Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Een dagje naar Avifauna...

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Een dagje naar Avifauna...

De eerste dag van de triosynode

13 minuten leestijd Arcering uitzetten

De trio-synode vergaderde in het vogelpark Avifauna, Alphen aan de Rijn. Ik ging er een dagje heen als secundus van de classis Delft. Bij de opening weigerde de microfoon. Toen verhief ds. B. A. M. Luttikhuis zijn stem. De dominee uit Leiderdorp leek toen wel een hagenprediker. Aan de orde was Marcus 10: de blinde Bartimeüs. Jezus en Zijn discipelen waren samen op weg... 'Onderweg' was eerst al de belijdenisvraag aan de orde gekomen: wie zegt gij dat Ik ben? Zonder die vraag gaat de hele onderneming nergens over. Maar waarover spraken zij 'onderweg' nog meer? Wie de meeste was. Nu: wie het meest weet weg te slepen in de onderhandelingen. En dan worden zij dus opgehouden door die blinde 'naast de weg'. De mensen zeggen: doorgaan, hopeloos geval. Maar Jezus laat het grote werk een ogenblik ophouden door de noodkreet van iemand die niet mee kan komen. In Jezus' oog is dat geen verlies maar winst. Laten we ervan leren: geduld!

- Ik was met mijn stekels op naar deze triosynode gegaan, maar die raakte ik hierbij kwijt. Als de Schrift zo opengaat...! We zongen Psalm 95: komt laat ons samen... Zou deze oecumene dan toch uit God zijn? , denk je dan.

Zorgvuldige aanpak

Na het oplezen van de namen van alle afgevaardigden uit drie kerken, dominees, ouderlingen en diakenen uit alle provincies, mitsgaders de adviseurs, kon men beginnen. Concept-kerkorde van de VPKN in tweede lezing.

Ds. B. Wallet gaf namens de werkgroep voor verse synodeleden een terugblik. Van februari 1991 tot mei 1992 vergaderde de groep in beslotenheid. Ze begon altijd met schriftlezing en gebed. Zij ervoer de opdracht als een roeping. Het was geen hobby, maar een Woord van de Heer. Het resultaat ging toen naar de drie synoden en de kerken. Voor de reacties was een jaar uitgetrokken. Zomer 1995 kwamen zij binnen. Er bleek een breed draagvlak en de motivatie was groot. Dit had niemand durven denken. Er zijn 70.000 exemplaren verzonden. Het concept is vertaald in het Duits, Engels, Hongaars en Pools. Een verrassende internationale belangstelling. Er is met hartstocht gesproken over de naam, de belijdenis, enz. Alleen daarom was het al goed. Maar naast bijval was er kritiek. Er is de spanning tussen traditie en voortgang. Er waren ook wonden geslagen die pijn doen. Wij kunnen daar niet zonder schade aan voorbijgaan. Maar het is niet eenvoudig om daaraan recht te doen. De kritiek komt immers van verschillende zijden. SoW-gemeenten kregen hoop: eindelijk. Anderen kregen vrees: hier kan de goedkeuring des Heeren niet op rusten. Voor de één is het een brug te ver, voor anderen een gepasseerd station. Er is dus de grootst mogelijke zorgvuldigheid nodig. Het is de spanning tussen heiligheid en katholiciteit. Wij hebben ook schuld te belij­den: dat wij onze standpunten uitnemender achtten, onze ervaringen normatief. Geen standpunten zonder kruis. Er is verzoening en genezing nodig. Zorgvuldigheid was voor ons een wet.

- Deze inleiding vond ik echt: in deze geest heeft men dus gewerkt.

1. Onenigheid over het huwelijli

Na het middagmaal kwamen de moties en emoties. Wij begonnen met artikel VII: de eredienst, waaronder: trouwdiensten. Zo kwam meteen het huwelijk aan de orde.

Een motie van ouderling P. F. Noordam (hervormd, Woubrugge) pleitte ervoor het huwelijk alsnog in de kerkorde op te nemen. Dan kunnen andere levensverbintenissen later in de ordinantiën worden geregeld. In de hervormde synode is zo'n motie aangenomen. Dan hoeft SoW geen vertraging op te lopen. Liefst 42 hervormde classes vroegen om zo'n artikel over het huwelijk. Moeten wij het dan beter weten dan zoveel classes? De hervormde commissie KOA (kerkorde) was er ook voor. Waarom dan niet? , aldus deze confessionele ouderling uit 'mijn' eerste gemeente.

Ds. B. J. van Vreeswijk (hervormd. Veen-: endaal): is hier geen gezamenlijke overtuiging mogelijk? Laten we uitspreken waar wij het bijbels over eens zijn. Er zijn in deze maatschappij juist zoveel ontbindingsverschijnselen. Zal dan de kerk zwijgen? Hoor het grondvlak. Verklein de afstand. Zijn er dan geen vragen? Jazeker, maar dat doet niets af aan de goede schepping.

Ds. D. C. Floor (hervormd. Ede) zei: door het huwelijk bouwt God Zijn kerk. Kinderen krijgen hier hun geloofsopvoeding. Zelf citeerde ik uit de Heidelberger en de Augsburgse Confessie (toch aangenomen i belijdenissen!) wat zij al over het huwelijk zeiden. Ook anderen steunden de motie. |

Ds. E. Reefhuis (hervormd, Utrecht) was in de hervormde synode wel voor de motie-Noordam geweest, omdat hij wist dat de zaak gevoelig lag. Maar die maakte de weg niet vrij voor een apart artikel in de  kerkorde. En tegen ds. Van Vreeswijk: wij zijn het over het huwelijk kennelijk toch niet eens. Het kerkorde-traject leent zich niet voor dit gevoelig onderwerp.

Ds. J. E. Huttinga (gereformeerd, Zeist) was blij dat hij 20 jaar getrouwd was, maar onze eerlijkste keus moet niet die van anderen zijn. Dat zoveel classes voor zijn, is theologisch geen argument. Dat je  ontbindingsverschijnselen met een kerkorde kunt bestrijden is een illusie. Daar is de kerkorde niet voor bedoeld. En het huwelijk is toch geen sacrament?

Ds. W. Barendrecht (gereformeerd, Hendrik Ido Ambacht) zei, dat in de bijbel verschillend wordt gesproken over het huwelijk. Salomo had er andere opvattingen over dan wij... (gelach). Er zijn ontwikkelingen geweest, de rolverdeling is veranderd. Het huwelijk hoort in de ordinantiën thuis.

Prof. dr. J. P. Boendermaker, zelf gelukkig getrouwd, liet de verdediging aan ds. Wallet over. Hem ontzonk de moed. Met groot respect voor de bezwaarden, bleef de werkgroep bij haar standpunt. 1. De kerkorde is ook zonder dat compleet. 2. Moet het er in, dan ook de andere relaties. 3. Het onderwerp past beter bij de ordinantiën. De werkgroep ontried dus de motie-Noordam. Of was die nog open voor verder gesprek?

Ds. B. J. van Vreeswijk: het amendement blijft. En wat Salomo betreft, er staat bij: 'alzo deed Salomo dat kwaad was in de ogen des Heeren'.

Toen kwam de stemming. Wie is er voor de motie Noordam? Een fotograaf ging tussen de rijen door... Er gingen vele rode (hervormde) briefjes omhoog. Uitslag:49 voor. Wie tegen? 102 tegen. De motie-Noordam was verworpen.

- Ik was geschokt. Wat gebeurt hier? ! Maar anderen hadden dit zien aankomen en zagen nog een lichtpuntje:49 hervormden vóór, dus een hervormde meerderheid! Hoop voor de komende hervormde synode. Maar intussen: gereformeerden en luthersen 'overrulen' een hervormde meerderheid, laten het huwelijk uit de kerkorde vallen, negeren een diepe en breed gedragen wens. Wat bezielt ze? ! Toch geen onwelwillend gezelschap: tussendoor had men de motie-ds. D. Breure (hervormd, Wilnis) over de sacramenten aanvaard: eerst 'bediening', dan 'viering'. Maar als het over het huwelijk gaat... Waar was nu de openingspreek: met Jezus samen op weg? ! Zo? !

Hier gaat het niet alleen tegen lastige bonders. Het gaat tegen een hervormde meerderheid in. De motie van de 'niet-bondse' Noordam sluit andere relaties niet eens uit en wil het SoW-proces niet eens ophouden. Noordam bleek bedroefd. En wat bezielt zo'n werkgroep kerkorde? Toch ook geen onwelwillende mannen! Inzake Leuenberg kwamen zij de bezwaarden echt zo ver mogelijk tegemoet. Een rechtzinnig hervormde dominee Wallet was de woordvoerder om de breed-hervormde motie te ontraden! Wetend dat zo'n synode veelal het advies van de werkgroep volgt. Dat de meerderheid van zo'n triosynode de verontrusten helemaal niet kent, voel je met pijn. Vergeef het hun want ze weten niet wat ze doen. Dat is andersom ook. Maar Wallet kan toch beter weten! Zit het drijven dan bij de luthersen? Ik had vanuit Amsterdam de lutherse ds. Hof ervaren als een stille, wijze collega en de lutherse hoogleraar Boendermaker op een predikantenvergadering, leren kennen als een echte Luther-kenner, open voor gereformeerde intenties. Wat bezielt die luthersen toch om voorop te lopen inzake homoseksualiteit? , vroeg ik Boendermaker in de pauze. De Amsterdamse stadssituatie soms? Nee, toeval. Een vroeg geval van een homoseksuele dominee. Vrijzinnigheid is bij de luthersen overwonnen.

Aan het diner zat ik naast een gereformeerde, vrouwelijke diaken uit Zeeland. Moet een gescheiden kerk, die ook nog veranderd is, niet haar plaats weten? Ze lachte me hartelijk uit. Maar ik bleef denken: mag een voormalige afgescheiden kerk, die zichzelf ontrouw werd, de verlaten kerk zo openbreken? ! Maar men beleeft zichzelf helemaal niet als afgescheiden. Men heeft geen historisch besef. Men beleeft zichzelf minstens als volwaardig. Intussen meldt de recente KRO-enquête: na de Rooms-Katholieke Kerk loopt de Gereformeerde Kerk hard terug; de Nederlandse Hervormde Kerk nog het minst. Mede dank zij de orthodoxie, erkende ds. Beekman. Is men dan ziende blind? !

2. Compromis over belijdenis-doen

's Avonds kwamen artikel VIII en IX aan de orde: over de Sacramenten. 'De doop wordt bediend aan hen voor wie of door wie de doop begeerd wordt...' Ds. H. J. Lam pleitte voor het compromis van de werkgroep, ledere gemeente kan zo bij de eigen traditie blijven. Hij zelf was destijds als predikant en vader ook nog niet zo ver. Maar de opkomst van kindercommunie in allerlei kerken zag hij als een ingrijpen van de Geest. Kinderen namen het niet langer. Maar ook bij Luther mochten ze al vanaf het 7e en bij Calvijn vanaf het 10e jaar.

Toen kwam de stemming. Geloofsbelijdenis vereist? 24 vóór. Dus verworpen. Doop vereist? 37 vóór. Dus verworpen. Kerkenraad beslist? 14 vóór. Dus verworpen. Hele artikel? 13 tegen. Aangenomen.

Vervolgens: artikel XI. Geestelijke vorming. Ds. Beekman was tegen een motie over christelijk onderwijs. De Nederlandse Hervormde Kerk had ook altijd zicht willen houden op de openbare school: de apostolaatsgedachte (nu ineens was het hervormde erfgoed dierbaar...). En dan: catechese en openbare belijdenis. Ds. W. Barendrecht (gereformeerd) had aan dat toelatingsgesprek de nare herinnering van een examen overgehouden. Hij wilde een gesprek 'over de inhoud van hun geloof schrappen. Prof. dr. S. E. Hof(luthers) ontried dat namens de werkgroep. Het toelatingsgesprek moest toch ergens over gaan... Stemming:68 voor de motie-Barendrecht, 77 tegen. Verworpen. Maar intussen: een zee van blauwe (gereformeerde) briefjes... En zo stonden de (degelijke!) artikelen over catechese en openbare belijdenis net nog recht overeind...

3. Compromis over de naam

Toen kwam dan toch artikel I. Met de naam VPKN.

Ds. B. H. Weegink (hervormd, Katwijk) pleitte in een motie voor: Verenigde Hervormde Kerk in Nederland. Vanwege de historische continuïteit en het brede draagvlak. Wij beginnen geen kerk.

Ds. L. van Drimmelen (gereformeerd): wij kozen voor een niet-bestaande naam om commotie tegen te gaan. In het zuiden is 'protestants' zeer ingeburgerd. Daar schrikt men van het woord 'reformatorisch'.

Zelf zei ik: De hervormde kerk is voor mij de kerk, die vroeger gescheidenen afstootte maar later teruggekeerden de ruimte gaf. Ook de GK in Hersteld Verband werd 'hervormd'. Ontneem de grootste en oudste kerk haar naam niet. Ik bedoel geen ongezond 'vaderlandse kerk'-idee. Daarom pleit ik voor: Hervormde Kerk in Nederland. Maar vervreemd andere gescheiden kerken, net als de GKN vertegenwoordigd in het COGG, niet. Kom ook bezwaarden tegemoet. Wat ik hen zeg, zeg ik hier: speel toch niet met vuur.

Ook ds. E. Westrik pleitte voor een naam met 'hervorming' erin.

Ds. P. Wilschut: we beginnen al te wennen aan VPKN. Maar ds. B. A. M. Luttikhuis, die van rooms-katholiek 'hervormd' werd, voelt niets bij 'VPKN'. Wij moeten 'hervormd' niet bij voorbaat uitsluiten. Dat is kerkpolitiek.

De werkgroep antwoordde bij monde van ds. B. Wallet: kunt zich het pleidooi van Luttikhuizen aantrekken, maar de werkgroep blijft bij VPKN. 'Protestants' is positief. Stemming:34 voor 'hervormd', 45 voor 'hervorming'. Dus: beide verworpen.

Ds. B. J. van Vreeswijk voelde zich een innerlijk verscheurd mens en vreesde een verscheurde kerk. Synode, sta open voor gewetensnood, heb geduld met bezwaarden. De volgende dag zou zijn motie worden aangenomen, na alle besluiten.

Ds. E. Westrik pleitte ervoor de vier Soorten gemeenten uit de ordinantiën op te nemen in de kerkorde zelf.

Maar prof. dr. J. Muis (hervormd) zei namens de werkgroep: dan aanvaard je de federatie. En wij blijven hopen op één gemeente.

4. Compromis over Leuenberg

Toen kwam het belijden aan de orde. Artikel 1-4 noemt lutherse en gereformeerde belijdenisgeschriften. Die zijn in 1-5 zo verbonden: de kerk erkent met de Kondordie van Leuenberg dat de lutherse en gereformeerde tradities door een gemeenschappelijk verstaan van het Evangelie bijeenkomen. Ds. A. H. van Veluw (hervormd, Pesse) wilde Leuenberg verplaatsen naar de ordinantiën. Maar om de voortgang van SoW te bevorderen. In de geest van Leuenberg zelf: bedoeld als hulp bij het gesprek (artikel 37). Mevr ds. W. T. V. Verhoeven en ds. A. H. Wöhle (luthers) vonden het concept al te weinig. Ds. J. E. Huttinga: waarom Leuenberg niet aanvaard? Ds. J. Harteman (hervormd, Wezep): als Leuenberg geen belijdenis (meer) is, hoort ze ook niet in de kerkorde thuis.

Ds. D. C. Floor wilde wel graag in één kerk, maar dan rond een voluit reformatoisch belijden.

Ds. P. L. de Jong (hervormd, Delfshaven) had respect voor de werkgroep, maar zij had de verontrusten blijkens de GB-uitgave toch niet overtuigd en met verplaatsen is toch niets verloren. Zo blijft de VPKN open voor andere gescheiden kerken.

Ds. H. Russcher wilde de rechterflank, die meegaan als trouwbreuk beleeft, vasthouden. Geef hervormd-gereformeerden net als de luthersen een 'status aparte'. Doe een kleine buiging om een grote scheur te voorkomen.

Ds. D. Breure: laat lutherse en gereformeerde belijdenissen naast elkaar staan en laat het dan maar 'vonken'.

Ds. C. C. Waringa (luthers): wij hebben al jarenlang met Leuenberg ingestemd.

Prof. dr J. Muis namens de werkgroep: Leuenberg is meer dan een kerkelijke omgangsregeling en hoort dus niet in de ordinantiën. Het is een consensus. Het is geen confessie, maar raakt wel degelijk aan de confessies. Hij was verbaasd over ds. D. Breure: heeft hij nu ineens geen bezwaren meer tegen de lutherse confessies? Als wij Leuenberg weglaten, laten wij de confessie juist in het midden. En een beter stuk is niet voorhanden. Kunnen de bezwaarden ons niet verstaan - of willen ze niet? Stemming: verplaatsen? 20 voor. Dus verworpen.

Afzwakken:12 voor. Dus verworpen. Oorspronkelijke concept:70 voor, 79 tegen. Dus verworpen. Mevr. ds.W.T.V. Verhoeven: nu verkeren wij luthersen in een crisis. Wij vragen de triosynode de besluitvorming uit te stellen... en dat geschiedde.

De avondsluiting volgde met Psalm 4. Toen gingen we maar weer. Afscheiden? Geen moment aan gedacht. Dat moet volgens de belijdenis alleen van de valse kerk.

Op de terugweg in de auto bij ds. Van den Heuvel waren we samen bedroefd over de gang van zaken.

Plaatselijk

Terug naar de plaatselijke gemeente. Delft is een doorsnee van de landelijke verhoudingen. Maar hoe anders voel je je daar. De andere dag: een... huwelijksbevestiging. Zondag doopdienst: een niet-kerkelijke vrouw, die in het voorjaar met haar man belijdenis deed, laat nu weer haar kind dopen. We betrokken juist een groter kerkgebouw: te groot voor de midden-orthodoxe gemeente, die weer 'introk' bij de gereformeerde kerk, terwijl het onze te klein werd... Wij baden voor heel de kerk. Een verdwaald luthers echtpaar keek in het nieuwe gebouw de ogen uit: zoveel jeugd hadden ze nog nooit gezien...

Gelukkig maar, dat het hart van de kerk in de plaatselijke gemeente klopt. En: wie meent te staan, zie toe dat hij niet valle...

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 november 1997

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's

Een dagje naar Avifauna...

Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 november 1997

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's