Een nul?

Veel nullen

Het meisje over wie ik schreef, is inderdaad niet de enige die zich 'een nul' voelt. Als je je oor te luisteren legt, dan ontdek je dat er heel veel mensen zijn die in meerdere of mindere mate een gevoel van minderwaardigheid hebben. Zo maar gewoon, in het leven van elke dag. Het gevoel de mindere te zijn op school, de gedachte dat je ver achterblijft bij je collega's, dat knagende besef dat je het eigenlijk nooit goed doet! En dan nog geestelijk. Het voor jezelf weten 'onbekwaam te zijn tot enig goed en geneigd tot alle kwaad', het diepe gevoel dat het nooit iets zal worden tussen God en jou, altijd de vaste overtuiging 'het niet te zullen halen' bij God en de medemens. Dat verdonkert je leven, neemt vreugde en zin weg en verlamt.

En dit alles wordt veelal nog verergerd door omstanders, die - wellicht goedbedoeld - je 'bijstaan' met de raad 'je er overheen te zetten', 'te proberen te letten op de goede dingen' en het vooral aan God over te laten. 'Hij weet immers wat het beste voor ons is!' Daardoor wordt de band nog knellender, want als ook dat niet lukt, dan heb je het gevoel dat je faalt in de zelfoverwinning, datje vertrouwen op God niet groot genoeg is enzovoorts. Dan word je een nog grotere nul in eigen oog!

Eén nul

In het spraakgebruik wordt nogal eens generaliserend gezegd: 'we brengen er allemaal weinig van terecht' of'ieder mens maakt fouten' en in het geestelijk leven wordt er herhaaldelijk op gewezen dat 'we allemaal zondaren zijn'.

Je zou denken: dat helpt mensen met minderwaardigheidsgevoelens. Want dan ben je tenminste niet de enige... Het tegendeel is waar. Te midden van de velen die fouten maken en te midden van al de zondaren die het dagelijks verkeerd doen, blijf jij de enige die het écht verkeerd doet en de enige die écht zondaar is.

En zo blijf je in een kringetje ronddraaien en... je blijft een nul! En zoals jij er een bent, is er maar één... Voor alle duidelijkheid: we praten hier niet over patiënten, maar over mensen die met vallen en opstaan gewoon proberen te functioneren. Jongens en meisjes op school, jongeren op de universiteit, mannen en vrouwen in werk en gezin, ambtsdragers in de kerk. Nee, we hebben het niet over patiënten, dat zou buiten de kaders van dit artikel gaan en ik zou dan als schrijver ook buiten mijn boekje treden. Voor patiënten zijn er uitstekende professionele hulpverleners. De categorie die ik bedoel, komen we vlak bij ons tegen. In mijn werk heb ik ze ontmoet in het achterland van de Gereformeerde Bond en niet weinig ook. Jongeren en ouderen.

Twee zaken

Waar hebben we het eigenlijk over? Naar mijn gevoel over twee zaken. In de eerste plaats een algemeen gevoel van falen, in vrijwel alles. En vervolgens in eigen oog een hopeloos geval te zijn voor God en Zijn Koninkrijk. Die twee hebben natuurlijk wel wat met elkaar te maken, maar zijn ook te onderscheiden.

Hoe komt dat toch allemaal? Wat kort door de bocht geformuleerd, dat algemene gevoel van tekortschieten, wordt mijns inziens vooral veroorzaakt en gestimuleerd door onze keiharde prestatiemaatschappij. Er is een race aan de gang om carrière, een race om vooral niet achter te lopen, een sprint om de eerste en de voorste en de belangrijkste te zijn. En die race is in volle gang, op school, in de samenleving en helaas ook dikwijls in de kerk. Ja, en dan, als je niet mee kunt komen, dan ben je al gauw een loser, een verliezer, een nul...

In het geloofsleven is de oorzaak naar mijn mening - ik heb dat al aangegeven in het vorige artikel - te vinden in het feit dat we het 'onbekwaam zijn tot enig goed' uit onze belijdenisgeschriften te veel hebben veralgemeniseerd. We hebben dat stiekem vertaald met: niemand kan iets goeds doen, punt uit! En dat niet alleen gedacht, maar vooral luidkeels verkondigd.

Jammer dat nogal wat christenen deze norm alleen voor anderen hanteren en nauwelijks voor zichzelf. En daar hebben 'nullen' extra veel last van!

Wat is er aan te doen?

Hoe kunnen we nu proberen daarmee om te gaan, in de hoop dat de vele 'nullen' zich een cijfertje hoger gaan voelen? Laten we beginnen in het gewone leven van elke dag. Er zou al veel gewonnen zijn als pa tegen zijn zoontje van vier die een tekening heeft gemaakt, niet zei: wat is dat voor een raar ding? maar: 'Wat leuk joh, wat is dat? Vertel me dat 's!'

Een scholier zou zich veel beter voelen als hij thuis kwam met een niet al te best cijfer en zou horen: 'Je hebt hard geleerd, ik ben trots op je!', in plaats van: 'Je was zeker de slechtste? ' Wat zou een medewerker op een groot kantoor in de wolken zijn als hij figuurlijk een aai over z'n bol kreeg wanneer er een moeilijke klus geklaard is, in plaats van te horen: 'Wacht maar, morgen staat er nog wel wat anders op het programma!' Uiteraard besefik heel goed dat in ons verharde economisch bestel en dat meestal ook nog in een geseculariseerde omgeving, dit soort dingen geen gemeengoed zijn. Laten we als christen proberen, waar mogelijk, deze pastorale houding, wél te praktiseren! Gij immers geheel anders.

En in het geloofsleven, hoe daar? In de vorige bijdrage heb ik al gewezen op het voortreffelijke boekje Onbekwaam tot enig goed!? van ds, H. G. de Graaff. Op een heel duidelijke manier legt hij in dit geschrift uit dat schepsel-zijn en zondaar-zijn beslist niet mogen samenvallen. De mens is, ook na de zondeval, mens gebleven. Dank zij Gods genade is de mens tot heel veel goeds in staat. Wél - maar dat is wat anders - is de mens voor zijn verlossing en de vernieuwing van zijn leven, helemaal afhankelijk van God, van Jezus Christus en van de Heilige Geest

Nogmaals: die twee zaken moeten we in prediking en pastoraat uit elkaar houden!

Francis A. Schaeffer schrijft in zijn boek De God die leeft: 'Als de Bijbel zegt dat de mens verloren is, dan zegt hij nog niet dat de mens niets is. Hij is geen dier, geen machine, geen robot, en zeker geen nul!' Duidelijker kan het niet, toch?

Een opdracht

Aan het eind van dit artikel wil ik een oproep doen om zorgvuldig met elkaar om te gaan. Uit eigen ervaring weet ik wat het is om je een nul te voelen, omdat anderen je dat hebben aangepraat. En velen met mij.

Jaren geleden was ik bij de jubileumviering van iemand die 40 (!) jaar bezig was in het jeugdwerk.Ik zal hem maar Paulus noemen, omdat hij zeer geijverd heeft voor de voortgang van het Koninkrijk van God. Plaatselijk, regionaal, landelijk. Hij kreeg er zelfs een koninklijke onderscheiding voor. Verschillende sprekers voerden het woord. Ten slotte iemand namens te kerkenraad. Wat was zijn boodschap? 'Broeder Paulus viert vandaag zijn 40-jarig jubileum. Hij zelf zal de eerste zijn om te getuigen dat dit niet zijn verdienste is. Want alles was te kort en te smal, onder de maat en vooral met zonde bevlekt. Want een mens is niets van zichzelf, dat zal de heer Paulus ook moeten getuigen, deze jaren overziende...' Zo ging het nog even door. Geen woord over de vele jaren dat de man vergaderd had, door weer en •wind gereisd had, persoonlijke offers gebracht, zijn hobby's in de steek gelaten, en noem maar op. Alleen dat ene: 'Paulus, je bent eigenlijk een nul!' Lieve mensen, zo moet het niet! Zo mag het niet! Anders krijgen we nog veel meer nullen...

A. J. TERLOUW, ZEIST

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen