Angst voor terreuracties

In de week van de terreuractie werd er in Den Haag juist aandacht gevraagd voor het reële gevaar van afstomping voor de ellende. Wie de krant leest of het journaal ziet, krijgt elke dag de immense gevolgen van de zonde van de mens in zijn huiskamer. Dag en dag horen we van oorlog, van aanslagen, van onoplosbare honger, van vluchtelingen én kleinschaliger van steekpartijen en fraude. Wie raakt het nog? Wie - delend in de welvaart van het Westen - zucht nog mee met de schepping? Wie let op de tekenen van de tijden?

Nu kinderen het kind van de rekening werden, was er weer even dat schrikeffect. Al hebben Tsjetsjeense rebellen nog zoveel frustratie over het optreden van het Russische leger, iedereen beseft dat deze reactie gruwelijk is. Kinderen en ouderen vasthouden in een ruimte waar de angst heerst, de bloedsporen van gevallen slachtoffers liggen en de granaten voor ogen gehouden worden. Wie Iaat een moeder nu kiezen met wélk van haar twee kinderen ze de vrijheid tegemoet zal gaan? On-menselijk, zeggen we. Maar het zijn wel mensen die dit verzinnen. De verdorvenheid van mensen is groot: 'vervuld met alle ongerechtigheid', zegt Romeinen i. Vertrappers van Gods recht.

Een stem van bloed

Sinds Kaïn gaat eén stem van bloed over de aardbodem - en wie het recente boek van Geert Mak, In Europa, gelezen heeft, moet als inwoner van dit werelddeel maar niets zeggen. Hoe confronterend is het te lezen dat in het beschaafde westen, in dit door het christendom gestempelde gebied, gedurende geheel de twintigste eeuw er op grote schaal gemoord is. Niet alleen in de beide wereldoorlogen. Burgers die ervan wisten, hielden hun mond, want het leven moest doorgaan.

De regering van Rusland heeft gezegd terreur niet te zullen aanvaarden en beloofde terug te slaan, 'zij het niet met kernwapens'. Ook die werkelijkheid is er nog. Diverse naties in de wereld zijn een kernmacht. Hoe kunnen wij als christenen leven in zo'n bezeten wereld? Dat is een vraag die niet ontweken mag worden, omdat het ons fijne leven verstoort, onze vakantieplannen in de war brengt, ons uit de slaap houdt. De realiteit van dreiging van terreur komt ook voor ons dichterbij. Voor leerlingen van een christelijke middelbare school die onlangs Londen bezochten, was het programma omgegooid, opdat ze niet in de spitsuren de metro - object voor aanslagen - zouden gebruiken.

Wreedheid

Als Calvijn in de Institutie over de mens spreekt, zet hij in bij zijn waardigheid als schepsel van God. Waar ons denkvermogen ons van dieren onderscheidt, blijkt hier dat de mens geschapen is naar het beeld van God. Maar waar de mens dit niet voor ogen houdt, zakt hij 'in wreedheid onder het dierlijke niveau', dat ongeremd zijn begeerten volgt. Dat licht de reformator toe aan de hand van Ezau, die zijn broer naar het leven staat, als aardse genoegens niet verwezenlijkt kunnen worden. Hier komt de mens openbaar, die zich niet laat leiden door de Geest van God.

Het is aangrijpend dat ondanks eeuwen van menselijke beschaving, er blijkbaar niet van de geschiedenis geleerd wordt, maar dat de mens der zonde steeds weer naar voren treedt. Op verwoestende wijze doet hij zijn werk, ook kinderen niet ontziende. De geest van Nero en Stalin, van Ceaucescu en Hitier is in onze tijd dus niet uitgestorven. Het kan ons bang maken - ook kijkend naar de jongere generatie - als we zien dat een grote verdrukking de mensheid nog wacht, de gruwel der verwoesting, zoals er nog nooit eerder op de wereld geweest is, zegt Matthéüs 24.

Troost

Volgelingen van de Heere Jezus mogen zich afvragen wat het Evangelie voor hen betekent, als zij leven in een bezeten wereld, vol dreiging van terreur, vol gruwelijke misdrijven. We kunnen te rade gaan bij Luther, die - men leze hiervoor Luther en de angst uan het westen van dr. W. Aalders - de bevrijdende boodschap van het Evangelie bracht in een situatie waarin de mensen leefden te midden van misoogsten, de pest die als de zwarte dood huis kon houden, hongersnood en politieke onzekerheid. Ook van die jaren wordt, net als over de huidige tijd, gesproken van een apocalyptische. Johan Huizinga benoemde het in zijn studie over de Middeleeuwen als volgt: 'Het vuur van haat en geweld brandt hoog, het onrecht is machtig, de duivel dekt met zijn zwarte vlerken een duistere aarde. Maar de mensheid bekeert zich niet; de kerk strijdt, predikers en dichters vermanen tevergeefs'.

Honger gaat over de aarde - denk dezer dagen slechts aan de immense nood in Darfur. Terreur houdt de wereld in de greep - zo hebben we uit Beslan opnieuw geleerd. Wie laat al deze verschrikkingen op zich inwerken en kan voortleven dan degene die Christus hierboven uit hoort zeggen: 'Vrees niet! Ik ben de Eerste en de Laatste; en Die leef; en ik ben dood geweest; en zie, Ik ben levend in alle eeuwigheid'. (Openb. 1) Hij heeft de sleutels van de hel en van de dood. Tegen de achtergrond van de dreiging die over de ganse aarde gaat, leren wij de diepte van het Evangelie kennen. Ik moet denken aan een preek van prof. Verboom, waarin hij jaren geleden opmerkte dat voor gereformeerde christenen de blijdschap van het geloof vooral de vorm van de troost heeft. Dan komen we bij Zondag i, de énige troost in leven en sterven, waarin het geloof belijdt dat zonder de wil van onze hemelse Vader geen haar van ons hoofd gekrenkt zal worden. Dat gaat heel diep, als je eigen kind slachtoffer van terreur wordt. Maar toch: is er een ander perspectief in een wereld, die zichzelf verwoest?

Onder de zon

In de genoemde studie over Luther gaat dr. Aalders vooral na hoe de reformator het bijbelboek Prediker gelezen heeft tegen de achtergrond van de tastbare angst in de maatschappij. In dit boek klaagt maar niet een willekeurige dichter over de zinloosheid van alles wat op aarde plaatsheeft, maar is de wijze Salomo aan het woord. Niettemin was het voor Luther een hele dobber om het Evangelie in het boek Prediker te ontdekken. In een weg van gebed om de heilige Geest heeft hij verstaan dat het veelvuldig spreken over ijdelheid geen verachting van ons

moeitevolle leven inhoudt, maar dat de ijdelheid van ons hart aan de kaak gesteld wordt. 'Van het rijk der ijdelheid is de mens zowel bewerker als slachtoffer', zegt dr. Aalders.

Toch is de geschiedenis geen doel in zichzelf, al kan die gedachte bovenkomen, als we die opeenhoping van ellende en moeite zien. Dat ontdekt Luther als hij Prediker, waarin Salomo almaar spreekt over onze arbeid onder de zon, in verband brengt met Matthéüs 5, waar staat dat God Zijn zon doet opgaan over bozen en goeden. Er blijkt ondanks alle ellende nog een betrekking te zijn tussen God en de geschiedenis als het rijk der ijdelheid. De mens blijft onderworpen aan Zijn Schepper. Waar de regenboog gezien mag worden als een teken van Gods eeuwige trouw, benoemt Luther de zon als een teken dat heenwij st naar de Schepper zelf, waarin Deze zich openbaart als de onophoudelijk werkende.

Niet de overmacht

Zo blijft het licht van God toch in deze wereld stralen, al lijken krantenberichten het tegendeel te vertellen. Nog één keer Luther, zo veelzeggend voor onze dagen: 'God stelt ons overal in de wereld zulk een voorbeeld voor ogen, om ons daarmee te vermanen en ons toe te roepen: Weet gij niet wie Ik ben en welke weldaden Ik u bewijs? Kijk dan maar naar de zon, de maan en de regen, en vraag het hen! Gij zult dan gaan zien de ontelbare weldaden die Ik niet alleen mijn christenen bewijs, maar die Ik ook schenk aan de bozen, die van geen dankbaarheid willen weten, doch als loon ervoor mijn Zoon en de vrome christenen op het felst vervolgen!'

Zij die het rijk der ijdelheid hebben opgericht en met geweld in stand houden, krijgen nooit de overmacht - dat wil Luther zeggen. Zijn schepping ontglipt God niet. Hij regeert ook, en niets geschiedt op aarde buiten Zijn wil. Zo legt dr. Aalders aan de hand van Luthers commentaar Prediker uit als een troostboek, ook in bange dagen. Opdat we ons niet zouden meeslepen met wat voor ogen is. Maar opdat we streven naar een inrichting van staat en samenleving, waarin de geboden van God, die uiteindelijk overwinnen zullen, tot gelding komen.

De verdrukte recht doen

In vroeger eeuwen vreesde de mens de macht van de natuur. En er waren vele ziekten die tot een vroege dood leiden. De technische mens meent veel te kunnen beheersen, maar de voortgang van wetenschap en techniek bracht ons andere kwade machten. Actuele gebeurtenissen wijzen ons erop dat de Bijbel spreekt over overheden en machten, in het meervoud. Wij ervaren de dreiging van zoveel verschrikkingen in deze wereld. Kent de christen minder angst dan de gemiddelde Nederlander, die zijn angst verstopt of camoufleert? Dat zou niet best zijn. Een christen weet wel van hét antwoord, datjezus zelfheeft gegeven: 'Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde'.

Op die macht slechts kunnen wij ons beroepen. Dat doet Psalm 146: Hij die de hemel en de aarde gemaakt heeft, houdt trouw in eeuwigheid. Hij zal de verdrukte recht doen, Hij zal de hongerige brood geven. Deze belofte is tegelijk een opdracht voor ons, om de nood in de wereld waar mogelijk te lenigen.

P. J. VERGUNST

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen