Hoop vanwege de Koning

Wij willen ons vandaag bezighouden met de vraag wat de klassieke belijdenis van de kerk ons in de huidige situatie heeft te zeggen. Wij hebben ontdekt dat Calvijn en Guido de Bres het primaat legden bij de verkondiging van het Woord. Ze leefden in de overtuiging dat het Woord dat God aan Zijn kerk heeft toevertrouwd, niet zonder uitwerking blijft. Door de kracht van Woord en Geest vergadert Christus Zijn gemeente. Daar wijst juist ook de belijdenis op. Zij leert ons van de verkondiging van het Woord onze verwachting te hebben. Niets anders dan het gezegende en genezende middel van de verkondiging, in het krachtenveld van Gods Geest, bewaart en redt de kerk. Het is het Woord van God dat belijdend en getuigend klinkt. Dit Woord zoekt wat verloren en gebroken is. Daar klinkt het reddend en bevrijdend. Want het spreekt ons van de rechtvaardiging van de goddeloze, door het geloof in Christus. De zondaar leeft door het geloof in Hem. Gerechtvaardigd als een goddeloze. Zo leeft de kerk door het geloof in Hem. Ze leeft, hoe ernstig aangetast en verdorven, niet van zichzelf maar van een Ander. Ze leeft uit Gods genade in Christus. Ze leeft niet van eigen zuiverheid maar van de genade van God, van het verzoenend werk van Christus. Dat is haar leven, haar hoop. Dat is wat anders dan rechtvaardiging van de goddeloosheid. Want ook in deze zin is de kerk een strijdende kerk, dat zij in haar verkondiging weerlegt hen die dwalen. Zo bestrijdt ze de dwaalleer, zo bestrijdt ze de onzuiverheid in de ethiek, de zonde.

Echter, mede daarom heeft de kerk ook haar belijdenis: een staf om te gaan. Maar, waar nodig ook een stok om te slaan. Zij heeft de leugen te bestrijden. Zij kan onwaarachtigheid in leer en leven, in verkondiging en kerkorde geen plaats gunnen.

De kerk heeft er diep van overtuigd te zijn dat de leugen steeds de waarheid wil verderven. De 'kracht van de dwaling' zoekt een plaats 'in de burcht van de religie'. Daar ligt een ernstig geding met de kerk van nu. Zij laat in de praktijk ruimte aan waarheid en aan onwaarachtigheid. Zij keert zich niet tegen stemmen die het Evangelie en de apostolische overlevering aanvechten en discutabel stellen, ondanks haar belijdenis. Zij onderkent de gevaren van de geest van de dwaling niet! Zij neemt haar eigen belijdenis niet ernstig. Haar past maar één woord tegen alles wat de kern van het Evangelie aantast: Anathema! Dat is het 'verwerpen van alle dwalingen' waar de NGB over spreekt in artikel 29. Echter, de kerk spreekt dit niet uit. Integendeel: op weg naar de Protestantse Kerk in Nederland zet dit proces zich door, tot in orde van de kerk toe. Terwijl ze juist geroepen is vanuit de Schrift en haar belijdenis 'de hals te buigen onder het juk van Christus'. Deze gebondenheid betekent haar vrijheid. Om de herkenning en de erkenning van Zijn gezag in de kerk gaat het. Daar leeft de kerk van (op). Maar erkenning van Christus' gezag betekent tegelijk een afwijzing van alles wat niet overeenkomt met Zijn Woord.

Schrift en kerk

In de NGB staat dus de verkondiging van het Evangelie voorop, als het om de kenmerken van de ware kerk gaat. Als het om de kenmerken van de valse kerk gaat, staat er: zij 'schrijft zich en haar ordinantiën meer macht en auto-riteit toe dan aan het Woord van God...'. Hier komen we een duidelijk antwoord op het spoor als we ons afvragen waar nu de kerk is. De Schrift gaat boven alles. Zij gaat zelfs boven de kerk uit. Aan de Schrift dient de kerk zich voortdurend te toetsen. Het Woord van de Heere is helder, krachtig. Haar toetsing is ook voor de kerk scherp en heilzaam. Juist voor de kerk klinkt daarom steeds weer de roep tot bekering.

Die roep staat tegenover het compromis in leer en leven. Haar adelstand verplicht haar tot een nieuwe gehoorzaamheid, dat is tot voortdurende onderwerping aan haar 'enige Hoofd, Jezus Christus'. Zo zal ze belijdende en getuigende kerk zijn die aan haar roeping beantwoordt. Aan Hem, aan Gods waarheid in Hem verlangen we trouw te zijn. We bidden om de genade dat wij, dat de hele kerk zal afwijzen al wat met deze belijdenis in strijd is. Wij verlangen Hem trouw te zijn in het ootmoedig besef dat Hij Zelf gisteren en heden en tot in eeuwigheid de Getrouwe is.

Uit de Schrift leren we de kerk ook te geloven. De brief aan de vervallen gemeente van Korinthe, waar de leugen haar triomfen voerde, de opstanding werd geloochend, deze brief begint met: 'Aan de gemeente Gods, die te Korinthe is...'. Wij geloven daarom de kerk ook. Soms tegen alle feiten en onzuiverheid in leer en leven in. De Nederlandse Geloofsbelijdenis begint de artikelen 27 tot en met 32 met de zin: 'Wij geloven en belijden een enige... Kerk'. Daarmee is de toon gezet. Hier ontbreekt het woord 'in'. Wij geloven in God de Vader, in God de Zoon, in God de Heilige Geest. We stellen ons vertrouwen op God, aan Hem vertrouwen we letterlijk 'onze ziel en zaligheid' toe. Van hoe grote waarde de kerk ook is, dieper is de belijdenis van ons geloof in God. We beleven intense spanning aan de weg die de Nederlandse Hervormde Kerk gaat op weg naar de fusie. De kerk ontzinkt meer en meer aan de realiteit van het kerk-zijn zoals de Schrift erover spreekt, zoals de belijdenis ervan getuigt. Het raakt ons diep. Veel ernstiger: het raakt Gods glorie.

Nochtans: dwars door deze crisis heen: belijden wij de kerk. Calvijn zet als titel boven boek IV van zijn Institutie: 'Over de uiterlijke hulpmiddelen door welke God ons tot de gemeenschap met Christus nodigt en in haar houdt'. Want: het Woord klinkt, de prediking gaat voort. Vanuit het reformatorisch besef dat God Zijn kerk leidt door de ambten en de ambtelijke vergaderingen kunnen we niet scheiden van, breken met de kerk. Dat kan immers naar gereformeerd belijden pas dan als de kerk vals is.

De leugen niet dulden

Maar, is de kerk die straks ontstaat dan geen valse kerk? Tegensprekende gedachten in de kerkorde. Aan de ene kant belijdt ze met de Heidelberger en de Augustana het huwelijk. Anderzijds biedt ze in haar ordinanties de mogelijkheid alternatieve relaties te zegenen. Enerzijds de Dordtse Leerregels. Anderzijds de Leuenberger Konkordie, die stelt 'dat de verwerping van de dwalingen' voor de huidige stand van de theologie niet meer van belang is en daarmee impliciet kritiek levert op de belijdenis van Dordt. Vurig riep en roept de Gereformeerde Bond de kerk terug naar haar belijdenis, naar de religie van de belijdenis, naar het hart van de Schrift. Juist omdat de kerk haar eigen belijdenis verzaakt, is haar val diep, haar gang ernstig. Zij heeft de zuivere en gezonde leer van wet en Evangelie te bewaren én te bewaken. Ze heeft als pilaar en vastheid van de waarheid de leugen niet te dulden. Daarvoor heeft ze haar belijdenis zuiver en helder te houden. 'Maar Ik heb... tegen u, dat gij aldaar hebt, die de lering van Bileam houden... alzo hebt gij ook, die de lering van de Ni-

kolai'eten houden; hetwelk Ik haat.' (Openb. 2 : 14, 15). Dit woord van Christus maakt ons stil en intens bewogen met de (weg van de) kerk. Ondertussen blijven we de belijdenis zelf zorgvuldig lezen. Zij zegt niet dat de ware kerk is daar waar de belijdenis zuiver is, maar waar de prediking zuiver klinkt. De belijdenis noemt zelfs de belijdenis niet als kenmerk van de kerk. Natuurlijk hier is geen sprake van een dilemma. Hier is geen sprake van of-of. Maar, de kern is: de zuivere bediening van het Woord. De leer, de belijdenis is er ten dienste van de verkondiging, van deze leer. Voluit de belijdenis belijden - met hart en mond- is geneesmiddel tegen een vorm van theologie en kerk-zijn waar alles gere-lativeerd wordt. Wie de voorwal van de belijdenis slecht - dat is ook ons ernstig geding met de kerk- vergrijpt zich daarna aan de prediking, het Woord. Anderzijds zolang de verkondiging klinkt zolang is er hoop. Waar het Woord klinkt, daar is Christus' kerk, ook binnen de Protestantse Kerk in Nederland.

Geen vaststaande begrippen

Ondertussen zijn de aanduidingen 'waar' en 'vals' dus geen vaststaande begrippen. Wat 'waar' is, kan 'vals' worden. Dat is nu in de Nederlandse Hervormde Kerk zo, dat is ook in de Protestantse Kerk in Nederland zo. Waar het Evangelie van kruis en opstanding niet meer klinkt, verdwijnt de kerk, plaatselijk, classicaal, landelijk. Waar en vals liggen dicht bij elkaar, komen in dezelfde kerk voor. Menselijke inzettingen kunnen over het Woord van Christus gaan heersen. Zo wordt het kerk zijn verstikt. Een gevaar dat de hele kerkgeschiedenis op de loer lag: in de Vroege Kerk, in de tijd van de Reformatie, in het heden. De meest zuivere kerk kan valse kerk worden.

Is er dan geen hoop meer? Waar geen enkele hoop meer schijnt te zijn, daar kan God, die de doden levend maakt, door de kracht van Zijn Woord en Geest, de kerk tot leven brengen, tot de waarheid. Ten diepste is kerk zijn, lichaam van Christus zijn, bruid van Christus zijn, een geschenk. Gave van God. Ook vandaag. Die gave kunnen we verkwanselen door ontrouw. Die gave kunnen we ook over het hoofd zien doordat we in de gebrokenheid van het kerk zijn Christus' lichaam niet meer zien. Waar Christus' woord klinkt, daar is Zijn bruid, Zijn Kerk, al maakt ze deel uit van een ernstig gedeformeerde kerk. Maar zelfs voor die kerk is hoop. Zolang de verkondiging niet tot zwijgen wordt gebracht. Want de Geest maakt levend. Daarom, omdat Christus Koning is, hebben we hoop voor de kerk. Waar Gods Woord gepredikt wordt en de sacramenten bediend worden, daar is ons Hoofd. En waar Hij is, kunnen wij ook zijn.

G. D. KAMPHUIS, AMSTELVEEN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen