Een calvinistisch evangelical of evangelisch calvinist (2)

Prominent
Velen kwamen iedere zondag van ver naar de Westminster Chapel in het hart van Londen om daar Martyn Lloyd-Jones te horen preken. Men kwam zelfs van Brighton aan de Engelse zuidkust!
Ongetwijfeld heeft dit te maken gehad met zijn gezaghebbende prediking.
Geïrriteerde mensen, die besloten hadden niet meer terug te komen, bleken op den duur zijn prediking toch niet te kunnen weerstaan. En vaak kwam men dan vanuit allerlei kerkelijke denominaties en christelijke groeperingen.
Ondertussen nam de invloed van Lloyd-Jones toe in Engeland, Wales, Schotland en ver daarbuiten (Amerika, Australië en op den duur ook Nederland). Ooit werd hij de paus genoemd van het Britse Nonconformisme.
Zelf zou hij bezwaar gemaakt hebben tegen zijn portrettering als heroïsche figuur voor ontelbare duizenden over de hele wereld. Maar dit was hij in zekere zin wél.

Pastor pastoram
De 'Doctor was ook een pastor pastoram (herder van de herders). En wel in toenemende mate. Begin 'veertiger jaren' organiseerde hij in zijn Westminster Chapel maandelijks op dinsdagmiddag een bijeenkomst van predikers en evangelisten, waar dan diverse theologische of pastorale problemen of thema's aan de orde werden gesteld die dan onder de bekwame leiding van Lloyd-Jones werden 'uitgespit' en toegespitst, waarbij hij er niet voor schroomde om samenvattend en concluderend zijn eigen mening of visie ten beste te geven. Later zouden de nog altijd fungerende Westminster Conferenties in de grote zaal van de Westminster Chapel naam en faam krijgen tot in ons land toe. Het karakter en het gehalte van deze conferenties is iets wetenschappelijker dan die van de onder ons bekende Leicester Conferenties. De Westminster Conferenties, gehouden in de week vóór de kerstweek van maandagmorgen tot en met woensdagmiddag, werden onder leiding van de 'Doctor' wijd en zijd gerespecteerd om hun bestudering van de Reformatie en het Puritanisme, geplaatst in het raamwerk van eigentijdse vragen.
Zelf had ik het voorrecht deze conferenties bij te wonen in december van 1975 en 1976 en heb toen Lloyd-Jones ook persoonlijk mogen ontmoeten. Dat behoort dan tot die momenten in iemands leven, die men niet meer vergeet. Nog herinner ik mij die merkwaardige mengeling van nabijheid én distantie tijdens die ontmoeting. En nóg hoor ik hem zeggen: 'We need to be moved again!' (Wij moeten weer bewogen worden!) - waarbij de zaal 'elektrisch geladen' werd.
De conferentie op zichzelf was een belevenis met predikanten en studenten uit allerlei kerkelijke richtingen, van Baptisten tot en met Anglicanen. Het programma, verdeeld over morgen, middag en avond, was zwaar. En aan de materie zelf werd niet weinig zwaar getild. Na de lezingen volgden uitgebreide debatten, uiteraard onder leiding van de 'Doctor', die dan duidelijk in z'n element was in de 'chair*. Eigenlijk was hij daar een fenomeen! Met grote precisie memoreerde hij wat er gezegd was, analyseerde dit en vatte het vervolgens samen. Bij de afsluiting van het debat was hij dan immer dominant aanwezig, uiteraard niet zonder de bekende onderkoelde Engelse humor mét de daarbij behorende hilariteit.
Naast deze internationale door hem geleide conferenties was Lloyd-Jones vanaf 1947 ook voorzitter van het uitvoerende comité en later president van de International Fellowship of Evangelical Students (I.F.E.S.).

Controversieel
Door velen werd de 'Doctor' ook beschouwd als een controversiële figuur, niet in het minst omdat hij een heel aparte 'evangelical' was. De 'evangelicals' waren toen en zijn nóg in Engeland grotendeels te vinden in de Kerk van Engeland ofwel de Anglicaanse Kerk.
Deze 'evangelicals' zijn niet direct te vergelijken met wat wij verstaan onder 'evangelischen', maar vormen eigenlijk de orthodoxe of rechtzinnige theologen en predikers in de nationale kerk, de Church of Engeland. Maar dan wél met dat typische vleugje Engelse aroma in theologie en prediking, wat nergens anders buiten de Engelstalige wereld is te vinden.
Als iemand het verschil weet tussen het Engelse Puritanisme en de Nederlandse Reformatie, dan begrijpt hij of zij wat ik bedoel. Maar dan overgebracht op het niveau van de Reformatie zelf.
Deze theologie is daar altijd wat minder intellectueel en beredenerend geweest en wat meer gevoelsmatig en bevlogen. Dit laatste heeft natuurlijk weer alles te maken gehad met het 'revival'-verschijnsel in Engeland en in het vroegere Nieuw-Engeland (Amerika) en omgekeerd.
Welnu, dr. Martyn Lloyd-Jones was zo'n calvinistisch 'evangelical'! Maar dan wél buiten de nationale Kerk van Engeland, en dit laatste nog eens heel principieel.
Want vanuit zijn calvinistische visie meende hij met klem te moeten benadrukken, dat de bijbelse leer de basis moet zijn voor kerkelijke eenheid. Van daaruit begon hij er zich heel sterk voor te maken dat er een nieuwe groepering zou worden gevormd van rechtzinnigen uit alle kerken. Dit laatste hield dus ook in dat hij de 'evangelicals' uit de Anglicaanse Kerk opriep zich van deze kerk af te scheiden. En dit laatste zette bij de betreffenden niet weinig kwaad bloed! Van toen af wendden hij en zij zich min of meer teleurgesteld van elkaar af.
De 'Doctor' had, wat mij betreft, hier wat meer consequent calvinistisch mogen zijn of worden en Calvijns visie, op zowel de onzichtbare als op de zichtbare kerk, mogen handhaven als zijnde de twee componenten binnen het ene - buiten het geloof onoplosbare - spanningsveld van de ene, heilige, algemene, christelijke kerk. Op dit punt moet er mogelijk toch ook een gebrek aan een bredere theologische en historische visie worden gesignaleerd.
In ieder geval moet het buitengewoon betreurenswaardig worden genoemd dat calvinistische belijders door een verschillende kerkopvatting van elkaar vervreemd raakten.
Ondertussen geraakte Lloyd-Jones niet alleen in de problemen met de 'kerkelijke evangelicals' maar ook met de 'evangelischen' buiten de Kerk van Engeland.
Prediking behoorde voor Lloyd-Jones tot de evenwichtige taak van de kerk en behoorde niet zo af en toe meer aandacht te krijgen in campagnes. Hij distantieerde zich fel van dit 'geïsoleerde preken'. Hij nam dan ook radicaal afstand van de wereldwijd en ook in Engeland toegejuichte evangelisatiecampagnes van Billy Graham. Een persoonlijke ontmoeting met deze bekende Amerikaanse evangelist in zijn 'vestry' (consistorie) in de Westminster Chapel kon er dan net nog mee door, maar méér beslist niet.
En niet alleen het 'geïsoleerde preken', maar ook de plaats van de muziek bij deze campagnes achtte hij in toenemende mate gevaarlijk. Zelfs sprak hij van een 'demon of singing' (zangduivel). Deze moest leiden tot psychologische effecten, die niet te verenigen waren met de waarheid. En voor Lloyd-Jones moest het appèl van de prediker of evangelist liggen in de waarheid zélf!
Aldus vervreemdde de 'Doctor' niet alleen van de 'evangelicals' in de Church of England, maar ook van vele 'evangelischen' buiten de Staatskerk.

Leergeschil
Daar kwam nog bij dat er zich op den duur een 'leergeschil' leek aan te dienen, althans als de visie van Lloyd-Jones vergeleken wordt met de calvinistische geloofsleer op het punt van de verzegeling met de Heilige Geest.
De 'Doctor' leerde dat de verzegeling met de Heilige Geest der belofte (vgl. Ef. 1 : 13) niet onmiddellijk behoefde plaats te vinden na het geloven, in tegendeel daar kon een langere of kortere tijd tussen zijn. Naar zijn mening was de verzegeling met de Heilige Geest van de gelovige dan ongeveer hetzelfde als de doop met de Heilige Geest als een van nu voortaan intensief verstaan en belijden van het persoonlijk verkregen heil (vgl. The Life of Joy). Daarbij distantieerde hij zich weer fel van de 'doop met de Heilige Geest', zoals deze werd verstaan, beleden en 'gepraktiseerd' bij de diverse pinkstergroepen. Daar was voor hem te weinig 'leer' en te veel 'Geest'! De 'Doctor' meende voor zijn visie op de verzegeling met de Heilige Geest steun te vinden bij de Puriteinen, maar liet daarbij 'wijselijk' Calvijns visie onbesproken. Ongetwijfeld had dit te maken met zijn puriteinse achtergrond en 'piëtistische' instelling, maar zonder dit zelf te willen of dit zelfs maar te onderkennen gaf hij op deze wijze toch weer een voedingsbodem voor de door hem afgewezen 'heiligingsbeweging', waarbij de heiliging de rechtvaardiging praktisch begint te overwoekeren.
Daarbij komt nog zijn visie op Rom. 7 : 14-26 over de 'twee-mens' bij Paulus. Volgens Lloyd-Jones gaat het hier over Paulus vóór zijn bekering. En dit verraadt een overwoekering van de rechtvaardigingsleer door de wedergeboorteleer. Wél moet er bij worden vermeld, dat hij hier later enigermate op terug gekomen is door een en ander meer als zijnde discutabel in het midden te laten. Maar ondertussen werd ook hier een poort open gezet voor 'evangelisch gedachtegoed'.

Eigensoortig
Al met al nam de 'Doctor' een geheel eigensoortige plaats in op het grensgebied van calvinisme en evangelicalisme. Hij was enerzijds te veel calvinist om 'evangelisch' te zijn en anderzijds te veel 'evangelisch' om 'calvinist pur sang' te zijn.
Als de vele vertaalde werken van dr. Martyn Lloyd-Jones onder ons in brede kring gelezen en in zekere zin met huid en haar 'verslonden' worden, dan moet men niet de huid gaan verkopen voor de beer geschoten is. Met andere woorden, dan moet men eerst zijn 'calvinisme' goed in beeld hebben voordat men dit 'evangelisch' gaat verkopen! Want de 'Doctor' was meer 'calvinistisch evangelical' dan 'evangelisch calvinist', waarbij dit laatste op de keper beschouwd wel eens een tegenstelling-in-woorden zou kunnen blijken te zijn. Want voor alles ging het Martyn Lloyd-Jones in alles om de eer van God!
De cultus rond zijn persoon wees hij pertinent af! Alleen in het laatste jaar van zijn leven werkte hij volledig samen met zijn biograaf. Sommigen hielden hem voor de apostel van de twintigste eeuw. Een 'geïsoleerde markante figuur' was hij zeker. Zo al niet 'de' dan toch 'een apostel' van de twintigste eeuw voor de Engelstalige wereld en in zekere zin ook wel voor ons. Dan moet de 'Doctor' niet worden geannexeerd, maar gelieerd met de Reformatie en haar authentieke getuigenis in theologisch en persoonlijk opzicht.
Alleen zó mag dr. Martyn Lloyd-Jones ook voor ons nog spreken, nadat hij is gestorven op 1 maart 1981. Andermaal rouwde Engeland, als bij het verscheiden van Charles Haddon Spurgeon, om het verlies van een van haar grote zonen, al was het nu op meer beperkte schaal. Ook wij gedenken hem, honderd jaar na zijn geboorte, als een van onze voorgangers, die ons het Woord Gods gesproken hebben en wij volgen zijn geloof na in deze tijd van ontkerstening.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen