' in centrale organen. Orthodoxie is hier nog geen 'spelonk van Adullam'. Maar ook hier zit de gemeente te wachten op concrete prediking: zowel toepassing en als toerusting, door zowel hart-als 'tijd-betrokken' prediking.

4. Ook hier hebben G.B.-gemeenten een streekfunctie, misschien zelfs nog meer, - maar dan niet in een vrijzinnige doch in confessionele streek. Beide kerkenraden komen voor de helft uit naburige dorpen. Trouwens ook hier is de orthodoxie niet altijd autochtoon: 'import' van de tweede generatie (van de eilanden bv.). Die streekfunctie flatteert ook hier het beeld van de stadsgemeente. Zonder hulp van buiten was er misschien maar één G.B.-plaats. Maar het wordt nog niet ervaren als 'hulp' en als 'buiten'. Bewustmaking is dus nodig.

5. Ook studentenstad; ook hier is en blijft het studentenpastoraat in oecumenische handen. Een rechtzinnige studentenpredikant bleek onhaalbaar. Intussen zijn hier meer christelijke studenten op de orthodoxie georiënteerd, en de wijkkerkenraad ziet zijn taak: contacten met chr. studentenverenigingen, na dankstond ontmoeting met (vele!) studenten (koffiedrinken), plan voor een studenten-ouderling. Ook hier bestaat de helft van de belijdenis-catechisatie uit studenten. In Amsterdam zijn ook zij (bewust) steun voor de zwakke stadsgemeente, hier minder, maar meer dan men denkt. Zij verdienen niet alleen onze aandacht, maar zijn gewoon ook nodig. Zij vormen een dunne lijn tussen kerk en T.U.

6. Anders dan in Amsterdam heeft Delft een eigen zendeling: een arts in Zimbabwe. In de grote stad heeft men de handen vol aan overleven en evangelisatie. Maar ook hier is de laatste jaren sterke evangelisatie-inzet gekomen, met een eigen evangelist. De rand blijkt hier nog meer bereikbaar dan in Amsterdam, en het reservoir aan medewerkers is ook groter. Ik moest zelf genezen van de 'onomkeer-baarheidsthese' (weg is weg). Kennismakingsdiensten trekken een deel van de bereikbare rand zowaar naar binnen. In Amsterdam is evangelisatie veel moeilijker dan in kleinere steden. Er kan hier dus ook nog meer Ook hier - maar nog minder internationaal - een paasjubel op de Markt. Nieuwe initiatieven blijken toch mogelijk: een vertaalinstallatie in de Nieuwe Kerk, fototentoonstellingen in beide oude kerken over de gemeente en over de bijbel, project voor scholieren, zaterdagzang voor toeristen. Voor mij - na de shock - een verblijdende wending! Ook hier aantrekkingskracht op buitenstaanders: randkerkelijken op belijdeniscatechisatie. Na Pasen werd zelfs een moslim uit Perzië (gevlucht n.a.v. Rushdie-affaire) gedoopt! Dat heb ik in Amsterdam nog niet meegemaakt.

7. Ook hier merk je evangelische invloed in de orthodoxie: in de jeugdbundel of ook in een kringgebed. Er is zelfs meer dan in Amsterdam grensverkeer met een evangelische gemeente. Ook hier kreeg een gezin moeite met de kinderdoop, een jongeman liet zich zelfs (over)dopen en trok de aandacht van de jongeren. Maar ook: een echtpaar werkt als Wycliff-vertalers voor Tsetsjenië, een meisje uit de gemeente gaat met O.M.-schip Doulos mee. Ook hier dus de vraag: hoe verhoudt zich deze ' geloofszending' tot eigen kerkelijke zending (GZB)? Doordenking moet nog beginnen. Wederzijdse bevruchting bepleit.

8. Ook hier - naast verloren zonen en dochters, ook van ambtsdragers - toegewijde en actieve jeugd - meer nog, en van refo-scholen, maar met evangelisatie-inzet: zingen bij house-party's in Rotterdam. Op Rotterdamse refoscholen, gevoed uit de regio, is een open oog voor keerzijde van het isolement. Op bezinningsdagen werd ook Amsterdamse ervaring ingeroepen.

9. Ook hier één reformatorische basisschool naast prot. chr. scholen, maar in Amsterdam een nieuw initiatief, hier een fusie van drie. Ook hier interkerkelijk van opzet, maar hier juist open voor het buurtkind: zo komen ook moslimkinderen onder het evangelie.

10. In chr. bejaardenhuizen is nog meer over van de christelijke traditie, en in openbare gebouwen is meer mogelijk voor het Evangelie. Door inzet van beschikbare vrijwilligers: volle diensten.

Conclusie: hier is nog niet alles weg, hier kan nog meer, hier is een open deur, hier wordt het Woord bewaard. Zie, Ik kom haastig, zegt Christus. Houdt wat gij hebt, opdat niemand uw kroon neme.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen