De prediking in de context van de stad (4)

Landingsplaats
In de oudheid werden de steden gezien als woonplaats van God. Iedere stad z'n eigen god. In het midden van de stad was een heiligdom gebouwd: een soort 'landingsplaats' waar de god van de stad kon neerdalen. De God van de Bijbel is echter de God van alle steden. Hij is universeel. Toch is het van belang dat er in iedere stad ruimte voor Hem is. God in het midden. In de woestijn stond de tabernakel te midden van het volk: zo was God aanwezig. In de stad Jeruzalem stond de tempel centraal: God was in het midden. Zo wil God dat de kerk juist in het midden, in het hart van de stad, aanwezig is.

Centrum
De prediking in de context van de stad. In de stad, in het hart van de stad, wordt enorm veel uitgedacht. Daarom moet de kerk daar juist zijn. Maar waar God uit het centrum van de stad verdwijnt, waar de kerk in het centrum niet meer aanwezig is, nemen andere machten en invloeden Zijn plaats in. De prediking en de context van de stad. Het brengt ons bij de vraag hoe wij 'kerk-zijn' in de stad? Verschillende modellen ben ik tegengekomen.

Modellen
1. We kunnen gewoon kerk-zijn in de stad. Ons kerkgebouw staat daar nu eenmaal. Verder speelt de stad geen rol bij ons kerk-zijn. Hoogstens als vijand. Als tegenover.
2. Het kan ook voorkomen dat het 'tegen- over' helemaal is weggevallen. Kerk en stad zijn synoniemen. Zoals de stad doet, doet de kerk ook. De kerk heeft geen eigen boodschap meer en doet geen appèl meer uitgaan op de stad. Zij spreekt letterlijk en figuurlijk niemand meer aan.
3. De kerk voor de stad of met de stad. Kerk en stad leven niet langs elkaar heen. Kerk en stad staan niet als vijanden tegenover elkaar. Kerk en stad gaan niet helemaal in elkaar op. Maar de kerk heeft een boodschap voor de stad en de stad spreekt de kerk aan.

Jeremla 29
Jeremia 29 is in dit verband heel belangrijk. De ballingen verkeren in Babel, ver bij Jeruzalem vandaan.
Ze hopen spoedig weer naar Jeruzalem terug te keren. Vergeet het maar, schrijft Jeremia. Dat duurt nog wel even. Doelloos wachten? Wacht, bouwt huizen, laat je kinderen trouwen, plant wijngaarden en zoekt de vrede van de stad en bidt voor haar.
Met de stad wordt hier Babel bedoeld. De stad van de onderdrukker! Voor die stad moeten zij bidden. In die stad moeten zij zich settelen. Laten zij van de nood een deugd maken. Voor die stad moeten zij de vrede zoeken.

Toerusting
Dit laatste brengt mij wel in moeilijkheden. Het onderwerp luidt: de prediking in de context van de stad. Tweemaal op een zondag wordt daarvoor ons kerkgebouw gebruikt. Kerkgangers leggen grote afstanden af om de diensten te bezoeken. Slechts een klein gedeelte komt uit de wijk zelf. Veel kerkgangers wonen als christen geïsoleerd in een eigen wijk. Belangrijk om hen d.m.v. de prediking te bemoedigen en toe te rusten. Zij slaan als christen erg op zichzelf; het apologetische gebeuren is belangrijk. Om te weten waarom je christen bent. Ook daar moet de prediking op ingaan.

Gezicht
Maar hoe krijgt de kerk nu een gezicht in de wijk? De Jordaan, de Spaarndammerbuurt, de Zeeheldenbuurt. Een gebied waar zo'n 20.000 mensen wonen. Waar nog ongeveer 1.200 mensen als hervormd staan geregistreerd. Zeker, de volkskerk.
In de zin van de kerk van het volk bestaat niet meer. Maar de volkskerk in de zin van de kerk voor het volk. Daar zijn we toch nog steeds van overtuigd. Er worden acties gehouden, maaltijden, activiteiten ontplooid. Heel belangrijk. Maar hoe landt nu de boodschap? De prediking en de context. Er is een tekst, een bekende tekst, u hebt er misschien wel over gepreekt de afgelopen weken, die mij in dat verband erg bezighoudt: Joh. 1: 14: het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond. Het tekent ons de Heere Christus die de ruige, rauwe werkelijkheid van ons leven is binnengetrokken. Onder ons gewoond. 'De Zoon van God bleef niet in de besloten veiligheid van Zijn hemel ver van de zonde, de pijn en de tragedie van de wereld, maar Hij kwam in onze wereld...'

Identificatie
Nog een citaat: 'Het was de totale identificatie van liefde, hoewel Hij zijn eigen identiteit niet verloor, want al werd Hij ook een van ons, Hij bleef toch Zichzelf'. Schitterend. Hij identificeert Zich met ons... en behoudt Zijn identiteit. En nu zegt Newbigin ergens: nu is de gemeente eigenlijk de hermeneutiek van het Evangelie. De gemeente, de kerk verkondigt het Evangelie door de stad binnen te trekken. Ik moet zeggen, dat er de laatste jaren geen dag voorbijgaat dat ik hier niet over na zit te denken en ik ben daar nog steeds mee bezig. En het besef dringt steeds in mij door: preken en present zijn gaan samen op. Het een kan niet zonder het ander. De gemeente als hermeneutiek van het Evangelie.
De aanwezigheid van christenen in de stad als de na-prediker van de boodschap en als de voor-prediker, incarneren, zoals Jeremia al schreef: bouwt huizen, trouwt, eet, zoekt de vrede van de stad. In haar vrede zal uw vrede gelegen zijn. Om het Evangelie een gezicht te geven. Om in de stad van de mens te verwijzen naar de stad van God (zoals Augustinus dat meesterlijk heeft gedaan in zijn De Civitate Dei: over de stad Gods). Prediking die gestalte krijgt in de context van de stad. Geen woorden maar daden? Nee, woorden en daden!

Antiochië
Ik weet geen mooier model dan het model van Antiochië. Na Rome en Alexandrië de derde stad in grootte. In de christelijke geschiedenis wordt Antiochië een hele belangrijke stad. Hier worden de gelovigen voor het eerst christenen genoemd. De socioloog Stark geeft een hele boeiende weergave van deze stad. Ik haal m.b.t. ons onderwerp een paar punten naar voren. Antiochië is een stad met een hoog inwonersaantal (300.000-500.000) in een betrekkelijk klein gebied. Zeer slechte woonomstandigheden. Veel besmettelijke ziekten. Hoge sterftecijfers. Daardoor telkens nieuwe aanwas van bewoners. Daardoor veel instabiliteit: criminaliteit aan de orde van de dag. Deze inkomers hadden totaal verschillende achtergronden. Ook op religieus gebied. Noem het maar een multiculturele samenleving. Bovendien vonden veel rampen etc. in Antiochië plaats. Niet direct een ideale plaats dus.

Paulus
De prediking in de context van de stad. Een jaar lang is Paulus in deze stad geweest. Juist hier is het Evangelie van Jezus Christus verkondigd. Hier vond het Woord van God weerklank. Hoezo? En de hand des Heeren was met hen. De Heilige Geest gaat de problemen niet uit de weg maar zoekt de problemen juist op, waar ze zijn: in de stad. Paulus predikt! Noem het maar de publieke verantwoordelijkheid van de kerk. Onze roeping in het openbare leven. Om op een herkenbare, duidelijke locatie het Woord te spreken. Stark schrijft: 'Het christendom kwam op als een antwoord op de ellende, de chaos, de angst en de wreedheid van het leven in de Grieks-Romeinse wereld'.

Concreet
Stark maakt dat heel concreet: 'Aan de daklozen en armlastigen in de stad bood het christendom zowel liefdadigheid als hoop. De nieuwkomers en vreemdelingen verschafte het een directe basis voor contacten. Het christendom bracht de wezen en weduwen een nieuwe en uitgebreide familie. Het christendom verschafte de steden, die waren verscheurd door gewelddadige etnische conflicten, een nieuwe basis voor sociale solidariteit. En in steden die werden geteisterd door epidemieën, branden en aardbevingen bracht het christendom effectieve verpleging en hulp'.

Antwoord
Is dit de 'verklaring' van het 'succes van het christendom in Antiochië'? Absoluut niet. Maar waar de andere godsdiensten geen antwoorden konden geven, had het christendom een antwoord! De prediking in de context van de stad. Hoe? Er is een God in de hemel. Er is voor de gelovigen een erfenis die bewaard wordt. Zelfs de dood kan je niet scheiden van de liefde van God. Inderdaad, een enige, unieke troost! Nu en straks. Verlossing over dood en graf heen. Van de zonden en van de machten! En men zag dat het geloof handen en voeten kreeg. Bekers water werden in Jezus' naam aangereikt. 'Ziet hoe lief ze elkander hebben.' 'Kerk-zijn in de stad.' Antiochië: een inspirerend voorbeeld. Ook een moedgevend voorbeeld. Die God Die de steden liefheeft, leeft nog!

Geen discussie
Preken in de context van de stad. Daar is vraag naar? Jonker schrijft: God wil met ons discussiëren over ons. Hij wil niet met ons discussiëren over zijn eigen wezen. Dit wezen wordt in de prediking op een ons vaak irriterende wijze geponeerd. Wij 'nemen' deze soevereiniteit niet tenzij wij bekeerd worden. Dit moet blijven. Niet de con-text bepaalt de prediking, maar de tekst! Het Woord van God! De context is op de achtergrond aanwezig. Wel aanwezig inderdaad. Jonker: op den duur wordt de prediking van de pastor loci plaatselijk gekleurd. Het kost me steeds meer moeite om preken mee te nemen naar elders.

De zeven gemeenten
De prediking in de context van de stad. Opvallend hoe in de brieven aan de zeven gemeenten de context van die steden helemaal meedoet. Die context is van invloed op de gemeenten. In die context moeten ze gemeente zijn. Christus verwijt hen niet dat zij daar zijn blijven wonen maar wel dat zij zich hebben geassimileerd, aangepast, niet langer hebben onderscheiden.
Dat is prediking in de context van de stad: op het scherpst van de snede: ik weet waar gij woont, waar de troon van de satan is. Houdt daar (!) wat gij hebt!
Ik rond af: het gaat er niet om dat de kerk in de stad succesful is maar faithful. Dat laatste vind ik trouwens nog moeilijker dan het eerste!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen