Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Vertrouwenscrisis

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Vertrouwenscrisis

Open Brief prof. dr. Jan A. B. Jongeneel

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Prof. Jongeneel heeft op 30 oktober 1996 aan het moderamen der generale synode van onze kerk de hieronder afgedrukte brief gestuurd, die gelijktijdig ter kennisname aan alle classicale vergaderingen is gebracht. Deze brief behandelt als onderwerp de vertrouwenscrisis inzake het inruilen van een overlegstructuur voor een hiërarchische bevelstructuur; en het laten vallen van het zendingshuis te Oegstgeest.

In aansluiting op mijn 'Open brief aan drs. A. W. Wamsteker-Meijer' (Woord en Dienst, 45/20(1996)11) en mijn bijdrage 'Op weg naar bevelstructuur' (Friesch Dagblad, d.d. 23 oktober 1996) vraag ik uw aandacht voor het volgende:

Blokkeren van overleg

In de universitaire wereld speelt op dit moment een discussie over het wetsvoorstel Modernisering Universitair Bestuur (MUB). Velen ervaren deze wet als een aanslag op de bestaande democratische structuren. Ook binnen de Samen op Wegkerken speelt een herstructurering van het bestuur. Het rapport 'Mensen en Structuren' (1994) opteert voor een op de MUB gelijkende koerswijziging. Net als in de universiteiten komt hierdoor in de kerken de bestaande overlegstructuur op de tocht te staan.

Er zijn tekenen die erop wijzen dat u als synodeleiding nu reeds een voorschot neemt op deze transformatie naar een 'hiërarchische' structuur. De invoering van de Centrale Beleids Staf (CBS), bijvoorbeeld, heeft geleid tot het overhevelen van verantwoordelijkheden van de raden naar de functionarissen. Hier wil ik mij beperken tot de gang van zaken rond het centrale huisvestigingsbeleid, aangezien dit momenteel het meest knelt.

De Raad voor de Zending heeft zich niet voor eeuwig vastgelegd op verblijf in Oegstgeest: hij heeft zich bereid verklaard om onder bepaalde, strikt geformuleerde voorwaarden verhuizing naar elders te overwegen. Hij heeft deze geestelijk verantwoorde beslissing genomen in het vaste vertrouwen dat u van uw kant hierop zou reageren met een even geestelijk verantwoord huisvestingsbeleid. Dit hebt u echter niet gedaan: u hebt u nooit bereid getoond om met Oegstgeest overleg te voeren over de mogelijkheid om het zendingshuis in Samen op Weg-verband open te houden (en dat terwijl het Hendrik Kraemer Instituut te Oegstgeest de oudste Samen op Weg-instelling is!). Hierdoor hebt u geschonken vertrouwen beschaamd, en tevens tientallen zendingsmensen in Oegstgeest en elders in den lande diep in hun ziel gekwetst.

Manipulatie van synodevergaderingen

De Rooms-katholieke kerk kent de uitdrukking: als Rome gesproken heeft, is de zaak beslist (Roma locuta, causa finita). Protestanten zijn daarentegen gewend om synode-uitspraken, e.d. te toetsen aan Schrift en belijdenis. Ook voor de Samen op Weg-kerken moeten deze als norm gelden. Beslissingen van Samen op Weg-synodevergaderingen hebben daarom een voorlaatst gezag.

Wanneer bedrijven fuseren, gaan zij eerst na of de huisvesting door interne herschikking geregeld kan worden; pas bij een negatieve conclusie buigen zij zich over externe opties. U handelt, om onzakelijke redenen, afwijkend. Al jarenlang weigert u om serieus te kijken naar de diverse interne mogelijkheden. Al jarenlang manipuleert u ook synodevergaderingen: discussies over interne oplossingen worden door u niet opportuun geacht.

De laatste combi-synodevergadering, en aansluitend onze eigen synodevergadering, heeft op uw voorstel niet alleen besloten tot een externe oplossing van het huisvestingsprobleem, maar ook een concrete invulling hieraan gegeven. Op grond van het voorafgaande moet men zich afvragen of deze besluiten voldoende goed overwogen zijn. De volgende vijf vraagtekens zijn te plaatsen:

1. de op genoemde vergadering aanwezige synodeleden zijn zich niet bewust geweest van het feit dat zij gemanipuleerd werden;
2. de opgenoemde vergadering aanwezige synodeleden zijn niet door u in de gelegenheid gesteld om alle in aanmerking komende locaties te bezoeken teneinde zich een zelfstandig oordeel te vormen;
3. de sombere prognoses voor de kerken in Nederland op weg naar het jaar 2020 zijn niet meegewogen in de besluitvorming;
4. voorts is hierin niet bedacht dat ook bij huisvesting spiritualiteit en omgangsvormen een beslissende rol spelen; en
5. het gaat niet aan om een zo belangrijke zaak als de centrale huisvesting in een nachtelijk uurtje, als het ware tussen waken en slapen, in een vloek en een zucht, af te handelen.

Wat moet in het synodale model

Alle organen en raden moeten verhuizen naar de beoogde locatie (het seminarie te Doorn heeft een 'status aparte').

Er kunnen allerlei bezwaren ingebracht worden tegen de in Utrecht te realiseren huisvesting: deze houden niet alleen verband met uw consequent volgehouden weigering om eerst te kijken naar een interne regeling, maar ook verband met de beoogde locatie zelf:

1. de aankoop van het door u beoogde pand is prematuur (volkomen terecht stelt prof. dr. G. Dekker in Woord en Dienst, 45/20 (1996) 10, dat de volgorde op zijn zachtst gezegd raar is: eerst de gebouwen samen, dan pas de kerken);
2. de aankoop van genoemd pand gaat zo absurd veel geld kosten, dat de synodeleiding in de ogen van de arme kant van hervormd-gereformeerd-luthers Nederland totaal ongeloofwaardig wordt (in de stad Utrecht gaat de synode voor haar gebouw tientallen miljoenen guldens neertellen, terwijl de plaatselijke hervormde gemeente nauwelijks nog voltijdse predikanten betalen kan);
3. het beoogde pand is veel te groot: als de prognose juist is, dat er in 2020 meer moslims in Nederland zijn dan Nederlands hervormden, dient er nu onder meer een uiterst voorzichtig huisvestingsbeleid gevoerd te worden; doch gekozen wordt voor de meest riskante oplossing die denkbaar is: met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid staat in 2020 50% van het beoogde complex leeg en moet dan de voordeur met derden gedeeld worden: de kerk is dan geen baas meer in eigen huis.

Wat niet mag in het synodale model

De (veel goedkopere) interne mogelijkheden van herhuisvesting mogen niet open en eerlijk onderzocht en naast de externe optie van totaal nieuwe huisvesting gezet worden. In de afgelopen jaren is stelselmatig 'nee' gezegd tegen allen die de interne opties geïnventariseerd en geëvalueerd wilden zien.

Er zijn drie a vier serieuze opties die niet onderzocht mochten worden:

1. Leusden/Doorn/Oegstgeest;
2. Driebergen/Doorn/Oegstgeest;
3. Leusden/Driebergen/Doorn; en
4. Utrecht/Doorn/Oegstgeest (jongste variant).

Elke combinatie heeft haar eigen specifieke voordelen. Met name de combinatie van Doorn en Oegstgeest biedt unieke mogelijkheden. Het zendingshuis kan immers als het complement van het seminarie worden beschouwd: de laatstgenoemde heeft tot taak om in principe louter binnenkerkelijk, de eerstgenoemde om in principe louter extem te functioneren.

Bovendien heeft het handhaven van meerdere locaties een algemeen voordeel. Als er op weg naar het jaar 2020 verder ingekrompen moet worden, zijn er hier geen onoverkomelijke problemen: men kan dan immers temggaan van drie naar twee of één locatie; in alle gevallen blijft men baas in eigen huis en behoeft men geen voordeur te delen.

Waarom deze overlegblokkade?

De hamvraag is: waarom heeft u in de afgelopen jaren stelselmatig geweigerd om met Oegstgeest te overleggen? Waarom heeft u door de Raad voor de Zending geschonken vertrouwen beschaamd? Waarom staat er in het rapport 'Mensen en Structuren' (1994), ineens, zonder nadere toelichting, dat de centrale huisvesting 'in het midden des lands' gerealiseerd moet worden? Waarom manipuleert u überhaupt?

Het antwoord lijkt te liggen in jaren geleden achter de schermen gemaakte afspraken tussen u en het gereformeerde moderamen. Als ik goed ben ingelicht, komen deze op het volgende meer: in ruil voor de gereformeerde bereidheid om de hervormde kerkorde als uitgangspunt te aanvaarden voor de nieuwe kerkorde hebt u ingestemd met het verzoek van het gereformeerde moderamen om het nieuwe synodekantoor in de buurt van Leusden te bouwen, zodat alle gereformeerde functionarissen kunnen blijven wonen waar zij nu wonen.

Sinds deze afspraken gemaakt zijn, geldt kennelijk: een moderamen een moderamen, een woord een woord. Daarom kan er geen overleg met Oegstgeest zijn (hier is de overlegstructuur, nu voor ieder gemeentelid en de gehele kerk zichtbaar, ingemild voor een hiërarchische bevelstructuur). Daarom moet het zendingshuis gedumpt worden (of de Raad voor de Zending instemt of niet, synodaal 'Befehl' is synodaal 'Befehl'). Of anders gezegd: het goed geëquipeerde, volledig gerestaureerde, strategisch gelegen, internationaal befaamde zendingshuis moet dicht, opdat de gereformeerde functionarissen kunnen blijven wonen waar zij nu wonen. Over smakeloos, in wezen godloos gemarchandeer gesproken!

Een dergelijke evidente manipulatie leidt in de kerk uiteraard tot een ernstige gezags-en vertrouwenscrisis. Wie heeft nog respect voor uw leiding?

Hoe nu verder?

Bij deze wil ik een klemmend beroep op u doen om u in te spannen voor herstel van openheid en eerlijkheid in alle verhoudingen en geledingen binnen de Samen op Weg-kerken. Dit houdt onder meer in dat u het gevoerde huisvestingsbeleid in heroverweging neemt en alsnog alle alternatieven op een faire wijze inventariseert en vergelijkt.

Moge God, door Zijn Heilige Geest, u de kracht geven om uzelf te overwinnen, vertrouwen waar dat geschonden is te herstellen, temg te keren naar de overlegstructuur die altijd kenmerkend is geweest voor het protestantse kerkelijke leven, en het zendingshuis niet te dumpen.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 14 november 1996

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's

Vertrouwenscrisis

Bekijk de hele uitgave van donderdag 14 november 1996

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's