Enkele geestelijke aspecten van burn-out [I]

Inleiding

Wanneer we hier een aantal regels willen wijden aan bovengenoemd onderwerp, dan denken we allereerst aan het verschijnsel burn-out bij predikanten. Doch dat niet alleen. Immers, burn-out komt ook bij andere beroepsgroepen voor. Mede door de jachtige tijd waarin we leven, raakt de energie van steeds meer mensen opgebrand. Ze raken burnt-out.

Vervolgens realiseren we ons dat er de laatste tijd reeds veel gezegd en geschreven is over met name burn-out onder predikanten. We willen dit zeker niet 'dunnetjes' overdoen. Wel willen we hier het geestelijk aspect met accent naar voren halen, wat meer op een rij zetten en verder uitdiepen. Met geestelijk aspect wordt bedoeld 'geestelijk' als onderscheiding van het psychisch/psychologische, al is het er uiteraard nooit van te scheiden. Het gaat dus niet om 'mental coaching' of iets dergelijks. Verder bedoelen we met 'geestelijk 1 specifiek de verticale dimensie, dus het geestelijk zich welbevinden van de mens in heilzame relatie tot God door het werk van de Heilige Geest.

Ten slotte willen we vooraf gezegd hebben dat het beslist niet de bedoeling is om hen die met het verschijnsel burn-out te maken hebben (gehad), de les te lezen of te beschuldigen dat ze iets fout hebben gedaan in hun geloofsleven. We zijn ervan overtuigd dat het de besten kan overkomen en dat het dus volstrekt onjuist is om met het bekende vingertje te wijzen. Het enige wat we bedoelen is om tot een zegen te mogen zijn, om te helpen en te bemoedigen, mogelijk zelfs om op een spoor te kunnen zetten waardoor burn-out wordt voorkomen.

'Klaarkomen' met jezelf

Belangrijk is in hoeverre we enigszins zijn 'klaargekomen' met onszelf. Uiteraard heeft dit vele psychische elementen, doch minstens evenveel geestelijk/theologische. En het 'klaarkomen' met onszelfheeft ook weer verworteling met het verleden van ons leven, onze babytijd, onze kinderjaren (signaal voor werkende moeders), de 456 verwerking van onze puberteit. Ieder mensenleven heeft een bepaalde context, zeker ook naar het verleden toe. Is er tijd en ruimte (geweest) om enigszins tot ontplooiing en volwassenheid te komen? En in hoeverre is het vele dat de huidige tijd van onze jongeren vraagt, hiervoor een belemmering? Is er voldoende tijd en rust in onze samenleving om echt volwassen te worden?

Nog belangrijker: krijgen onze jongeren vanuit het gezin en vanuit de kerk voldoende geestelijke bouwstof mee om uit te groeien tot een vol geloof in de vreze des Heeren? Immers dit laatste is toch het kernpunt van 'klaarkomen'met onszelf.

Relatie tot God

'Klaarkomen' met onszelf kan bijbels gezien toch nooit een eenzaam gebeuren zijn, enkel naar onszelf toe. En het kan ook niet bestaan dat het enkel iets is tussen onszelf en onze omgeving, dat is: de mensen die onze naasten zijn en de wereld waarin we leven. Bijbels gezien hoort er toch een derde dimensie bij. Het is een trialogisch (- drie-voudig) gebeuren, want de relatie naar God toe kan niet gemist worden. Die relatie is zelfs fundamenteel, ja allesbepalend.

Zolang de relatie tot God niet in orde is, zijn we als een schip op de wal. Is die relatie echter hersteld dan raken we in ons element. We zijn waar we moeten zijn, zoals een schip in het water behoort. Pas dan ook zullen we ons echt in ons element voelen. We zijn 'klaargekomen' met onszelf.

Rechtvaardiging van de goddeloze

Ondertussen is er maar één manier om in herstelde relatie tot God te komen en dat is via de rechtvaardiging van de goddeloze. Rechtvaardiging, d.w.z. we hebben die rechtvaardiging nodig, we moeten gerechtvaardigd worden. En het moet ons gebeuren als een goddeloze, d.w.z. als iemand die erkent alles verzondigd te hebben. En beide hebben alles te maken met de arbeid van God-Drie-enig, want het gaat ten diepste om verlossing door

God alleen, zonder enige vorm van zelfverlossing. Immers, vanuit het werk van God de Vader in zijn verkiezende liefde, vallen wij er helemaal buiten. Het is niet om ons en dankzij ons dat we zalig worden. God heeft redenen uit Zichzelf genomen. En vanuit het werk van God de Zoon in zijn verlossende arbeid met Golgotha en Pasen, vallen wij er opnieuw buiten. Want alles is volbracht door Jezus alleen. Ten slotte vallen wij er vanuit het werk van God de Heilige Geest voor de derde maal buiten. Want de Heilige Geest schenkt ons Christus en al zijn verdiensten, zodat elke vorm van zelfverlossing is uitgesloten.

Al moeten wij wat het werk van de Heilige Geest betreft wel een belangrijke nuance aanbrengen, omdat de Heilige Geest ons ook inschakelt.

Doch dat is geen inschakelen van onze oude mens. We worden ingeschakeld als nieuwe mens, als herschapen oude mens. En in dat opzicht is de rechtvaardiging van de goddeloze een diep ingrijpend gebeuren. Iets wat dwars door ons heen gaat en ons raakt tot in het merg van ons bestaan toe. En dat naar twee kanten. Ten eerste naar de kant van afbraak van onze oude mens, het sterven aan onszelf, het erkennen dat we van nature een goddeloze zijn, iemand zonder God en dwars tegen God in. En ten tweede naar de kant toe van de opbouw van onze nieuwe mens, het opstaan met Christus tot een nieuw leven, het heerlijke en zekere weten dat we door genade een kind van God mogen zijn, iemand die geborgen is in God en van harte bereid om Hem in liefde te dienen en te eren.

Rots en geen zand

Dat we de burn-out-kwestie in verband brengen met de rechtvaardiging van de goddeloze heeft zijn goede reden. Immers, zonder die rechtvaardiging bouwen we nog op zand, met alle risico's van dien. Ons levenshuis houdt het niet. Voor de eeuwigheid niet, maar ook voor de tijd niet. Voor we het weten is onze ondergrond onderuit gehaald, zijn we scheefgezakt, in elkaar geploft, meegezogen door de maalstroom. Enkel de rechtvaardiging van de goddeloze doet ons op de rots bouwen. En dat is Christus.

En de vraag is altijd weer of we werkelijk de allerlaatste zandkorrel in ons leven hebben weggegraven zodat we rusten op honderd procent Rots alleen. Immers, we zijn zo geraffineerd, zeker ook als rechtzinnig opgevoede mensen. Hoe geraffineerd zijn we toch altijd weer bezig om enkele zandkorrels bij elkaar te vegen, omdat de Rots alleen ons te kaal is.

Doorbraak

Het is dan ook een immens diepe les om echt een goddeloze te worden in eigen ogen, zodat we al onze, ook rechtzinnige, pretenties verliezen en op de schroothoop werpen. Dat is een les als een moment in ons leven waarin God een afgesneden zaak met ons maakt. Het is ook een les als een proces dat voortduurt tot onze laatste snik toe. Het is een pijnlijke les, zeker waar. Je kunt er onder kreunen door je af te vragen: 'Heere moet ik ook dit nog verliezen en dat nog afleren? Moet ik echt tot op het bot toe ontledigd worden? '

Het is echter vooral een zeer heilzame les, waarin we alle houvast buiten onszelfleren zoeken en vinden. We zoeken en vinden het in God door Christus en in de beloften van Gods woord en in de trouw van Gods verbond en in de troost van Gods verkiezende liefde. En het opent ons de weg voor de doorbraak in het geloof naar de volle ruimte van genade in Christus Jezus. Een ruimte zo groot dat het juichen en jubelen niet van de lucht is en we als een vrije vogel mogen opwieken in het blauw azuur van Gods vrije genade. Kortom: we zijn gekomen tot de vrijheid van de kinderen van God. We mogen in grote vreugde weten dat niets ons kan scheiden van de liefde Gods, want 'zo God voor ons is, wie zal er tegen ons zijn'? We zijn gerechtvaardigd door het bloed van Christus.

De Heilige Geest heeft dat bloed aan ons 'toegepast' en wij hebben het ons door het geloof'toegeëigend'. En daarmee hebben we ons met heel ons hebben en houden laten zakken en zinken op de Rots van ons behoud. We zijn echt tot rust gekomen. De rust is op ons gevallen als een milde dauw, als een verfrissende wind. We mogen gaan leven vanuit de rust. We mogen ook gaan werken vanuit de rust. Het fundament is gelegd om burn-out te voorkomen. Zaak is nu enkel nog om op dat fundament te blijven. (Wordt vervolgd.)

R. H. KIESKAMP, LEERDAM

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen