Het komma Johanneum

Nog één voorbeeld geef ik u uit de Bijbel van de plaatsing van haken om een tekst, om duidelijk te maken dat de echtheid van de tekst betwijfeld kan en moet worden. We vinden die haken om 1 Johannes 5:7, wel genoemd het 'komma Johanneum'. Met die uitdrukking is bedoeld het Johanneïsche zinsdeel. U moet weten dat het woord 'komma' in het Grieks betekent 'zinsdeel'. Dat woord wordt dus in die taal een andere zin toegekend dan in onze taal.

De tekst zelf

Velen van ons zullen de woorden uit de eerste Johannesbrief wel kennen: drie zijn er die getuigen in de hemel...'. Vanaf de woorden in de hemel tot en met de woorden op de aarde in vers 8 komen de woorden in de meeste handschriften en bij de meeste tekstgetuigen niet voor. In het vorig artikel schreven we over de pericoop van 'Jezus en de overspelige vrouw', Johannes 8 : 1-11. Maar in dit geval is de zaak veel ernstiger naar het lijkt. Velen zijn zelfs blij, dat deze woorden uit de Bijbel niet echt zouden zijn. Overboord gaat daarmee - denken ze opgelucht maar dwaas - de kerkelijke leer van de Drie-eenheid! Vooral de Jehova-getuigen laten niet na daarover veel drukte te maken. De Kerk heeft een valse Bijbel. De dominees leren de mensen een dwaalleer. Toe maar, zeggen u en ik wellicht.

Wat spreekt voor de handhaving van de tekst?

We behoeven ons echt niet op te werpen als hulpjes van de Heere God om Zijn Woord te redden! Hij heeft ons echt niet nodig ter verdediging van de betrouwbaarheid van de Schriftwoorden. Gods Woord bewijst Zichzelf wel en maakt Zichzelf tot en met waar in de historie der mensheid en in het leven van Zijn kinderen. We mogen weten en belijden: 'Wat vergaat, het Woord bestaat'! Maar we geven toch enige overwegingen die ons helpen bij het Schriftonderzoek. En ik hoop evenzeer dat deze artikelen het overdenken van de Schrift steunen en helpen.

Ik bied u als het gaat om het vasthouden aan wat in onze Bijbels, zeker in de Statenvertaling, staat, een vijftal overwegingen.

Overweging 1

Zouden de aangevochten Schriftwoorden dus het zinsdeel dat begint met 'in de hemel' en dat eindigt met 'op de aarde' moeten geschrapt worden als niet-echt, dan loopt de zin in de verzen 6-8 niet door. Er ontbreekt dan iets, dat is duidelijk. En de vraag is: 'wat heeft er dan voorheen gestaan'? Juist het komma Johanneum is zo glashelder zowel in de constructie van de zin alsook naar de inhoud van wat we lezen. Een betere lezing moet nog worden uitgevonden. We laten de verzen 6-8 in 1 Johannes 5 maar rustig staan.

Overweging 2

Zelfs al zouden de betreffende woorden moeten uitvallen, dan moet men niet blij of geschrokken denken of zeggen 'nu is de christelijke Kerk de leer van de Drie-eenheid kwijt'! Alsof God Zich niet ook elders in de Schrift als de Drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest zou hebben geopenbaard. Zou deze Schriftplaats de enige in heel de Bijbel zijn, waarop de Godsleer steunen zou, gewis, deze stond dan wel heel erg wankel. Maar zo is het beslist niet!

Overweging 3

Opmerkelijk is dat, als we de kerkgeschiedenis raadplegen, pas in de tijd van of vlak na Erasmus de twist over het al of niet echt-zijn van deze tekst is losgebarsten! Dus zo'n vijftienhonderd jaren werd dit Johanneïsch getuigenis niet als verdacht beschouwd! Zelf heeft de Rotterdamse humanist. Erasmus, de omstreden Schriftwoorden wel weer in zijn derde uitgave van het Nieuwe Testament gezet. Hij was over het weglaten van deze woorden in vorige edities aangevallen. En ik lees bij de hervormer Calvijn over deze kwestie de woorden in diens commentaar op en bij de eerste Johannesbrief: 'Sommigen laten dit gedeelte weg. Hiëronymus acht hetzelve meer geschied te zijn uit boosheid dan uit misverstand. En dat van de Latijnen alleen. Maar dewijl ook de Griekse handschriften niet overeenstemmen, zo durf ik nauwelijks iets zekers zeggen. Doch aangezien zo dit stuk daarbij gedaan wordt, de tekst zeer wel vloeit, en ik zie dat het in de beste en geloofwaardigste der handschriften gevonden wordt, zo neem ik het ook gaarne aan'.

Wat een evenwichtig getuigenis van de Zwitserse hervormer!

Naar zijn mening 'wil God ons geloof in Christus overvloediger bevestigen door op drievoudige wijze te getuigen, dat men daarin berusten moet. Immers, zoals ons geloof bekent in het ene, Goddelijke Wezen Drie Personen, zo wordt het ook op zó velerlei wijze tot Christus geroepen, dat het zich daarin stelle'. We zien in Calvijn ook hier een van de Heere Zelf onderwezen Schriftgeleerde.

Overweging 4

Naar de inhoud maakt het niet uit of dit woord oorspronkelijk in de tekst heeft gestaan, dan wel door een lezer in de kantlijn erbij was gezet en later in de tekst is ingevoegd. We belijden dat de Schrift ons van God is gegeven, door de Heilige Geest geïnspireerd. Van wie een woord in de Bijbel afkomstig is, is dan ook niet het belangrijkste. Al of niet van Johannes, het is een Schriftwoord dat de Geest ons heeft toebetrouwd.

Overweging 5

We weten dat bij het af- en overschrijven van de Bijbel - en dat gebeurde voor de uitvinding van de boekdrukkunst, dus met de hand - het oog van de af -en overschrijver wel eens over een woord -of zinsdeel van de Schrift kon heenglijden. En dat nog te meer wanneer gelijkheid der woorden aangetroffen werd, zoals dat nu ook in 1 Johannes in de verzen zeven en acht het geval is. Dan kunnen de woorden, die in het geding zijn zeker in de oorspronkelijke tekst gestaan hebben. De moeilijkste lezing is vaak ook de meest oorspronkelijke!

Getuigenis aan het slot

Als ik nog iets zeggen mag over het tweevoudig getuigenis in de hemel en op de aarde, waarnaar door de apostel verwezen wordt, dan beluisteren we daarin dat God maar niet één Persoon, doch Driepersoonlijk is. De Heilige Geest is één, tezamen met de Vader en het Woord, d.i. de Zoon. En de Vader en de Zoon getuigen door de Geest, Die Zij af -en uitzenden. Daar is het getuigenis van Deze Drie in de hemel. Daar is ook het getuigenis op de aarde. Deze drie 'aardse' getuigen, de Geest dus en het water en het bloed wijzen alle drie op de Heere Jezus, dat de zaligheid alleen in Hem is. De Geest verlegde op Pinksteren Zijn residentie van boven naar beneden en is komen wonen in de gemeente. Het water van de doop, die de Heere Jezus Zelf onderging, getuigt, dat Hij, Die van Zichzelf rein en heilig was en is. Zich begeven heeft in de onreinheid van Zijn volk en onder de schuld van arme zondaren. En het bloed, dat Hij stortte, spreekt van de vergeving der zonden door Hem aan het kruis verworven, Die plaatsvervangend leed en stierf. Deze drie getuigen zijn tot een, ze stemmen zo hartelijk met elkaar in en overeen. Het hemelse en het aardse getuigenis loopt uit op de aanwijzing en op de aanprijzing van de Zaligmaker uit. Die alleen redt van de dood en brengt tot en in een nieuw en eeuwig leven.

Laten en lieten we ons door dit dubbel drievoudig getuigenis gezeggen, 'dat Jezus is de Christus, en dat wij gelovende in Hem in Zijn Naam het eeuwige leven hebben', om met een ander Johanneïsch woord af te sluiten?

Zalig als we dit getuigenis op onze beurt betuigen aan anderen omdat we weten wie de Heere Jezus voor ons is en betekent. Kunt u dat met een paar woorden zeggen, we hebben nog maar een minuut, zei de EO-verslaggever tot ds. Jac. van Dijk. Dat kan ik niet met een paar woorden, maar met één woord zeggen: 'Alles'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen