Uit de pers

Kerk en toekomst

Christelijke Gereformeerde ambtsdragers hielden in april van dit jaar weer hun landelijke ambtsdragersconferentie. Zij deden dat voor het eerst ia de geschiedenis samen met hun ambtsbroeders uit de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) en uit de Nederlands Gereformeerde Kerken. De drie sprekers kwamen dan ook uit elk van de genoemde kerken. Thema was dit jaar: Hoe stellen wij ons voor om in de toekomst Kerk van Christus te zijn? In zijn openingswoord zette de voorzitter, dhr. D. Koole, de vragen op een rij. Onder andere deze ook voor ons klemmende vraag: Zijn we niet dringend toe aan bezinning op de vraag hoe we naar de wereld toe eenduidig en overtuigend de boodschap van het Evangelie kunnen overbrengen? . 'In onze westerse samenleving komen steeds indringender vragen op ons af die onze orthodoxe zekerheden lijken te ondergraven. Hoe moeten we daarmee omgaan, eerlijk en tegelijk vasthoudend aan het geloof dat ons is overgeleverd? Onzekerheid naar binnen geeft een onzeker getuigenis naar buiten. Een van de sprekers was de Nederlands Gereformeerde predikant van Eindhoven, dr. A. van der Dussen. Hij sprak over het thema In het spoor uan Daniël. In het Ambtelijk Contact (maandblad ten dienste van ouderlingen en diakenen van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland) werden de drie referaten integraal opgenomen. Ik citeer daaruit een aantal fragmenten van de bijdrage van dr. Van der Dussen. Hij bepleitte dat gereformeerden een traditie vertegenwoordigen die de Nederlandse samenleving iets waardevols te bieden heeft. Hij vergelijkt de positie van orthodoxe christenen in de huidige situatie met die van Daniël en zijn vrienden aan het hof van Nebukadnezar. Zij bewaarden nadrukkelijk hun eigen Joodse identiteit en werden juist zo waardevol voor Nebukadnezar en zijn samenleving. Juist doordat ze geen water bij de wijn deden, werden ze relevant voor Babel. Van der Dussen noemt dan vijf punten om het perspectief te schetsen van het orthodoxe christelijke geloof voor de samenleving van nu. Zelfkritiek is het eerste dat hij noemt. Hebben we niet te vaak last van koudwatervrees als het gaat om bepaalde ontwikkelingen op het gebied van nieuwere wetenschappelijke wereldbeelden en sociale veranderingen als bijvoorbeeld de vrouwenemancipatie.

'Ik geloof niet dat onze beginselvastheid van ons vraagt dat we met de rug naar onze tijd toestaan in onze Schriftopvatting en in onze sociale patronen. Ook een simpel en krampachtig repeteren uan de belijdenisgeschriften uit de zestiende eeuw lijkt mij geen goed idee. Willen wij relevant zijn voor onze samenleving, dan dienen wij te laten zien dat orthodoxie heel wel kan samengaan met het accepteren van moderne natuurwetenschappelijke en socialegezichtspunten. Ik zou de gereformeerde intellectuelen willen oproepen om zich op die integratie te richten.'

Als tweede punt noemt hij 'Christelijk zelfrespect'. We hoeven bij alle kritiek, soms heel eenzijdig gebracht, niet direct het boetekleed aan te trekken. Word niet te bescheiden, zo citeert Van der Dussen iemand.

'Laten we ons bewust worden van de enorme waarde van de bijbel, en ons niet te eenzijdig bezighouden met problemen rond het lezen van de bijbel. Ik ontken niet dat die problemen er zijn. Ik stuit er natuurlijk zelf ook op. De bijbel is soms moeilijk te begrijpen. De wereld van het OT is ons niet zelden vreemd - denk aan al het bloeduergieten bij de intocht in Kanaan. Er is het punt uan de tijdgebondenheid uan sommige passages. Daarom is het goed dat de theologie zich inspant om hulp te bieden bij het lezen en interpreteren uan de bijbel. Maar laat dat niet het andere overschaduwen, dat de bijbel zeer indrukwekkend is. Je moet er moeite voor doen om de bijbel te uerstaan, maar wat wordt die moeite beloond. Weerspreek de geseculariseerde intellectuelen die lacherig do over de bijbel. De bijbel is een geweldig boek waar een mens onuitsprekelijk veel wijzer uan kan worden. Schaam je niet uoor de bijbel!

Laten we weerstand bieden aan de tendens om het christelijk geloof op te uatten als een priue'-ouertuiging, zo van 'fijn als jij je er gelukkig bij voelt". Op deze manier functioneert het christelijk geloof enkel nog maar als therapie. Dat is een versmalling. Bijbels gesproken gaat het immers in het christelijk geloof om veel meer: om waarheid, om redding, om de zin van je leven, om perspectief voor de aarde. Mij dunkt: daar dienen we als orthodoxe christenen meer besef uan en gevoel uoor te krijgen. Laat uw geloof niet onschadelijk maken, niet temmen tot een knuffeldier. Wij hebben een belangrijke en verantwoordelijke bijdrage te leveren aan het gesprek over de toekomst van deze wereld en over de zin van het leven.'

Een derde aandachtspunt voor gereformeerden is, vindt Van der Dussen, de bewaring van de eigen identiteit. Wij hebben onze samenleving pas werkelijk iets te bieden als wij vasthouden aan het evangelie en aan onze vreemdelingschap in deze wereld. Het zal daarin gaan om de rechte leer, een heilig leven en een gelovige eredienst.

en , '1. De rechte leer. Anders gezegd: de othodoxie. Nu heeft het woorde "orthodox" een nare bijklank. Het roept gedachten op aan onverdraagzame rechtlijnigheid. Voor een zodanige "rechte leer" pleit ik niet. Nee, in onze weergave van de christelijke belijdenis is behoefte aan ronde lijnen, soms aan stippellijnen. We hoeven niet alles zeker te weten en mogen ook dingen openlaten. Maar bij alle nuancering pleit ik tegelijk voor duidelijkheid, en heldere stellingnames. Bijvoorbeeld: laat er geen misverstand over bestaan dat wij de bijbel niet zien als menselijk document over God, maar als een boek waarin

wij de stem van God zelf vernemen. En late wij onverkort vasthouden aan de belijdenis dat Christus waarachtig God en waarachtig mens is, hoezeer het ook waar is dat de klas sieke denkkaders u? aarin die belijdenis u; or geformuleerd niet heilig zijn.

2. Het heilige leuen. Met grote nadruk wordt de christenen in het Nieuwe Testamen duidelijk gemaakt, dat de navolging uan Christus hen zal stempelen tot vreemdelingen in deze wereld. Paulus zegt: "Wordt nietge lijkuormig aan deze wereld" (Romeinen 12 : 2). Petrus zegt: "Gelijk Hij die u geroepen heeft heilig is, wordt (zo) ook gijzelf he lig in al uw wandel" (I Petrus 1:15). Jacobuszegt: "Zuiuere en onbevlekte godsdienst voor God, de Vader, is: omzien naar wezen en weduwen in hun druk, en zichzelf onbesmet uan de wereld bewaren" (Jacobus 1:27). Naar ik meen zal het in onze gesecu lariseerde, steeds heidenser wordende sam leving, steeds belangrijker worden dat wij in onze leuensstijl radicaal ajstand nemen tot de ons omringende cultuur. Ik pleit voor ethisch ureemdelingschap.

3. Gelovige eredienst. Prachtig, zoals Daniël bad met open vensters naar Jeruzalem en zijn drie urienden niet bogen uoor het gouden beeld. Dat is nu "gelovige eredienst": geen inhoudsloos ritueel, maar een bewuste en overtuigde "godsdienstoefening". Ik pleit voor huiselijke en gemeentelijke erediensten waarin deze eerbied en dit vertrouwen om zo te zeggen met handen te tasten zijn. Laat de omgang met God niet ueruagen tot wazige religiositeit of opgaan in warme menselijkheid, maar laten wij de Heer onze God vereren met heel ons hart en heel onze ziel.'

Een vierde zaak die hij bedoelt, omschrijft hij met de bijbelse woorden 'het zout der aarde'. Ik citeer het eerste onderdeel van wat hij daarover zegt.

'De nadruk op vreemdelingschap kan leiden tot wereldvreemdheid. Die kant wil ik niet op. Integendeel - net als bij Daniël en zijn vrienden zie ik een verband tussen het bewa ren van de eigen identiteit en de jimctie van Gods volk als "het zout der aarde", vgl. Mattheüs 5 : 13. De kerk heeft de wereld iets te bieden dat van grote waarde is. Naar ik meen wordt het tijd dat we ons daarvan meer bewust worden. Het effect van de schimpende reacties uan intellectuelen die niets uan kerk en christendom willen weten, is geweest en is nog dat we klein zijn gaan denken uan onszelf, en in onze schulp zijn gekropen. Ik pleit ervoor dat we daarmee op houden en weer fier en met overtuiging onze n plaats innemen in de samenleuing. Dat is iets anders dan dat we op macht belust zijn of pocherig worden. Soms hoor je christenen - met heimwee ouer uroeger praten, toen Ne- dt derland nog "christelijk" was. Het doel zou moeten zijn opnieuw "christelijke" wetten te introduceren, en als christenen een machts- t factor te vormen waar men niet omheen kan. Daar zie ik niet zoveel in. Laten we als "vreemdelingen" in deze cultuur niet te hoog - van de toren blazen. Het gaat er niet om de aandacht uan de samenleuing op onszelf te richten. Het is zoals Paulus zegt in 1 Corin- i- thiërs 1: 31: "Wie roemt, roeme in de Heer." We hebben reden om Hem fier en met overtuiging ter sprake te brengen. Ik zie het als onze verantwoordelijkheid om de wereld op Hem te wijzen, en van Hem te getuigen. Dat dat getuigenis lang niet altijd op prijs zal - worden gesteld is zeker. Het evangelie is niet ennaar de mens, Galaten 1:11. Voor hen die verloren gaan is de geur van Christus een doodsluchtten dode, 2 Corinthiërs 32 : 15, 16. Ook in de toekomst zal men de kerk ervan betichten een vieze spruitjeslucht te verspreiden. Maar daar staat tegenover dat zij die gered worden er een levensgeur ten leven in zullen opmerken. Houd er rekening mee dat mensen dankbaar zullen zijn voor het getuigenis van de kerk! Ik wijs op drie dingen die mij in dit verband van belang lijken, en die ik verbind met ons geloof in de drie-enige God.

- 1. Leven zonder God is lood- en loodzwaar. Ik weet wel dat veel mensen dat zo niet ervaren. Ik houd het er echter op dat dat een kwestie is uan hetzij oppervlakkigheid, hetzij inconsequentie. Echt leuen zonder God, in een diepe doordenking en aanuaarding uan de consequenties daaruan, is verschrikkelijk. Het is Friedrich Nietzsche geweest, die daarop gewezen heeft. Zelfheeft hij uitdrukkelijk en radicaal afscheid genomen uan het geloof in God. Maar wat heeft hij de mensen ervoor gewaarschuwd dat de prijs uoor dit ajscheid hoog is. "Je zult nooit meer bidden. Je zult nooit meer in eindeloos vertrouwen rust nemen. Je hebt geen wachter en vriend meer voor al je eenzaamheid. Er is voor jou niemand die uoor jou in de bres springt, die in laatste instantie je lot verbetert. Wie zal je daarvoor kracht geven? Niemand heeft deze kracht" (De vrolijke wetenschap, 4e boek, nr. 285). Wat een aangrijpende woorden. Je moet wel een supermens zijn om consequent zonder God te leven. Maar zijn er zulke supermensen? ? ? '

Van der Dussen sluit zijn bijdrage dan - af met wat hij als vijfde punt noemt: heroriëntatie. In onze manier van kerk-zijn zit altijd een belangrijke mate van continuiteit. We staan in een eeuwenlange traditie, een stroom van eeuwen, zeg maar: de katholiciteit. Maar er is ook deze kant: de wereld is sterk aan het veranderen. Heel veel verschuift en dat betekent, aldus Van der Dussen, dat we niet kunnen volstaan met een repetitie of restauratie van het verleden Vandaar: heroriëntatie. Hij ziet met het oog daarop vooral twee opdrachten:

'De vertaalslag. Het evangelie dat ons in de bijbel wordt aangereikt is vast en zeker van enorm belang uoor de samenleving uan vandaag, maar het moet in de taal uan uandaag worden overgezet. Hier zie ik vooral een taak voor de theologie.

2. Het ontdekken van nieuwejronten. Christus zegt ergens tegen zijn discipelen: "Wie niet tegen ons is, is vóór ons" (Marcus 10 : 40). In die uitspraak ligt de waarschuwing besloten om niet voor vijanden aan te zien wie in werkelijkheid vrienden zijn. Mij dunkt, die waarschuwing hebben we ons ter harte te nemen, doordat we uit het verleden "vijandsbeelden" hebben die hun geldigheid hebben verloren. Het is zeer de vraag, of de vijanden van toen ook nog de vijanden uan nu zijn. Dejronten zijn verschoven. Heel concreet: ik ervaar orthodox praktiserende rooms-katholieken als veel dichterbij staand dan vrijzinnige protestanten. Het is nu ook niet meer de tijd om je als gereformeerden af te zetten tegen de - vooral in de Derde Wereld buitengewoon sterk groeiende - Pinksterbeweging. Daarmee zeg ik niet dat het debat moet verstommen, en datje vanuit de reformatorische traditie geen kritische uragen meer zou mogen stellen aan katholieken en dopers. Maar het is alsof God de christenheid in deze wereld aan het hergroeperen is, en dat betekent dat wij onze plaats opnieuw moeten uinden. Dat betekent ook, dat we moeten onderscheiden waarop het aankomt. Dingen waarover we ons vroeger druk maakten, zijn misschien minder belangrijk dan we dachten, en dingen die we nu gemakkelijk laten passeren, zijn misschien veel belangrijker dan we dachten.'

Ik ben het met Van der Dussen eens als hij zegt dat we juist in deze zo spannende tijd voor het christelijk geloof en dus ook voor de gereformeerde variant daarvan ons kwetsbaar moeten durven opstellen, meer durven loslaten en steeds zwakker worden om langs die weg geheel en al op God en Zijn Geest geworpen te raken. Het kan soms nodig zijn al onze eigen 'zekerheden' in te leveren en de werkelijke zekerheid over te houden waarmee Mozes de wereld van de Farao moest binnengaan: JHWH is Mijn Naam. Ik zal met u zijn, in welke tijd u ook leeft en met welke machten u ook te stellen hebt. Ook als we in een kerkelijk samenleven terecht komen waarvoor we zelf niet gekozen zouden hebben. De Naam blijft en gaat nooit ten onder. Geprezen zij de HEER!

J. MAASLAND

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen