Groeien in het geloof (2)

Meerdere vormen van geloofsgroei In de vernieuwde aandacht voor de geloofservaring in onze tijd neemt het groeien in het geloof een belangrijke plaats in. Tegelijk komen in deze geloofsgroei verschillende gestalten van geloofservaring naar voren. Als wij nu daarover iets gaan zeggen, beperken we ons tot het geloofsleven zoals wij dit in onze eigen Hervormdgereformeerde kring aantreffen.

We zijn dus opnieuw gaan inzien, dat geloven (ook) ervaring is. Hoe ziet die ervaring eruit? Zoals gezegd komt ze vooral naar voren, als de geloofsgroei ter sprake komt. Er blijken dan minstens twee mogelijkheden te bestaan, waarin het groeien van en in het geloof gestalte krijgt. Om die nauwkeurig in het oog te krijgen, moet ik nog een verdere beperking aanbrengen. Ze hebben namelijk niet alleen met het groeien in het geloof in het algemeen te maken, maar vooral met de plaats, die de 'rechtvaardiging' daarbij inneemt.

Dat ik nu ineens op de rechtvaardiging kom, betekent niet, dat het groeien in het geloof alleen daaraan zichtbaar wordt. Het komt ook in vele andere aspecten van het geloofsleven aan het licht. De toespitsing op de rechtvaardiging heeft een meer praktische reden. Mij is namelijk gevraagd om vooral iets te zeggen over 'geloofsgroei en rechtvaardiging'. Daar wil ik me aan houden. Toch is dat ook weer niet de enige reden. Het is ook zo, dat de verschillende vormen van geloofsgroei onder ons met die rechtvaardiging veel te maken hebben.

De ene Weg en de vele gangen van het geloof

Ik zie dus op zijn minst twee verschillen. Ik zou ze willen noemen: wee verschillende 'gangen' in het geloof. Met opzet spreek ik niet over twee 'wegen'. Want dat zijn ze niet. Het gaat om één en dezelfde weg. Eigenlijk moet ik dan het woord 'weg' met hoofdletters schrijven: WEG' dus. Want die ene WEG is niemand anders dan Jezus. Hij zegt het immers zelf: Ik ben de WEG, de WAARHEID, en het LEVEN (Joh. 14 : 6). Waarachtig geloven is wandelen op deze WEG, die Jezus is.

Maar op die weg zijn wel verschillende 'gangen'. Het woord 'gangen' moet dan natuurlijk in geestelijke zin worden verstaan. Ieder mens heeft een verschillende 'gang'. In zijn manier van lopen niet alleen, ook in zijn manier van leven, in wat hij meemaakt, zijn levensverhaal.

Zo is het ook in het geloof. Het gaat enerzijds om het ene geloof, zoals Paulus schrijft in Efeze 4 : 4-6: Eén lichaam is het, en één Geest... één Heere, één geloof... één God en Vader. Dit ene geloof is het ware, zaligmakende geloof. Een ander geloof is er niet, dat althans zaligmaakt. Maar binnen dit ene geloof is er wel een veelheid van geloofs-gangen. We kunnen zelfs zeggen, dat er evenzovele geloofsgangen zijn als er gelovigen zijn. Want God gaat met elk van Zijn kinderen Zijn eigen, vaak verborgen 'gang'.

Gods wijsheid is veelkleurig

Dat die verscheidenheid er is, heeft meerdere redenen. De diepste reden ligt bij God zelf, met name bij de Heilige Geest. De Geest is God zelf, en gaat goddelijk soeverein Zijn gang, ook in het leven van Gods kinderen. Van confectie-geloof moet de Geest niets hebben. Daarvoor is Zijn wijsheid te veelkleurig. Wat Hij met ons persoonlijk doet in het wekken en doen groeien van het geloof is uniek, origineel. Vandaar die verscheidenheid, zij het in de eenheid des Geestes. Deze verscheidenheid heeft echter ook minder diepe, maar niet minder reële oorzaken. Als gelovigen zijn we ook mensen, en als mensen behoren wij tot een volk, en als volk leven wij in een bepaald deel van de wereld, dat weer een eigen volksaard heeft en een eigen cultuur. Met al die zaken hebben onze verschillende geloofsgangen ook te maken.

Dan komt daar nog bij, dat binnen zo'n bepaalde en dus beperkte leefruimte ook weer verschillende tradities zich vormen. Ook dat gaat niet buiten de Geest van God om. Zeker niet, als het om geloofstradities gaat. Welnu, dan zijn we, waar we willen terechtkomen. Het is één geloof, omdat het één Heere is, één Geest. Maar binnen die eenheid is er een veelheid van geloofs'gangen', die te maken hebben met het sprankelende van Gods Geest, en daarom met de veelkleurigheid van ons mens-zijn, ook van ons christen-zijn en van onze christelijke tradities, waaruit wij zijn voortgekomen, waardoor wij zijn gevormd en waarin wij nu leven en geloven. Zo is onze traditie gekenmerkt door een gereformeerd geloofsleven en - denken. Daar zijn we dankbaar voor. Want ze is een rijke traditie, en wat meer is, zij is voluit ontsproten aan de Schrift, aan Gods eigen Woord.

Geloofsgroei en heilsorde

Als wij nu in het licht daarvan nadenken over de geloofsgroei, en dan nader over de plaats van de rechtvaardiging daarin, dan merken wij ook daarin verschillende geloofs'gangen' op. Ik noem er twee, omdat die, voor zover ik zien kan, de belangrijkste zijn, althans de meest herkenbare voor ons. De eerste wordt gekenmerkt door de zogenaamde heilsorde. Wat dat betekent, zal ik straks nader uitleggen. De tweede laat zich kenmerken door wat we kunnen noemen het organische, het groeikarakter van het geloof. Bij de laatste past dus vooral het woord geloofsgroei. Want groei wijst op het organische en op relatie. Bij de eerste past beter het woord '(be)vorderen' of 'verder komen' in het geloof. Het heeft meer met 'staten' en 'standen' en 'klassen' in het geloof te maken. Ik begin met de eerste. Geloofsgroei of, in dit geval beter, het toenemen, verder komen in het geloof, heeft met de 'heilsorde' te maken. Wat is dat eigenlijk: heilsorde? Dat zal ik eerst uitleggen.

Maar vooraf nog dit. Misschien is het u ook opgevallen, dat er onder ons weer veel over de heilsorde wordt gesproken. Een tijdlang is dit minder geweest. Maar nu verschijnen er weer regelmatig boekjes over. Het thema trekt de aandacht weer. Waarover gaat het dan? Het gaat dan over de geschiedenis, die Gods kinderen doormaken in hun geloof. Die geschiedenis heeft een begin, een voortgang en ook een einde.

Nadruk op de orde in de geloofsbeleving

Nu doet het woord 'heilsorde' wat strak aan. In een orde ligt alles vast, moet alles gebeuren zoals het ver-orde-nd is. Dat is toch iets anders dan een geschiedenis? Een geschiedenis leeft, kent haar ups en downs. In een geschiedenis gaat het soms juist onordelijk, chaotisch zelfs maar ook verrassend toe.

Dat is ook zo. Het woord 'heilsorde' komt dan ook uit een bepaalde hoek. We zouden het de 'juridische' hoek kunnen noemen. Juridisch heeft met recht te maken en recht heeft weer met orde te maken.

Het woord 'heilsorde' is dan ook ontstaan in een tijd, waarin de theologie een sterk juridisch karakter droeg. Zo ongeveer eind zestiende, begin zeventiende eeuw. Als men toen over God sprak, kwamen vooral Zijn recht en gerechtigheid aan de orde. Als men over het geloof sprak, was dat ook het geval. De mens moest God kennen en erkennen in Zijn recht. Dat betekende tegelijk: in Zijn rechtvaardig oordeel over ons, schuldige mensen. Ook als men aan de Heere Jezus dacht, ging het vooral daarover, dat Hij in onze plaats aan het recht van God heeft genoeg gedaan. Verzoening, ja zeker, maar alleen door voldoening. 'Hij voor mij, daar ik anders de eeuwige dood had moeten sterven' (Avondmaalsformulier). In dat klimaat lag het voor de hand, dat ook de geloofsgang van Gods kinderen in een juridisch licht werd gesteld. In die geloofsgang moest een orde zijn, die door God zelf daarin gelegd was. Ging de mens geloven, dan moest die orde worden gevolgd. De orde, waarin het heil in een mensenleven werd voltrokken.

Wel is het zo, dat niet alleen de theologie deze heilsorde heeft bedacht. Het ging immers om gereformeerde theologie. En gereformeerde theologie wil vóór alles bijbelse theologie zijn. Men zou dus over geen heilsorde gesproken hebben, als ze niet werd gevonden in Gods Woord. Inderdaad komt ze daarin voor. Althans, zoals men het Woord verstond. Men dacht dan namelijk aan Romeinen 8 : 29-30. Daar werd de heilsorde verklaard. Daar ontdekte men tegelijk ook, waaruit ze inhoudelijk bestond. Daar gaan we de volgende keer dan ook mee verder.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen