Preken volgens een nieuwe opzet

De beweging 'Passie voor preken' is een vrij recent gestart initiatief, dat tot opbouw wil dienen van de hoge roeping die 'preken' heet. Het is een beweging vanuit Canada overgewaaid en ontstaan tegen de achtergrond van matheid en vermoeidheid in het preken. De bedoeling is om weer nieuw elan te krijgen in de mooie taak van het preken.

Een goed en toe te juichen initiatief dus. Immers, vele predikanten lopen voortdurend tegen het mens-onmogelijke van het preken op. Bovendien was er nog niet zo lang geleden een tendens om het preken maar te vervangen door bijv. dialoog of het in te ruilen voor/te ondersteunen met uitbeelding. Het laatste om tegemoet te komen aan de huidige beeldcultuur. Het boek van prof. dr. H. Jonker En toch preken was hier een bijbelse reactie op.

Daarom is het initiatief om preken de wind in de zeilen te geven, zeker te waarderen. Temeer daar er ook vandaag nog steeds allerlei tendensen zijn die preken afbreuk doen. Tendensen die samenhangen met het feit dat in die gevallen reeds afbreuk gedaan is aan het zeer bijbelse gegeven dat God een God van het woord is en dat wij geroepen worden tot horen, tot verkondigen, tot gehoorzamen.

Detectiveverhaal

Het boek Overtuigend preken van Kenton Anderson wordt uitgegeven in samenwerking met de beweging 'Passie voor preken', als eerste deel in de zogenoemde 'Passie voor Preken Reeks'. Het boek wil dus bevorderen wat 'Passie voor preken' voorstaat. Het boek is geschreven in de vorm van een detectiveverhaal. Het gaat over een predikant die eigenlijk is vastgelopen in zijn preekarbeid, mede omdat hij preken vooral zag als het geven van bijbelse informatie. Daarin sloot hij te veel aan bij het rationalisme en te weinig bij het hedendaagse postmodernisme, dat meer accent legt op intuïtie en gevoel.

De ontknoping van het verhaal vindt plaats in een kerkdienst waarin de predikant een preek houdt volgens een nieuwe opzet.

In deze kerkdienst komt een politicustot bekering die via bedrog politieke zaken trachtte gerealiseerd te krijgen. Ontegenzeggelijk komen er in het boek vele goede en bijbels verantwoorde zaken aan de orde. Zoals accent op het goddelijk gezag van de Schrift als Gods Woord, het belang van heldere Christusprediking, de noodzaak van veel gebed door de prediker en accent op het werk van de Heilige Geest. Er wordt gesproken over verlichting met de Heilige Geest, over vervuld worden met en geleid worden door die Geest. Verder wordt het belang onderstreept van zorgvuldige exegese en van goede opbouw van de preek. Ook het belang van aansluiting aan het levengevoel van de hoorders krijgt goede aandacht.

Bijbels-betogend

Als grote lijn kan aangegeven worden dat alles wat van belang is voor preken, redelijk wordt aangegeven. Het zou te vergelijken zijn met een kamer waarin ongeveer alle nodige meubels staan. De vraag is echter of ze wel alle op de goede plaats staan? In ieder geval bleef de vraag haken welk 'mensbeeld' men nu precies hanteert? Temeer, omdat het boek geschreven is in de vorm van een detectiveverhaal. De vraag is dus of het pas echt spannend wordt enkel in deze detectivevorm. Heeft het Woord van God niet zoveel kracht en actualiteit dat een bijbelsbetogende vorm beter was geweest? In ieder geval wordt het risico gelopen dat er accenten verschuiven en dat het spannende verhaal, het narratieve, meer aandacht krijgt dan de spannende bijbelse boodschap. Bovendien is er het gevaar dat te veel wordt ingespeeld op tendensen van de huidige tijdgeest, waar alles superspannend moet zijn. Of ligt het nog weer anders en wil men in detectivevorm mensen voor het evangelie winnen 'door hen te vangen met listigheid'?

Opvallend vonden we in dit verband ook dat in het boek nergens wordt gesproken over het toepassende werk van de Heilige Geest. Is dat werk niet nodig? Het aannemen in het geloof - een volstrekt bijbels gegeven overigens - kan toch slechts dan plaatsvinden wanneer de Heilige Geest het aan ons toepast. Toepassing en toe-eigening horen immers als hol en bol geheel bij elkaar. Heeft het ontbreken van het toepassende werk van de Heilige Geest soms ook te maken met het feit dat het boek zwijgt over de herscheppende arbeid van de Geest?

Overtuiging

In lijn hiermee willen we ook op nog iets anders wijzen, namelijk de titel van het boek. Die luidt 'Overtuigend preken', terwijl de Engelse titel spreekt over 'Preaching with conviction'. Geven beide titels hetzelfde weer? Gaat het om de overtuiging van degene die preekt of om het overtuigd worden van degene die hoort? Of om beide? En welke kwaliteit van overtuiging betreft het dan? Gaat het over de overtuiging die de Heilige Geest geeft? En dat is een overtuiging van zonde, gerechtigheid en oordeel, maar evenzeer een 'getuigen van de Heilige Geest met onze geest dat we kinderen van God zijn'. Of gaat het om een overtuiging waar de oude mens der zonde te veel inbreng heeft? Temeer omdat het er in het boek wat 'Amerikaans' aan toegaat, met nogal accent op 'succes-story' en zo.

Er zijn allerlei aanwijzingen die de richting uitgaan van inderdaad de eerstgenoemde goede kwalificatie. Toch zijn er ook meerdere tendensen die het andere doen vrezen. En dit hangt ook weer samen met de uitdrukking 'Passie voor preken'. Om welke passie gaat het dan? Toch zeker niet om passie die gevoed wordt door een of andere vorm van hartstocht voortkomend uit onze onherboren mens? In ieder geval is duidelijk dat hier allerlei voetangels en klemmen liggen. Paulus spreekt bijvoorbeeld over 'de nood die hem is opgelegd', want 'wee hem indien hij het evangelie niet verkondigt'. Doch diezelfde Paulus kwalificeert zichzelf bepaald ook niet als een overtuigend prediker. Veeleer vindt hij zichzelf een stuntelaar. Ondertussen wel een stuntelaar die er zeker van is te mogen preken 'in betoning van Geest en kracht'.

En de Heere Jezus Zelf, was die zo'n overtuigend prediker? In elk geval moest Hij ergens stoppen en weggaan vanwege het ongeloof van de hoorders. Ook Hem lukte het dus niet om altijd overtuigend over te komen. Iets wat ook weer samenhangt met de vrijmacht van de Geest.

Dure roepingt

Predikers zijn dus bepaald niet altijd succesfiguren. In ieder geval gaat het, wat eigen beleving betreft, vaak door duizend en meer onmogelijkheden heen. Het blijft dan ook een wonder dat God zulke stuntelaars wil gebruiken. Preken is daarom een gebeuren dat zich voltrekt in verwondering, zodat niet de prediker groot wordt, maar Christus wordt geroemd.

Tegelijk ligt er de dure roeping zich tot het uiterste in te spannen om via gedegen schriftstudie, inleving van de hoorders, systematische opzet van de preek, er alles aan te doen om zo te preken dat de Heilige Geest er mee aan de gang kan gaan. Waarbij veel gebedsworstelingen om behoud van de zielen aan ons toevertrouwd, de ondertoon zullen vormen van iedere preek. Ook de middentoon zal dan niet ontbreken, namelijk dat de prediker zelf voortdurend als een arme zondaar van genade alleen leeft. Opdat de boventoon van het glansrijke evangelie waarin Christus in al Zijn heerlijkheid als Borg en Middelaar voor een arm zondaar schittert, glashelder zal klinken.

Sarrfenvattend willen we zeggen dat het boek meerdere goede dingen aandraagt. En ook de beweging 'Passie voor preken' heeft meerdere goede aanzetten. Toch houden we ook zorgen. Vandaar dat we vooral toewensen het louterende werk van de Heilige Geest, waarin wijzelf er voortdurend geheel tussenuitvallen en alleen het loutere goud van Gods genadewerk helder zal glanzen. Dan zal Gods kracht glorierijk in onze zwakheid en ondanks die zwakheid volbracht worden. Dan zullen velen in geestelijke honger gaan verlangen naar Jezus, het Brood des levens. Ze zullen Hem ook gelovig nuttigen als geestelijk voedsel voor hun ziel. Dan zal ook Gods Woord meer dan ooit een kracht Gods zijn tot zaligheid van velen. Een wens die we niet enkel uiten richting 'Passie voor preken', maar richting elke prediker, met accent op insluiting van onszelf.

R. H.KIESKAMP, LIENDEN

N.a.v. Kenton Anderson, Overtuigend preken. Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 146 blz.; € 16, 50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen