Over logeerhuizen en woonvormen

Aan het bekende gezegde 'Kleine kinderen: kleine zorgen; grote kinderen: grote zorgen' kan terecht worden toegevoegd: 'Gehandicapte kinderen: dubbele zorgen'. Bij de opvoeding van kinderen hoort ook het toegroeien naar zelfstandigheid, zodat ze, als ze volwassen zijn geworden, een eigen plaats in de samenleving kunnen innemen.

Ouders van gehandicapte kinderen beseffen dat hun kind aan die zelfstandigheid nooit toekomt, maar altijd de zorg nodig blijft hebben die zij als ouders elke dag weer geven. Het is voor hen emotioneel vaak een geweldig moeilijk proces tot de conclusie te moeten komen dat hun kind, dat immers hun 'zorgenkind' is, door anderen of met hulp van anderen verzorgd moet worden. Zeker is dat moeilijk als die hulp niet meer thuis mogelijk is en een woonplaats elders gezocht moet worden.

Daar kunnen verschillende redenen voor zijn: in de gezinssituatie gaat alle aandacht uit naar het gehandicapte kind en dreigt de zorg voor broertjes en zusjes in de knel te komen. Of het kind met een verstandelijke handicap is door gedragsproblemen niet meer te handhaven in het gezin. Op latere leeftijd kan het meedoen in een bepaalde werkvoorziening reden zijn dat een kind niet langer thuis kan wonen, soms alleen op de werkdagen, maar eventueel ook voor de gehele week. Het komt ook voor dat het gehandicapte kind zelf te kennen geeft (begeleid) zelfstandig te willen wonen. Het ziet de broers en zussen het huis verlaten en wil deze weg ook gaan. Het is dan een vorm van volwassen worden.

Ouderzorg

Voor veel ouders begint het denken over de toekomst van hun gehandicapte kind echter met de gedachte aan hun eigen ouder worden: de zorg voor hun kind kost steeds meer kracht, lichamelijke klachten vanwege de leeftijd nemen steeds maar toe en de voortdurende zorg neemt alle energie weg. Wié zal voor hun kind zorgen als zij het niet meer kunnen, of, als zij er nier meer zijn? Het is niet reëel deze taak op te dragen aan broers en zussen, die ook hun eigen gezin hebben. Afhankelijk van de leeftijd en de soort handicap zijn er diverse mogelijkheden om kinderen, jongeren en ouderen in een leef- of woonomgeving de zorg te geven, die ze nodig hebben. Het is voor ouders, na de uiteindelijke acceptatie, heel vaak een ontdekking, te zien dat ook in een woonvorm hun kind alle nodige zorg krijgt om een eigen leven te leiden.

Wel is het een belangrijke taak voor de ouders ervoor te zorgen dat de goede zorg voor hun kind geregeld en gegarandeerd wordt. Een onderdeel van de zorgtaak voor hun kind is bewust op zoek gaan naar een plaats waar het zichzelf kan zijn, waar hij of zij zich het best kan ontplooien, waar het zich thuisvoelt, misschien wel levenslang. De ouders moeten de kans en de tijd hebben naar het moment van uit huis gaan toe te groeien. Pastorale begeleiding is in dit stadium erg belangrijk. Maar ook goede voorlichting en informatievoorziening is onmisbaar. Er zijn immers in onze tijd vele soorten van woonvormen denkbaar.

Door nieuwe regelingen van overheidswege ontstaan mogelijkheden, waarvan dankbaar gebruik gemaakt kan en mag worden. Elke gehandicapte heeft recht op financiële bijdragen waarmee zelf de nodige zorg kan worden ingekocht bij een zorgaanbieder. Maar juist omdat degene die de zorg vraagt, zelf bepaalt waar die zorg wordt ingekocht, heeft hij de mogelijkheid daaraan de nodige eisen te stellen, met name als het gaat om de invulling van die zorg, die ingekaderd is in een eigen identiteit.

Identiteit

Als het gaat om het vormen van een woonvoorziening, kan dit niet voor elke persoon apart, maar zullen meerdere ouders van gehandicapte kinderen gezamenlijk trachten dit te realiseren. Werken vanuit dezelfde grondslag is de basisvoorwaarde om later, als de woonvorm tot stand is gekomen, de woonsfeer te laten corresponderen met de leefsfeer thuis. Daarom is het belangrijk vanaf het eerste begin duidelijk te maken wat de identiteit zal zijn en hoe daar inhoud aan gegeven zal worden.

Door de vereniging 'Op weg met de ander' worden hiervoor adviezen gegeven en wordt hierin meegedacht om vanuit de hervormd-gereformeerde modaliteit op basis van Schrift en belijdenis invulling te geven aan het dagelijks leven en de omgang met elkaar in een woon- of logeervoorziening. Dit ligt ook in de lijn van de doopbelofte van de ouders. Om tot een goed zorgaanbod te komen, is in 1995 een overeenkomst gesloten met de Stichting Philadelphia Zorg, waardoor de ruimte geboden wordt de eigen identiteit te waarborgen in combinatie met een goed zorgaanbod.

Voorbereiding

De vorming van een woon- of logeervoorziening is een langdurig proces. Het initiatief hiervoor wordt genomen door één of meerdere ouderparen, die voor hun gehandicapte kind een op de toekomst gerichte voorziening wensen. Het is niet verkeerd als deze groep ouders tegenover elkaar aangeven op welke wijze zij het wonen in groepsverband ingevuld willen zien: passen de toekomstige bewoners qua identiteit wel bij elkaar? Laat voor elkaar duidelijk zijn wat dat in de praktijk voor hen betekent, ten aanzien van diverse levensgebieden, zoals de vrijetijdsbesteding, de gang van zaken rond de maaltijden en dagsluiting, de viering van de zondag, relaties en seksualiteit. Hoe gaan mensen met elkaar om en wat wordt hierin van de leiding en de zorgverleners verwacht? Bij het voorop stellen van de identiteit kan weliswaar de keuzemogelijkheid beperkt worden, maar kunnen latere problemen worden voorkomen. Om tot een goede juridische vorm te komen, is het oprichten van een stichting bij notariële akte een goede zaak. Vervolgens zal contact gezocht worden met een zorgaanbieder, die via een indicatieonderzoek bekijkt of het vormen van een woonvoorziening in de praktijk te realiseren is. Passen de toekomstige bewoners met hun gevraagde zorg bij elkaar, is het leveren van de benodigde zorg in de huidige organisatie mogelijk, en, zeker niet onbelangrijk, zijn er voldoende financiële middelen beschikbaar om de plannen ten uitvoer te brengen?

De concrete invulling van de woonvorm vraagt om een goede doordenking van wensen en mogelijkheden. Er kan gezocht worden naar een aangepaste woning, die geschikt is, of die geschikt gemaakt kan worden, voor bewoners met een handicap. Misschien zijn er mogelijkheden om in te spelen op nieuwbouwprojecten. Overleg met overheid en woningcorporaties is hiervoor een vereiste, waarbij ook de inbreng van de zorgaanbieder niet gemist kan worden.

Realisatie

Momenteel zijn meerdere woonvormof logeervoorzieningen al gerealiseerd. In Huizen (NH) is al vijfjaar een gezamenlijk woonproject gerealiseerd, waarin elf bewoners gehuisvest zijn. Het is een initiatief van de hervormde gemeente, de woningbouwvereniging Atrium en zorgverlener Philadelphia Zorg.

De woonvorm bestaat uit twee grote woonhuizen, die met elkaar verbonden zijn, zodat je binnendoor van het ene naar het andere huis loopt. Beneden zijn in beide woningen een grote zitkamer, een eethoek en een keuken. De bewoners eten in twee groepen, ieder in het eigen woonhuis, waar hij/zij een eigen kamer heeft, die naar eigen smaak is ingericht. Deze eigen kamer moet ook zelf worden schoongehouden, de leiding zorgt voor de gemeenschappelijke ruimten en voor het eten koken, waarbij ook de bewoners een handje kunnen helpen. Daarnaast zijn er ongeveer 60 vrijwilligers die meehelpen met allerhande bezigheden: eten koken, werken in de tuin, strijken, klusjes in huis, knutselen, e.d. Sinds september 1999 wonen acht mensen met een verstandelijke handicap in 'De Vijgenboom' te Kootwijkerbroek. Zij huren hun kamer van de woningstichting in Barneveld en de zorg wordt verleend door De Hartenberg in Wekerom. Het huis is ontstaan uit de wens van ouders en verzorgers om een 'thuis' te vinden voor hun kinderen. De sfeer die thuis heerst, zou ook in dit huis moeten heersen. Naast goede zorg neemt dus ook de eigen identiteit een belangrijke plaats in. In goede samenwerking met de diaconie van de hervormde gemeente in Kootwijkerbroek is verder vorm gegeven

aan de uitvoering van dit plan en er is een samenwerkingsverband ontstaan van drie partijen:

a. stichting 'De Vijgenboom' huurt de woning en verhuurt deze aan de bewoners, koopt de zorg in en helpt de identiteit te bewaren; b. 'De Hartenberg' verleent de zorg in de woning; c. woningstichting Barneveld verhuurt de woning.

De opzet van de woning is in nauw overleg tussen alle partijen vastgelegd, waarna de bouw is begonnen. Iedere bewoner heeft een eigen kamer, daarnaast zijn er enkele gezamenlijke ruimten.

Soortgelijke initiatieven zijn gerealiseerd in Sliedrecht, waar in een tweetal eengezinswoningen zeven dames wonen met goede zorgvoorziening. Een derde woning komt binnenkort beschikbaar voor het huisvesten van vier mannen. Vanuit dezelfde stichting die in Sliedrecht de woonvorm heeft . ontwikkeld, is in Groot-Ammers een logeerhuis geopend. In het weekend kunnen hier zes kinderen logeren. In Krimpen a/d IJssel is ook een logeerhuis in gebruik, terwijl hier onlangs de nieuwbouw van een wooncomplex is gestart, waarin voor twaalf bewoners onder goede zorgbegeleiding een woonvoorziening wordt gerealiseerd. In ontwikkeling zijn nog plannen voor nieuwe projecten in Oldebroek, Zwartebroek/Terschuur, Brakel en Oud- Beijerland.

Opdracht en kans

Het feit dat in meerdere gemeenten woon- of logeervormen voor gehandicapten ontstaan, heeft ook zijn betekenis voor die gemeente. In de pastorale zorg zijn ook de zelfstandig wonenden met een handicap volwaardig lid van de kerkelijke gemeente en hebben recht op zorg en aandacht. Misschien hebben zij, juist vanwege hun bijzondere omstandigheden, wel extra zorg en begeleiding nodig. Het is voor de gemeente in haar geheel en voor de ambtsdragers in het bijzonder een geweldige opdracht ervoor te zorgen dat zij worden opgenomen in de kerkelijke gemeenschap en zich daar thuis voelen.

Vanuit de diaconale opdracht ligt er zo een geweldige kans voor de gemeente om te tonen dat het Woord dat in de prediking gehoord wordt, doorloopt in de daad van zorg voor de naaste. Zei de Heere Jezus het niet Zelf: 'Zoveel gij dit aan één van deze Mijn minste broeders gedaan hebt, zo hebt gij dat Mij gedaan'?

In de gemeenten waar woon- en/of logeervoorzieningen zijn gerealiseerd, blijkt dat vele vrijwilligers willen meewerken. Zo ontstaat een vorm van gemeenteopbouw en gemeenschapsvorming die in de kerk niet gemist mag worden.

J. DE JAGER, staffunctionaris 'Op weg met de ander'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen