Innerlijke genezing (1)

Wanneer een vliegtuig verongelukt zijn de autoriteiten erg geïnteresseerd in de 'zwarte doos'. Dat is een recorder waarop alle vluchtgegevens staan genoteerd èn waarop ook de gesprekken in de cockpit zijn opgenomen. Óp grond van deze gegevens is men beter in staat de mogelijke oorzaak van het ongeluk te achterhalen. Je zou kunnen zeggen dat ook wij mensen door onze Schepper geschapen zijn met een soort 'zwarte doos'. Alles wat wij meemaken in ons leven aan positieve en negatieve ervaringen wordt in de vorm van herinneringen opgeslagen in ons onderbewuste.

Daar bewaren we bij voorbeeld de positieve herinneringen aan de dag dat we slaagden voor een examen. Wanneer wij ons dit slagen in herinnering roepen dan ervaren we ook weer de vreugde die daarmee gepaard ging. Herinneringen aan positieve ervaringen kunnen we gemakkelijk terugroepen omdat ze 'bovenaan' in ons onderbewuste liggen opgeslagen. Anders is het met herinneringen aan liefdeloosheid waarmee we geconfronteerd werden of nog steeds worden.

Liefdeloosheid kan allerlei vormen 'aannemen: het feit dat we als baby in de allereerste levensfase de onbewuste ervaring opdeden 'Ik ben welkom en geliefd'. Andere voorbeelden waarin je als kind liefdeloosheid ervaart zijn bij voorbeeld: het feit dat je niet echt meetelt in het gezin waarin je opgroeit, onbeheerst geslagen worden, een heersachtige broer of zus die je niet voldoende ruimte geeft, scheiding van je ouders, alcoholisme van één van de ouders, het geconfronteerd worden met incest of met een incestueuze sfeer, in de verkeringstijd aan de kant gezet worden voor een ander. Het kan ook minder ernstig zijn in het oog van de omgeving: getreiterd worden op school, buiten de groep gestoten worden, gekleineerd worden.

Zulke ervaringen van liefdeloosheid, die soms eerder een subtiele dan een grove vorm aannemen, laten innerlijke wonden achter. Aan deze innerlijke kwetsuren is onlosmakelijk emotionele pijn verbonden.

Deze emotionele pijn kan verschillende vormen aannemen, zoals: angst, argwaan, achterdocht, bitterheid, neerslachtigheid, haat, onrust, onzekerheid, schaamte, schuld, vervreemding, verwarring, wantrouwen, wraak, woede, wroeging en wrok. Omdat we liever niet meer aan deze nare ervaringen denken en omdat we de pijn die daarbij hoort liever niet meer voelen, stoppen we (automatisch) de hele zaak zo diep mogelijk weg in de verste uithoeken van ons onderbewuste. In de hoop dat het dan ook écht weg is. Dit is echter ijdele hoop. De zwarte doos vergeet niets te registreren. Met als gevolg dat de psychische pijn in de vorm van negatieve gevoelens telkens weer de kop opsteekt.

Ons gedrag wordt op een negatieve manier beïnvloed. Onze energie wordt weggezogen. Er komt een grauwsluier van verdriet, waarvan we de oorzaak niet kennen, over ons leven te liggen.

De relatie tussen beschadigd gevoelsleven en geloof

Emotionele pijn heeft niet alleen negatieve invloed op ons gedrag. Een mens vormt een éénheid van lichaam, ziel en geest, 1 Thess. 5, 23. Wat zich voordoet op het gebied van de ziel, heeft ook invloed op het gebied van de geest, waar de relatie met de Heere God zich afspeelt. Wie als kind de ervaring opdoet 'Ik ben niet welkom' en daardoor een basiswantrouwen ontwikkelt zal zich ook wantrouwend tegenover de Heere God opstellen en zich dus moeilijk(er) aan Hem kunnen overgeven. Wie zich in het leven in de steek gelaten voelt, door scheiding van zijn ouders of doordat één van de ouders te vroeg overlijdt, zal zich gemakkelijker door de Heere God verlaten voelen. Het is duidelijk dat beschadigd gevoelsleven blokkerend inwerkt op de relatie met God en een barrière vormt in de omgang met Hem. Ons beeld van de Heere wordt er door vervormd en ons geloofsleven wordt er negatief door beïnvloed.

Niemand kan de nauwe relatie tussen het psychische leven en het geestelijke leven ontkennen. Zoals de pijn op psychisch gebied het geestelijke leven negatief beïnvloedt zó is het ook mogelijk dat het geestelijk leven positieve invloed heeft op het psychische leven! Samuel Pfeifer komt in zijn boek 'Maakt geloof ziek? ' tot de volgende conclusie: 'Waar de invloed van het geloof op de psychische gezondheid serieus wetenschappelijk werd onderzocht, was er viermaal vaker een positieve relatie aan te wijzen dan een negatieve' (blz. 12-13). Met andere woorden: het geloof is een belangrijke steun voor mensen in tijden van ziekten en nood, bij het overwinnen van levensproblemen en bij het verwerken van innerlijke wonden. Daarom kan er, wanneer iemand zoekt naar innerlijke genezing, van een bewust(ere) doorleving van de relatie met de Heere God een positieve invloed uitgaan op dit proces. Het is beslist onwaar dat het geloof bewerkt dat er in ons hart een knop wordt omgedraaid met als gevolg dan alle pijn ineens weg is. Wèl is het zo dat van het geloof een stimulerende werking kan uitgaan op het proces van heling van beschadigd gevoelsleven. De specifieke bijdrage van het pastoraat aan het proces van innerhjke genezing krijgt hierin gestalte dat er bewuste aandacht is voor geloofsvragen en zó ook voor de stimulerende werking van het geloof.

Doel en opzet van deze artikelen

Als doel van deze artikelen zou ik willen formuleren: Laten zien op welke manier het christelijk geloof een wezenlijke bijdrage kan leveren aan het proces van innerlijke genezing. Als iemand op zoek is naar heling van zijn of haar verwonde gevoelsleven dan kan een bewust(ere) doorleving van het geloof daarbij behulpzaam zijn. Deze artikelen zijn geschreven in de verwachten dat beschadigde mensen zich er (meer) bewust van zullen worden dat het geloof een kracht van God is die ondersteunend inwerkt op dit pijnlijke proces van heling. Het uiteindelijke doel is dat innerlijk verwonde mensen deze weg van heling ook daadwerkelijk zullen gaan in het vertrouwen dat de Heere met hen meetrekt door de verwarring en de pijn heen. Omdat het terrein heel breed is moeten we ons beperkingen opleggen. Het gaat concreet om mensen die door hunnaaste met zoveel liefdeloosheid zijn behandeld dat zij er innerlijke wonden aan hebben overgehouden. Hun gevoelsleven is erdoor beschadigd met als gevolg dat hun relatie met de Heere God er onder lijdt èn hun gedrag er negatief door wordt beïnvloed.

Mensen kunnen zó diep verwond zijn op emotioneel gebied, bijvoorbeeld doordat ze seksueel misbruikt zijn, dat professionele hulp noodzakelijk is. Ook in hun geval kan het geloof een ondersteunende rol spelen. Ik zou het proces van innerlijke genezing willen groeperen rond drie werkwoorden: bewust worden, opstaan en loslaten. Het is niet zo dat de eerste fase helemaal afgerond moet zijn voordat men pas aan de volgende kan beginnen. Hoewel er een bepaalde structuur in zit loopt het toch wat door elkaar. Men kan het vergelijken met een rouwproces. Ook in dat geval doorloopt men bepaalde fasen die niet waterdicht van elkaar gescheiden zijn.

Bewust worden

Innerlijke wonden veroorzaken scheefgroei in de relatie met God en in de omgang met onze naasten. Vaak zijn we ons er niet van bewust dat innerlijke pijn aan de wortel van dit scheefgroei ligt. Erger nog, we zijn geneigd de innerlijke pijn te negeren, weg te stoppen of te overschreeuwen. De blokkade in de communicatie met God en de ander wijten we gemakshalve aan een bepaalde karaktereigenschap. Totdat iemand ons duidelijk maakt dat we die blokkade niet zomaar kunnen terugvoeren op ons karakter. We zijn als volwassen mensen medeverantwoordelijk voor het feit dat we zo wantrouwend in het leven staan of dat we zo bitter zijn in onze reacties. Het gevolg is dat er een zoektocht op gang komt naar mogelijke oorzaken van die scheefgroei. Daarbij stuiten we dan op een innerlijke wond. Het is moeilijk om bij de pijn die bij de wond hoort stil te staan, laat staan die te doorvoelen. Dat komt omdat we beseffen dat die pijn een oorzaak moet hebben. Er moet een zieke plek zijn. Waar komt die plek vandaan? Wat is er met ons gebeurd? Die onbekendheid maakt ons onzeker en angstig. Wil er een proces van heling op gang komen dan is het beslist noodzakelijk dat we ermee stoppen om die pijn en die wond nog langer te camoufleren. We moeten het onszelf bewust worden: 'Ik ben innerlijk verwond'. De eerste stap in het proces van heling is de bewustwording van het gegeven: 'Er is een zieke plek in mijn innerlijk' . Die bewustwording, waarbij we naar de wond kijken en de pijn doorvoelen, is een gebeuren waar echt moed voor nodig is. En die ontbreekt ons vaak. Immers, kijken naar de wond is kijken in een bodemloze put. We weten niet wat daaronder en daarachter zit. Wanneer die wond open gaat, wat komt er dan allemaal aan het licht? Waar.komen we tenslotte uit? Is het niet veel veiliger om de zaak dicht te smeren en met de scheefgroei verder te leven? Door dit bewustwordingsproces worden ook gevoelens van minderwaardigheid en zelfverachting opgeroepen. Ons zelfbeeld wordt verlaagd en ons zelfrespect ondermijnd. Niemand onderschatte de gevoelens van onzekerheid en waardeloosheid die hiermee gepaard gaan!

En juist op dat punt kan het geloof een stimulerende rol spelen. Een christen mag weten dat de Heere goddelozen rechtvaardigt, Romeinen 3, 21 vv. Dat wil zeggen dat de levende God mensen, die zichzelf moeten aanklagen omdat zij gezondigd en gefaald hebben, om Christus' wil tóch vrijspreekt en aanvaardt als kind en erfgenaam. Wie zich bewust wordt van zijn innerlijke wond met alle gevoelens van onzekerheid en waardeloosheid die hierbij horen, die ervaart zichzelf als minderwaardig en beschadigd.

Op grond van het belijden dat God goddelozen aanvaardt mag een beschadigd mens zich in het geloof, ondanks alles, tóch dpor de Heere aanvaard weten als kind. Het bewust(e) aanvaarden van dit kindschap is allerminst eenvoudig. In het pastorale gedeelte van het boek 'Onbekwaam tot enig goed? !' (blz. 98 vv.) heb ik een poging gedaan op dit punt een weg te wijzen. Aan de hand van de gelijkenis van de verloren zoon is geprobeerd aan te geven hoe een gekwetst mens tot een (diepere) geloofsovergave aan de Heere Jezus kan komen èn daardoor de bewuste(re) geloofservaring kan opdoen dat er eeuwige armen onder hem zijn. Aan deze geloofswetenschap ontlenen we de moed om de wond niet dicht te smeren maar juist open te trekken, de innerlijke pijn te doorvoelen en in Gods kracht te zoeken naar de oorzaak van deze verwonding. In het geloof weten we dat er goddelijke armen onder ons leven. zijn. Deze geloofswetenschap biedt ons troost en geeft on^ kracht om de pijn te verduren. Zó blijkt de belijdenis van de rechtvaardiging van de goddeloze ook in deze tijd nog springlevend en een bron van geloofsmoed te zijn voor beschadigde mensen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen