Een pleidooi voor nuchter apostolaat

1. In het kader van Samen op Weg is de nadruk komen te liggen op 'gemeenteopbouw'. De ontwerp-kerkorde VPKN is terecht gekarakteriseerd als een 'gemeenteopbouwstuk'. Dit betekent een ingrijpende verschuiving ten opzichte van de hervormde kerkorde, die is opgebouwd rond de apostolaatsgedachte als kern.

2. Het accent op 'gemeenteopbouw' is ook terug te vinden in de wijze waarop het structuurtraject SoW is aangepakt (met als startvraag: met/van welk bovenplaatselijk apparaat is de plaatselijke gemeente gediend? ).

3. Scepsis ten aanzien van het hervormd-kerkelijk apostolaatsdenken leeft niet alleen - vanouds - bij gereformeerden (met hun accent op het zelfstandig 'kerk-zijn' ter plaatse, en op christelijke maatschappelijke organisaties), maar ook - steeds meer - bij hervormden (in de NHK is die in de hand gewerkt door de drang en noodzaak tot bezuinigen op het bovenplaatselijk apparaat).

4. Bovendien werkt in de huidige tendens naar kleinschaligheid de ('postmoderne') tijdgeest door, met zijn gebrek aan antenne voor de 'Grote Verhalen'. De apostolaatsgedachte van 1951 is zo'n 'Groot Verhaal' dat het vandaag niet meer 'doet'.

5. Met dat, in de NHK, de apostolaatsgedachte (zoals in de hervormde kerkorde verwoord) is weggezakt is er ook voor de inhoud van het belijden de laatste jaren nauwelijks meer kerkelijke, ambtelijke aandacht geweest. Het algemene klimaat van tolerantie, van vragen, zoeken en tasten, schijnt ons goed te bevallen.

6. Het apostolaatsdenken, zoals naar voren gebracht in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog, was méér dan een hobby van enkelen. Op uiteenlopende wijze vertolkt door mensen als Kraemer, Van Ruler, Miskotte, Hoekendijk (en van kritische kanttekeningen voorzien door Noordmans en Berkhof) werd het breed gedragen door de 'middenorthodoxie' in de Hervormde Kerk. Het bepaalde de koers en identiteit van de NHK. Het oversteeg zowel confessionalisme als confessionele vrijblijvendheid en maakte het zo mogelijk, de NHK als geestelijke eenheid te zien.

7. Doordat dit apostolaatsdenken is weggevallen, is de vraag naar het feitelijk samenbindende van de NHK vandaag onbeantwoordbaar geworden. Of de NHK een geestelijke eenheid is, is op zijn minst kwestieus geworden (geen wonder dat het 'gesprek van de richtingen' niet meer van de grond komt). Als gevolg daarvan wordt Samen op Weg problematisch: waartoe dient het, als het niet meer gaat om de geloofwaardigheid van ons (gezamenlijk) apostolaat?

8. Wij missen zoiets als de Belhar-belijdenis van de Verenigende Gereformeerde Kerk in Zuidelijk Afrika. Die belijdenis poneert de afwijzing van racisme en apartheid als rechtstreekse uiting van het belijden van Jezus Christus. Ze is er een voorbeeld van hoe het echte belijden uit apostolaat geboren wordt en zelf een vorm van het apostolaat is; en: hoe samenbindend dat werkt. De naam 'Verenigend', in plaats van 'Verenigd', zou ook voor de VPKN een goede keus zijn.

9. Het heeft geen zin, vandaag te pleiten voor een terugkeer naar de mentaliteit van de jaren '50. Het 'postmodernisme' is niet uitsluitend iets slechts. Het zou ons als kerk (als kerken samen) vandaag moeten gaan om apostolaat in bescheidenheid, 'waakzaam en nuchter' (De Kruijf): wij zijn kerk (als minderheid) in een democratie, dus: in een pluralistische samenleving. Dat zal ons, welverstaan, het apostolair elan niet behoeven te ontnemen, maar zal dat wel stempelen.

10. Het zou ons daarbij niet (uitsluitend) moeten gaan om een samenleving waarin (weer) zoveel mogelijk bewuste, innerlijk overtuigde gelovigen rondlopen; evenmin om een samenleving die als zodanig, officieel, een 'christelijk stempel' draagt (zoals dat in de Gouden Eeuw het geval was). Veeleer zou het ons moeten gaan om een samenleving waarin de christelijkheid is geïnvesteerd, verdisconteerd, in haar menselijk gehalte.

Tien stellingen voor de hervormde synode op 14 juni 1997.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen