Een treurige afloop

Ds. A. van derLingen, Loppersum (herv., classis Slochteren) zette donderdagavond na de opening direct de toon. Hij vroeg voorrang aan de bespreking van de bezuinigingsvoorstellen, want 'de toekomst van de arbeidsorganisatie is het hoofdthema van deze triosynode'. Hoe aangelegen de werkgelegenheid binnen het LDC ook is, met name voor de betrokkenen, veel (hervormd-gereformeerde) synodeleden zullen beseft hebben dat de besluiten die genomen moesten worden inzake de ordinanties over het belijden en de eredienst, vérstrekkender waren. Deze week daarom aandacht voor de bespreking van de ordinanties in tweede lezing, volgende week eenweergave van de bespreking over de nota 'Kaders voor beleidsplanning'.

Het ging vorige week om de vaststelling in tweede lezing - na raadpleging van de classicale vergaderingen - van vier ordinanties, die daarmee definitief vastgesteld zijn. In de ordinanties worden kerkordelijke regelingen nader uitgewerkt. Toen in 1997 de tweede lezing van de grondleggende bepalingen van de kerkorde werd besproken, diende ds. B. J. van Vreeswijk een tekst in, waarin uitgesproken werd dat we het erover eens zijn dat het huwelijk heilig gehouden dient te worden en dat er geen eenstemmigheid is over andere levensverbintenissen. Dat gebrek aan eenstemmigheid heeft de werkgroep kerkorde gebracht tot het onderbrengen van huwelijk en andere levensverbintenissen in twee artikelen. Ter informatie van de lezer geef ik een impressie van de discussie, zoals die aan de besluitvorming voorafging.

Ordinantie 1, het belijden

Ds. B. Wallet, voorzitter van de werkgroep kerkorde, richtte het woord tot de triosynode, voordat de eerste vier ordinanties behandeld werden. Hij stelde dat het vergaderdiscipline vraagt, om het tijdpad te bewaken. 'Het gaat om getuigenis, gemeenschap, dienst. Daaraan moet de kerk uitdrukking geven.'

Verschillende sprekers dienden vervolgens een motie in tegen ordinantie 1, over het belijden. In artikel 1 ervan wordt gesteld: 'In het belijden van de kerk zijn de gemeenten verbonden met de belijdenis van het voorgeslacht, waarbij de hervormde gemeenten en de gereformeerde kerken zich in het bijzonder verbonden weten met de belijdenis van de gereformeerde traditie...' enzovoorts.

Ds. D. C. Floor, (herv., classis) Ede, merkte op dat het moeilijk blijft om voor bezwaarden tot een bevredigende oplossing te komen inzake de grondslag. Komt dat door de pluraliteit van de kerk of door de exclusiviteit van deze groep? Hij pleitte ervoor een laatste poging te doen om tot een bevredigende oplossing te komen. Hij vroeg hoe we nog gemeenschappelijk kerk kunnen zijn, als gereformeerden niet willen staan op de lutherse belijdenis. Hij pleitte ervoor ruimte aan de identiteit van de ander te geven, de ander te respecteren. 'Erkennen en respecteren betekent niet het overnemen van elke letter van de belijdenis. Daarmee zijn we nog niet pluraal geworden.' Door samen te luisteren naar het Woord en te bidden om de Heilige Geest hopen we te groeien in belijden. Hij riep op te komen tot een gezamenlijk geschrift, waarin de kernzaken van de Reformatie krachtig doorklinken.

Ds. R. van Kooten, Soest (herv., classis Amersfoort), zei dat verschillende gemeenten en personen in de huidige ordinantietekst beluisteren dat ze de pluraliteit rechtens moeten erkennen. Hij herinnerde aan de lutherse prof.

Blasé, die in 1951 al aangaf dat de lutherse en gereformeerde belijdenis met elkaar strijden.

Ds. H. J. Jansen, Valthermond (herv., classis Emmen) vond dat het hele pakket ordinanties een sterk compromiskarakter et droeg. 'De SoW-kerk krijgt een sterke bestuurlijke koepel, waaronder de gemeenten geestelijk gaan functioneren.'

afloop. Dr. P. Vermeer, Epe (herv., classis Hattem) sloot in zijn motie aan bij ds. Floor en ds. Van Kooten. Zijn motie wilde rekening houden met onderscheiden gevoelens ten aanzien van de belijdenisgeschriften uit de verschillende tradities, zonder dat dit in mindering komt op het geloofsgesprek.

Oud. G. Veltman, IJmuiden (geref, classis Haarlem) informeerde naar wat er bedoeld werd met groeien in gemeenschappelijk belijden. 'Als ik naar sommige SoW-theologen luister, zal ik niet groeien maar slinken.' Drs. S. Freytag, Groningen (luthers) zei de moties van ds. Floor en ds. Vermeer schotten wilden plaatsen. 'Dan kunnen lutherse gemeenten zich niet verbonden weten met het gereformeerde belijden.'

Mr. H. Leker, Utrecht (luthers) zei dat vrijwel elke lutheraan bonders in het voorgeslacht heeft en daarom 'de Oude berijming en de drie Formulieren van onenigheid' kent. Als we hen nu hun zin geven, verdwijnt het perspeptief waarmee we in Samen op Weg stapten: de zich vernieuwende kerk. Hij gaf aan dat de lutheranen Christus willen belijden, van Wie de Bijbel getuigt en van Wie de belijdenissen spreken.

Ds. J. Stelwagen, voorzitter van het college van visitatoren, pleitte 'met enige schroom' voor de amendementen van ds. Floor, ds. Van Kooten en ds. Vermeer. 'Het lijkt nooit genoeg, en ik betreur het dat bezwaarden nooit uitkomen boven de tegenstelling tussen luthers en gereformeerd. Maar als visitatoren weten we dat een aanzienlijk deel van de hervormde gemeenten bij de bezwaarden hoort. De bijzondere verbondenheid met de gereformeerde belijdenis houdt immers ook een gewone verbondenheid met de lutherse in. Hier blijft men tegenaan hikken.' Omdat niemand gesproken had van federatie en 'dat blijkbaar een gepasseerd station is, zou ik de amendementen willen honoreren, waarbij arti-

kei i van de kerkorde onaangetast blijft'. Tevens gaf ds. Stelwagen aan dat iedereen in de ordinanties aanspreekbaar zal zijn en beoordeeld zal worden op de eigen traditie. Hij adviseerde de synode de bezwaarden tegemoet te komen.

Dr. P. uan den Heuvel antwoordde namens de werkgroep kerkorde. Hij betoogde dat ondanks het advies van ds. Stelwagen de werkgroep de voorstellen niet kon overnemen. 'Samen één kerk zijn, betekent samen staan op het belijden.' Dat laat staan dat er voor de eigen confessionele identiteit plaats is.

Toen ds. Floor aangaf dat de drie ineengeschoven moties nu voorstelden dat in het belijden van de kerk de gemeenten verbonden zijn met de belijdenis van de vroege kerk, zei hij: 'Dan is de confessionele gescheidenheid compleet'. Ds. Van den Heuvel deelde in dit verband mee dat de werkgroep kerkorde bij ordinantie 10 zal voorstellen dat het opzicht plaatsheeft vanuit de bijzondere verbondenheid met de eigen traditie.

De motie van ds. Floor c.s. kreeg 22 procent van de stemmen en werd dus verworpen. Vervolgens werd ordinantie 1 vastgesteld, overeenkomstig de voorstellen van de werkgroep kerkorde.

Als winst van deze discussie zou ik willen noemen dat visitator-generaal ds. Stelwagen publiek erkend heeft dat een aanzienlijk deel van de hervormde gemeenten niet boven de tegenstelling luthers-gereformeerd kan uitstijgen. Zijn poging om hierin een oplossing te bieden, verdient waardering. Ondertussen betekent het antwoord van de werkgroep kerkorde dat de vraag om federatie niet verstomd is.

Ordinantie 5, de eredienst

De bespreking van de ordinantie over de eredienst begon met een toespraak van ds. B. Wallet, die aangaf dat er in de kerk nauwelijks zakelijk te spreken is over de zegening van alternatieve relaties. 'De emoties maken dat de drempel om elkaar te verstaan, hoger is. Wat voor de één een testcase is om te zien hoe open de kerk naar de cultuur is, is voor de ander onaanvaardbaar, omdat de kerk niet kan zegenen wat God verbiedt.' Hij onderstreepte dat de kerk er geen onduidelijkheid over laat hoe positief het huwelijk gewaardeerd wordt en gaf aan dat in de jaren dat de kerk met deze thematiek bezig is, in de samenleving allerlei veranderingen plaatshadden. 'Het voorstel van de werkgroep om het huwelijk en andere relatievormen te onderscheiden en de keuze aan de gemeenten over te laten, past bij de eenheid in verscheidenheid.'

Ds. G. de Fijter, (herv., classis) Kampen, diende een tegenvoorstel in. Hij zei dat de ernstige meningsverschillen over het homohuwelijk scheuren kunnen opleveren. 'Er zijn zelfs mensen die daarop hopen, al hoor ik daar niet bij, ondanks mijn bezwaren tegen SoW.' Ds. De Fijter noemde de ordinanties 3 en 4 niet echt noodzakelijk. 'Als we die laten vallen, ben ik van een onmogelijk gesprek in de gemeenten af. Laten we elkaar niet neerzetten op plaatsen waar we elkaar kwijt raken.'

Ds. G. J. uan derTogt, Bleisivijk (herv., classis Zoetermeer) zei geleerd te hebben van de pastorale praktijk van ds. A.

Kool, die waarschuwde tegen het zonder meer toepassen van Schriftwoorden. 'Nodig zijn fijngevoeligheid en gebed om de Heilige Geest.'

Ds. H. J. Jansen wilde dat het artikel over het huwelijk ook zou slaan op mensen van hetzelfde geslacht en pleitte ervoor de overheid te volgen. 'De kern van het Evangelie is niet te vinden in een aantal anti-homoteksten. Ik schaam me ervoor dat we het paarse kabinet voor moesten laten gaan. Wanneer laten we kerkelijk conservatisme eens los ten koste van evangelische vernieuwing? '

Ds. L. van den Berg, Ermelo (geref., classis Harderwijk) vond het feit dat er een apart artikel voor alternatieve relaties was, grievend voor betrokkenen. 'En zijn bezwaarden er werkelijk mee geholpen? Ze moeten toch accepteren dat het gebeurt.'

Ds. P. L. de Jong (herv., classis) Rotterdam leek het niet goed broeders en zusters die samen verder willen gaan, alle ruimte te ontzeggen. Hij zei dat van twee kanten de zaak hard gespeeld wordt, waarbij hij de bezwaren van de rechterkant van de kerk herkende, maar ook van mening was de Schriftgegevens niet rechtstreeks te kunnen toepassen op 'twee vrienden die om de hoek wonen en met de gemeente meeleven'. Ds. De Jong pleitte ervoor het huwelijk goed te regelen en ruimte te laten voor kerkenraden die verder willen gaan.

Ds. P. Vermeer miste een bijbelse onderbouwing voor het rechtmatige van zegening van altèrnatieve relaties. Hij sprak van een onmogelijke knieval voor tendensen in de huidige samenle- . ving en gaf aan in grote gewetensnood te komen, als dit artikel aangenomen wordt.

Ds. I. Frenay, Mensingeiueer (herv., classis Middelstum) herinnerde aan de uitspraak uit 1995 dat homoseksuelen in de kerk aanvaard moeten worden. Hij vond de huidige voorstellen grievend voor hen.

Oud.-kerkvoogd F. A. Tick, Barneveld (herv., classis Nijkerk) zei dat ook homofielen mogen weten dat ze bij God bekend zijn. Hij bepleitte een pastoraal omgaan met hen.

Oud. A. A. Snijders, Monster (herv., classis Deljt) merkte op dat bijbelgetrouwe christenen oprechte moeite hebben met het aanvaarden van homorelaties. De dreigende besluiten zullen 'velen in de kou laten staan.'

Diaken J. van de Mheen, (geref., classis) Apeldoorn zei als bijbelgetrouw christen tot andere conclusies te komen. 'Homoteksten zijn ondergeschikt aan het eerste gebod, dat van de liefde.'

Oud. W. Hulshof, (geref., classis) Nijkerk zei er trots op te zijn dat zijn zoon hem als getuige gevraagd had, toen zijn partnerschap geregistreerd werd. 'Het verdriet me zeer dat hij bang is door de kerk afgewezen te worden.'

Oud. M. Bons-Storm, Oegstgeest (herv., classis Leiden) zei diep geschokt te zullen zijn, als de voorstellen niet worden aangenomen. 'Wat de waarheid is, jammer genoeg weten we dit niet.'

Ds. H. E. G. Reefhuis, Santpoort (herv., classis Haarlem) zei dat de gelijkberechtiging van homo's en hetero's messiaanse, christelijke trekken heeft.

Ds. S. H. Lanser, Heerlen (herv., classis, Maastricht) zei dat velen in zijn gemeente hopen dat hij een goede vriend mag vinden, om het leven mee te delen. 'Hoe zou ik ooit het avontuur van een relatie aangaan, als ik niet weet dat Gods trouw en liefde meegaan? '

Hij gaf aan dat de oppositie van het Evangelisch Werkverband en de Gereformeerde Bond hem pijn gedaan hadden.

Ds. W. L. Smelt, Stellendam (herv., classis Brielle) zei dat de Heere God over een gruwel spreekt en vroeg als deze voorstellen aangenomen worden, of we lid worden van een valse kerk.

Ds. B. H. Weelink, (herv., classis) Katwijk herinnerde aan de huwelijkstrouw van de eerste christengemeente te midden van een decadentte cultuur.

Ds. R. de Reuver, Boskoop (herv., classisAlphen aan den Rijn) noemde het armoede als de kerk niets zegt inzake relaties. Hij zei het voorstel van ds. P. L. de Jong te steunen.

Ds. P. van der Kraan, BleskensgraaJ(herv., classis Alblasserdam) stelde dat de Schrift eenduidig is. Als we daarnaar luisteren, gaan we in echte humaniteit verder.

Ds. R. van Kooten, Soest (herv., classis Amersfoort) citeerde Van Ruler, die gezegd heeft dat het huwelijk gebracht wordt onder de zegen en het recht van God. Hij vroeg zich af hoe de kerk op grond van de grondslag deze voorstellen in de ordinanties kon opnemen.

Oud. A. Steensma, Burgum (herv., classis Buitenpost) ervoer de berichten in de kranten als een koude herfstwind, 'terwijl Christus iedereen liefdevol tegemoet treedt.'

Ds. E. K. Teygeler, Oud-Loosdrecht (herv., classis Breukelen) gaf aan dat het huwelijk van man en vrouw de enige weg is die de Schriftwijst.

Dr. C. F. G. E. Hallewas, vice-voorzitter KTO, sprak van een wijs compromis. 'Als er kerkpolitieke redenen zijn om het onderscheid aan te scherpen, moeten we de argumentatie wel zuiver houden.'

Ds. J. Stelum^en noemde het voorstel van de werkgroep 'heel goed'. Prof. dr. F. G. Immink onderscheidde een emanciperende beweging die huwelijk en relaties wilde gelijkschakelen en een terugtrekkende beweging van hen die niets willen. Belangrijk noemde hij de vraag: Van waaruit kijken wij naar de Schrift?

Ds. B. Wallet antwoordde op de vele sprekers. Hij zei dat we het 'oneens blijven over de Schrift, totdat we eens de genade overhouden.' Hij gaf aan dat deze thematiek niet tot de kern van de geloofsleer behoort. 'Het huwelijk is als instituut een zaak van de overheid, als verbond een zaak van de kerk.' Hij gaf aan dat de kerk gegijzeld is in de polarisatie, dat de kerkorde zonder een artikel over het huwelijk als compleet beschouwd kan worden.

Donkere bladzijde

Donderdagavond, vrijdagmiddag en - avond en zaterdagmorgen: uren is er

door velen gesproken. Hierboven zijn de diverse stemmen vertolkt. Uiteindelijk besloot de synode artikel 3 uit ordinantie 5 over het huwelijk te aanvaarden en van artikel 4 alleen lid 1 te handhaven: 'De kerkenraad kan - na beraad in de gemeente - besluiten dat ook andere levensverbintenissen van twee personen als een verbond van liefde en trouw voor Gods aangezicht kunnen worden gezegend.' Want het voorstel van ds. De Fijter om niets over beide op te nemen, werd met 67 stemmen voor en 91 stemmen tegen verworpen.

Ds. Vermeer, ds. Van Kooten, ds. Smelt en ds. Van der Kraan verlieten op dat moment de vergadering. Ook ondergetekende besloot de stemmingen over de ordinanties 6 en 7 niet meer mee te maken, zodat deze impressie niet volledig kan zijn. Het ingrijpende besluit dat genomen werd, maakte het op dat moment niet mogelijk om het beraad verder bij te wonen.

Een uitermate pijnlijk besluit is genomen. Een donkere bladzijde in de geschiedenis van de kerk in Nederland. De kerk heeft het appèl dat op haar gedaan is, niet gehoord. Shockerend was hier en daar de wijze waarop synodeleden bejegend werden, die op grond van de Schrift niet anders meenden te moeten spreken. Ik vond het bijvoorbeeld schril afsteken tegen het optreden van ds. D. C. Floor, die gericht op het geheel van de kerk een bewogen toespraak hield, op de avond van de dag waarop een geliefd familielid begraven is. Dat is liefde tot de kerk! We leven in een tijd waarin je een tolerante houding ontvangt, als je maar geen absoluut waarheidsbegrip hanteert.

Moeilijk te accepteren is ook de dominantie van de Evangelisch-Lutherse Kerk, die met haar 15.000 leden nota bene dertig synodeleden afvaardigt. En ze waren er deze keer alle dertig.

Hoe moet de kerk verder? De Bijbel zegt dat de zegen van de Allerhoogste alleen in te wachten is - en dan nog onverdiend - als we gaan in Gods geboden, die heilzaam zijn. Waar wij het niet weten, kan Hij uitkomst bieden.

Ik eindig met het doorgeven van een gebed van Calvijn, dat een meelevende broeder uit het land via de e-mail doorstuurde, net voor de triosynode begon. 'Almachtige God, wij zien in onze dagen de droevige toestanden van Uw kerk en het lijkt wel, alsof niets dan ondergang haar bedreigt. Leer ons dan op Uw oude kerk te zien, die ook in zulk een nood verkeerde.

Leer ons echter ook de blik te richten op Uw beloften, die Gij ons ook heden schenkt. Geef dat wij wachten in geduld, tot Uw kerk uit het donker van de dood opstaat. Geef dat wij aan Uw hulp genoeg leren hebben, ook dan, wanneer ons vlees te weinig van Uw hulp ervaart, totdat het eindelijk aan de dag komt, dat ons wachten niet tevergeefs was: wanneer wij na de tijd van geloof en wachten het loon ontvangen in Uw hemels Koninkrijk, door Christus, onze Heere. Amen.'

P. J. VERGUNST, APELDOORN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen