Een nieuwe methode voor de catechese

Enkele weken geleden verschenen bij uitgeverij Boekencentrum twee deeltjes van een nieuwe catechesemethode, 'Reflector' geheten, van de hand van drs. M. van Campen (Waddinxveen), die onder andere docent catechetiek is aan de Christelijke Hogeschool Ede en De Wittenberg in Zeist.
Men kan zich afvragen of een nieuwe catechesemethode niet te veel van het goede is. Er zijn immers heel wat catechisatieboekjes op de markt, al denk ik alleen al aan de zesdelige uitgave van de HGJB 'Leer ons geloven', waaraan onlangs een zevende deeltje 'Leer ons belijden' werd toegevoegd. Aan de andere kant kunnen catecheten van tijd tot tijd behoefte hebben aan een ander boekje of andere methode en ook catechisanten kunnen na een aantal jaren op een bepaald boekje of een bepaalde methode uitgekeken zijn.
De beide nu verschenen deeltjes zijn een begin van een 10-delige serie, waarvan het laatste deeltje, als alles volgens plan verloopt, in het voorjaar van 2002 zal verschijnen. Dan omvat de gehele serie de deeltjes: Bijbelse figuren en hun levensgeheim (12-13 jaar). Wat gebeurt er in de kerkdienst? (12-16 jaar). Bijbels ABC (2 deeltjes, 14-16 jaar), De Tien Geboden (16-plus), De Twaalf Artikelen (idem). Het Onze Vader (idem), Op zoek naar het antwoord (idem), Discipelschap (18-plus) en Het geloof belijden (belijdenisgroep). Er staan ons dus nog acht deeltjes te wachten.

Reflector
De serie kreeg de naam Reflector. 'Zoals reflectoren langs een onverlichte weg automobilisten aangeven waar zij moeten rijden, wil deze catechesemethode catechisanten de weg wijzen naar God en de weg door deze wereld,' melden beide boekjes. 'Ook wil Reflector iets van het licht van Jezus Christus weerkaatsen en uitstralen.' En uit de folder: 'De catechese staat in het kader van het verbond en wil voor jongeren dé Weg, Jezus Christus, reflecteren, zodat zij, Hem volgend, ontdekken welke keuzen ze hebben te maken op de kruispunten en tweesprongen die ze tegenkomen.'
Reflector gaat uit van een lineair leerplan voor jongeren tussen 12 en 20 jaar. Jaarlijks komt een ander onderwerp aan de orde, zodat er geen herhaling van thema's plaatsvindt.

Opzet
De opzet is dat de Bijbel centraal staat, terwijl ook steeds aandacht gegeven wordt aan het belijden van de kerk. Zo heeft, van de deeltjes die verschenen zijn, het ene deeltje (Bijbels ABC-1) voor de helft van de lessen een belijdenisfragment: een (gedeelte van een) vraag en antwoord uit de Heidelbergse Catechismus en een deeltje over 'De Tien Geboden' heeft dat bij elke les.
Als regel is de opzet voor alle deeltjes gelijk. De onderdelen zijn: Verkenning, Bijbelgedeelte, Informatie, Verwerking, Belijdenisfragment en Leesrooster, een opzet die we in grote lijnen ook kennen van de HGJB-methode. In zoverre is het dus niet een nieuwe methode.
Heel zinvol vind ik het Leesrooster van steeds zeven Bijbelgedeelten, waaraan ook steeds een vraag is verbonden. Als ik het goed begrepen heb, is dat bedoeld als huiswerk. Wat zou het geweldig zijn als de jongeren werkelijk elke dag het aangegeven Bijbelgedeelte zouden lezen en de daarbij behorende vraag zouden maken. Of bedoelt de methode dat het rooster in gezinsverband gelezen wordt en de vraag wordt besproken? Dan zijn de ouders en het gezin ook bij de catechese betrokken. Probleem zou kunnen zijn als meerdere gezinsleden een verschillend deeltje gebruiken, maar dat is niet onoplosbaar.

Doel
Naast het kennisaspect wil de serie ook ruimte gegeven aan het persoonlijk leren omgaan met de Bijbel en is ze erop uit om de stof te laten landen in de belevingswereld van de jongeren. Daartoe dienen vooral de onderdelen Verkenning en Verwerking en de variatie in werkvormen.

Eigentijds
Ik moet zeggen dat de beide deeltjes er goed uitzien. De omslag is fris en eigentijds en de uitvoering van de inhoud evenzeer. De uitgever heeft zijn uiterste aandacht aan de boekjes gegeven. Het formaat is misschien iets aan de grote kant (het kan net niet in de binnenzak), maar de uitvoering is correct.
De prijs is ƒ 14,90, wat niet aan de lage kant is, maar een catechisatieboekje mag best iets kosten.
Voor de catecheet is er een toelichting, maar die heb ik nog niet gezien. Ik neem aan dat deze voor de voorbereiding van de lessen waardevol is.

Vragen
In de ruim dertig jaar dat ik catechisatie geef, heb ik heel wat verschillende boekjes gebruikt. Welke boekje past bij welke groep en bij welke catecheet? Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Per jaar valt soms dezelfde leeftijdsgroep weer anders uit, elke catecheet is anders en ook de ene gemeente is verschillend van de andere.
Zelf heb ik er meestal moeite mee als een catechisatieboekje te veel informatie geeft of te veel in een bepaalde richting stuurt. Ik denk daarbij ook aan het onderdeel Informatie in deze methode. Wat is de functie daarvan? Dat de catechisanten deze informatie thuis lezen? Gebeurt dat ook? Of wordt het gelezen tijdens het catechisatieuur? Maar verslapt dat niet de aandacht? Wat is de functie van de Bijbeltekstverwijzingen in de Informatie? Ik telde op blz. 9 van 'Bijbels ABC' niet minder dan dertien verwijzingen en in les 8 van 'Stenen of Diamanten' twintig.
Ook over de inhoud van de Informatie heb ik een paar vragen. Wekken zinnen als 'In veel tienerkamers zie je posters van voetballers of popsterren die worden aanbeden' (blz. 8) en 'Het is bekend dat het er op een klassenfeest wat disco-achtig aan toegaat' (blz. 35) bij 14-en 15-jarigen geen verkeerde reactie? Is een tentoonstelling van materiaal over Elvis Presley in de ogen van deze jongeren een 'opmerkelijk staaltje van aanbidding'? (blz. 8). Maken de jongeren mee wat Kohlbrugge zegt over het dankbaarste schepsel (blz. 23) en staat dat in het juiste verband? Is wat gebeurde tijdens het bewind van stadhouder Willem V (blz. 45) voor (deze) jongeren relevant?
In het deeltje over de Tien Geboden zette ik een paar vraagtekens op blz. 51 bij nummertje 6, over samenwonen: is het antwoord hier niet al gegeven en komt dat bij 16-jarigen en ouder over? Is de vraag over 'de belofte om niet aan het avondmaal te gaan' (blz. 40) ter zake en komt een catechisant, die dit zou aangaan, met zo'n vraag tijdens de les niet in de knel?
Wat de Verwerking betreft: is het pastoraal gezien niet moeilijk vraag 2a over het meisje dat boos op God was omdat haar klasgenootje was overleden (Bijbels ABC, blz. 30) te beantwoorden als iets dergelijks bijvoorbeeld gebeurd is in het gezin van een van de catechisanten? Toch kun je onder die vraag, omdat hij nu eenmaal in de les staat, dan moeilijk uit. Haal je bij de Verkenning (De Tien Geboden, blz. 37) de kwestie van het samenwonen niet overhoop, terwijl die niet direct aan de orde is en in les 8 ter sprake komt? Zo heb ik nog wel enkele vragen.

Gemotiveerde jongeren
Ik heb de indruk dat de deeltjes kunnen aanslaan bij echt gemotiveerde jongeren. Zo bijvoorbeeld als er verschillende keren van de Heidelbergse Catechismus gesproken wordt als 'ons leerboek'. Maar zijn catechisanten altijd zo gemotiveerd?
Positief vond ik een aantal alternatieve intro's, waarbij jongeren in groepen verdeeld worden en men voorstander, resp. tegenstander is van een bepaald iets en dan als groep met elkaar in gesprek gaat.

Praktijk
De vragen die ik heb, nemen niet weg dat ik met belangstelling van beide deeltjes kennisgenomen heb. Ik denk dat de beste beoordeling pas kan plaatsvinden als de boekjes in de praktijk zijn getoetst. Ik neem me voor het deeltje Bijbels ABC dit seizoen te gaan gebruiken en ben benieuwd naar de reactie van de catechisanten en naar mijn eigen ervaringen.

Catechiseren
Elke catecheet die serieus bezig is (minder mogen we toch niet verwachten?) zal toegeven dat catechiseren in onze tijd geen sinecure is. Dat zal het in geen enkele tijd geweest zijn, maar het geldt zeker voor jongeren die op weg zijn naar de 21e eeuw. We mogen daarom aan de catechese wel de uiterste aandacht geven. Het is altijd nog de moeite waard de woorden van Wilhelmus à Brakel te overdenken en ter harte te nemen: 'Ik kan niet zien hoe een predikant met een goed gemoed kan leven en sterven, die zijn werk niet maakt van catechiseren (…), hetwelk is hetzelfde als prediken, maar de wijze is verscheiden'.

H. Veldhuizen, Huizen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen