Laat de kinderen komen

Komende zaterdag herdenkt de Nederlandse Hervormde Zondagsscholenbond op gereformeerde grondslag zijn 75-jarig bestaan. In Nijkerk zal prof. dr. A. de Reuver over de opdracht van de zondagsschool het woord voeren op de jubileumbijeenkomst van 'onze' zondagsscholenbond - reden om ook op deze plaats aandacht te geven aan het mooie werk dat op zoveel plaatsen onder de kinderen gedaan wordt.

Een herdenkingsjaar betekent altijd weer terugzien. Hoe is het begonnen, hoe is het gegaan, hoe is het nu? Die laatste vraag telt ook, want waar de boodschap van de Bijbel voor kinderen niet veranderde, is er veel wél anders dan in de beginjaren van het zondagsschoolwerk. De leefwereld van het kind is heel anders, de wijze waarop de gezinnen functioneren is anders, en daarmee ook de invloeden op en de houding van het kind. Maar wie terugbladert in herdenkingsboeken, komt tegelijk zoveel tegen dat herkenning roept, vooral omdat de opdracht gelijk is gebleven: Laat de kinderen tot Mij komen, verhindert ze niet.

Jonge gezichtjes

In maart 1952 lezen we het zó in het blad van de zondagsscholenbond: 'Het hangt voor het grootste gedeelte van de ouders af, hoe de Zondag door het kind wordt gezien! Hebben wij nog gezinnen in Nederland? ? ' Eerder was met nadruk verwoord wat centraal staat in het werk: 'Wij doen niet ons werk, maar wij staan in 's Heeren dienst, als wij staan voor de jonge gezichtjes, die vol spanning naar ons opzien. Wij hebben Gods Woord te brengen: verder niets. Daarom is onze stof te vinden in de Bijbel'.

Desondanks mocht er, kort na de oorlog méér verteld worden dan het bijbelse verhaal: 'Ook op de zondagsschool horen de oorlogsverhalen thuis. Door de oorlog komt het probleem der zonde openbaar. De scheiding tussen mens en God, maar ook het recht en de liefde Gods. De kinderen moeten weten wat de zonde teweeggebracht heeft, maar ook dat God het ganse wereldbestuur in handen heeft tot behoud van Zijn volk en tot ondergang van hen, die Hem tegenstaan'.

Een laatste citaat uit de beginjaren geeft antwoord op de vraag wat de beste zondagsschool is: 'Wat zou de beste organisatie baten, als boven onze zondagsschool geschreven moest worden: 'Hij kon daar geen krachten doen vanwege hun ongeloof'. Hoge onderwijskundige eisen stellen wij aan de Zondagsschoolonderwijzer niet, doch liefde en geloof kan hij niet ontberen, zal hij rekenschap kunnen geven van zijn werk en het doel van de zondagsschool kunnen dienen'. Zou het nu anders zijn?

Verwaarloosde kinderen

De zondagsschool heeft oude papieren, al is onze zondagsscholenbond later opgericht dan de GZB en de Gereformeerde Bond. De Engelse boekverkoper Robert Raikes is de man die met het werk begint, in 'een goddeloze arbeidersbuurt' in Gloucester, zo ongeveer in 1760. Bewogenheid met verwaarloosde kinderen is zijn motief. In ons land geeft de bekeerde jood Abraham Capadose in 1836 de aanzet tot het werk, dat na enige tientallen jaren pas echt gaat groeien. In 1865 komt het tot de oprichting van de Nederlandse Zondagsschool Vereniging. Buiten de kerk, als synode noch kerkenraden hiertoe het initiatief nemen, zijn mensen begonnen om kinderen lezen te leren, opdat ze de Bijbel kunnen lezen, zijn mensen in een samengaan van daad en Woord naar de ander op zoek gegaan.

Waar allerlei verenigingen een algemeen-christelijke of een moderne grondslag hebben, is het in 1928 binnen onze kerk tijd voor de oprichting van een zondagsscholenbond op gereformeerde grondslag. Inwendige zending is het doel, beseffend dat de invloed van het Evangelie op het volksleven minder geworden is, niet alleen in de grote steden, maar ook in de dorpen. Dat doel wordt breed onderkend: een Engelse geleerde vroeg, zo opent het eerste jubileumboek van onze bond, ooit aan Napoleon wat hij doen moest om Frankrijk te verheffen, om het Franse volk in moreel opzicht op een hoger plan te brengen. Het antwoord luidde: 'Richt overal zondagsscholen op!'

Volksleven

Die invloed op het volksleven - het zijn natuurlijk grote woorden, behorend bij een hoog ideaal - is er zeker geweest. De bekering van een enkeling kan immers van grote invloed op een heel volk zijn. En ongetwijfeld kunnen we zeggen dat het zaad van het Evangelie bij duizenden kinderen voor het eerst ontwaakt is tijdens het zondagsschooluur. Waar een halve eeuw geleden zo'n 400.000 Nederlandse kinderen de zondagsschool bezochten, zijn actuele cijfers ons niet bekend. Maar is dat belangrijk? Hebben we de afgelopen tijd niet afgeleerd in aantallen te denken, wetende dat we aangewezen zijn op het stille werk van de Heilige Geest?

Waar de verhalen van de Bijbel gehoord worden, waar de psalmen gezongen worden, waar het christelijke lied geleerd wordt, zal dit naar Gods belofte niet tevergeefs zijn, maar doen wat Hem behaagt. Dat leert ons leven van de verrassingen, als we horen van zegen. Soms jaren later, soms bij ouderen voor wie de dood nadert. Maar dat leert ons vooral afhankelijk te zijn van Zijn zegen en leert ons bidden om de overvloedige werking van de Heilige Geest.

Vindingrijk

De zondagsschool vervult haar blijvende opdracht de jaren door, te midden van wisselende omstandigheden. Dat was, opgericht in de crisis, eerst de tijd van bittere armoede in veel delen van ons land, dat werd na de oorlog de tijd van de verzuiling en de opbouw van veel kerkelijk leven, dat is nu de tijd na de ijzige secularisatie en de verslapping in veel gezinnen, ook als gevolg van toegenomen welvaart. De

voortgang van het Koninkrijk van God is nooit vanzelfsprekend geweest, maar zeker in onze tijd niet. En toch, ook nu is het zaaien in de harten van kinderen een opdracht met een belofte, die ingevuld moet worden afhankelijk van de omstandigheden. Een blijvende gerichtheid op hen die van de Bijbel niet weten, past bij de identiteit van de zondagsschool. Dat kunnen allochtone kinderen zijn, dat kan het werk in een nieuwbouwwijk zijn, daar zijn zoveel mogelijkheden. Liefde maakt immers vindingrijk. En daarom zal liefde tot de Heere en Zijn dienst altijd weer trachten zoveel mogelijk kinderen in de liefde van Christus te doen delen.

Hier hebben we, denk ik, het profiel van de zondagsschoolwerkers: mensen vol ijver en mensen van het gebed, mensen die leven bij de gewone middelen die God gegeven heeft, en die vol toewijding, vaak vele jaren lang, kinderen tot de Heiland zoeken te leiden. Zij weten dat Hij Zich tijdens Zijn rondwandeling op aarde nadrukkelijk met kinderen inliet. Wie zich op deze wijze voor de zondagsschool geeft, is niet slechts elke zondag een uur op zijn of haar kinderen betrokken, maar zal hen ook de rest van de week meedragen. En dat kan temeer als we wonen in de wijk waar de zondagsschool gehouden wordt.

Belijdenis

Door de jaren heen is de gereformeerde grondslag van onze zondagsscholenbond niet maar een aanduiding geweest, die de nestgeur moest aangeven. Bij de oprichting was het besef aanwezig dat de Nederlandse Hervormde Kerk vanwege haar innerlijke verdeeldheid niet in staat was om 'de invloed op het volkskind te herwinnen'.

Een kwarteeuw later schreef ds. W. Vroegindeweij, wiens naam hoort bij de geschiedenis van de zondagsscholenbond, dat het leed doet dat er zo weinig begrip is voor een kerkelijk standpunt dat zich houdt aan de belijdenis van de kerk. Hij zegt 'gereformeerd te willen blijven, omdat het gaat om wat in gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift geleerd moet worden, aan ouderen en jongeren'. Er blijft hoop dat in elke zondagsschoolvertelling dezelfde boodschap zal doorklinken. En nog weer 25 jaar later schrijft bestuurslid ds. J. Wesdand dat we in de belijdenisgeschriften de neerslag vinden van wat Gods kerk de eeuwen door van de bijbelse boodschap verstaan heeft. 'En om die bijbelse boodschap gaat het'.

Geloofsleer

Waar de belijdenis spreekt over de centrale thema's van de Schrift, moet het op de zondagsschool ook daarover gaan. Een bijbelse geschiedenis is immers nooit een doel op zichzelf, maar leert ons wie de levende God is, wie Jezus Christus is en op welke wijze God werkt. Het gaat niet om dogma's, wel om een eenvoudige uitleg van de geloofsleer voor kinderen, om zicht op Zijn heiligheid en liefde. Zo wordt hun verteld van hun schuld voor God, op welke wijze hun zonden vergeven worden, waarom de Zoon van God voor onze zonden moest lijden en sterven, waarom het bidden om de Heilige Geest zo belangrijk is en wat de waarde van hun doop uitmaakt, zo zij deze ontvangen hebben.

Zo is niet alleen het werk onder de jongeren, het werk van de HGJB, maar evenzeer het werk onder de kinderen, het werk van de zondagsscholen, een zaak van geheel de gemeente, een verantwoordelijkheid van de kerk. Waar eendrachtig en volhardend gebeden wordt om vrucht in het leven, als het zaad van het Evangelie gestrooid is, laat God zich niet onbetuigd. Dat heeft Hij Zelf gezegd. Zo mag ook onze Zondagsscholenbond in geloof en gebed voortgaan. Zo wordt ook door deze arbeid de gemeente van Christus gebouwd. In de verwachting dat zij als een zuurdesem op ons volksleven inwerkt.

P. J. Vergunst

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen