Christen is niet gebonden

Bezoek aan Rome

In 1998 had een kerkelijke delegatie van de toen nog zich verenigde kerken in Rome een 42-seconden-durende ontmoeting met de paus. De hervormde secretaris-generaal dr. B. Plaisier merkte later in zijn dagboek op dat hij tijdens dit bezoek steeds protestantser was geworden. Zijn onthulling gaf mij een reden ter synode hem het voorstel te doen nog eens een keer te gaan. In mijn opmerking, die weliswaar grote hilariteit veroorzaakte onder de aanwezigen, zat een ernst en een overtuiging. Enerzijds deed het mij goed dat ds. Plaisier zonder kleerscheuren terugkeerde uit Rome, anderzijds bleef ik argwanend tegenover zijn bekentenis.

Die argwaan bleek niet ongegrond. Aan de vooravond van 12 december 2003 maakte ds. Plaisier in een vraaggesprek met het blad VolZin opmerkingen over de beoogde samenwerking met rooms-katholieken. Hij kwam tot de uitspraak dat het jammer is dat de Rooms-Katholieke Kerk op allerlei vlakken de lijnen strakker getrokken heeft ten aanzien van gemeenschappelijk vieren. Bovendien suggereerde het interview dat priesters, pastoraal werkers en dominees zonder meer onderling uitwisselbaar zijn.

Heiligenverering

Eind augustus van dit jaar bracht ik vijf dagen door in Rome. Daar schoot mij de uitspraak van ds. Plaisier te binnen. De paus heb ik geen seconde gezien. Wel voelde ik overal zijn macht. In de bekendste kerken van de stad liep ik rond. De gids wees telkens op het altaar in de kerk en vertelde dat het een rooms-katholiek kerkelijk voorschrift is dat iedere kerk ten minste één martelaarsrelikwie in het altaar geborgen houdt. Ook stond ik oog in oog met andere relikwieën. Meer dan thuis word je in Rome geconfronteerd met de heiligenverering. Met name het aanroepen en vereren van Maria. Zij is in de Rooms-Katholieke Kerk immers de middelares van de genade. Maria bewerkt de zaligheid niet, maar werkt mee. Zij is de middelares tussen Jezus en de mens. - Door haar voorbede bij Jezus is zij in staat ons te helpen. In Rome zag ik bij de Kerk van de Lateranen velen op de knieën en in gebed via de treden van een trap omhoog gaan. Wie zich verdiept in de sfeer van de Rooms-Katholieke Kerk komt in aanraking met de traditie, de overlevering van deze kerk, zoals besluiten van concilies, kerkelijke dogma's en pauselijke uitspraken. Voor het geloof staat de traditie van de kerk op gelijk niveau van de Schrift.

Ben ik door mijn verblijf in Rome protestantser geworden? In ieder geval zag ik heel scherp de diepe kloof tussen Rome en de Reformatie. De voorspraak van Jezus Christus verdraagt zich niet met de voorbidding van heiligen op grond van hun verdiensten. Ook kunnen we niet profiteren van de voorspraak van Maria. Bovendien verhinderen het pauselijk leergezag en het traditiebegrip ons nog steeds om het Sola Scriptura geheel te laten gelden. In mijn herinneringen aan Rome komt telkens het woord 'gebondenheid' terug. Maar een christen is niet gebonden. In Christus is vrijheid. 'Indien dan de Zoon u zal vrijgemaakt hebben, zo zult gij waarlijk vrij zijn' (Johannes 8, 36).

Galaten

Geen bijbelboek kan ons als het over vrijheid gaat beter op het juiste spoor zetten dan de brief van Paulus aan de Galaten. Luther en Calvijn hebben de boodschap van deze brief gehoord als een grote bevrijding. In Galaten 2, 16 vinden we de hoofdgedachte van de brief: 'Doch wetende, dat de mens niet gerechtvaardigd wordt uit de werken der wet, maar door het geloof van Jezus Christus, zo hebben wij ook in Jezus Christus geloofd, opdat wij zouden gerechtvaardigd worden uit het geloof van Christus en niet uit de werken van de wet; daarom dat uit de werken der wet geen vlees zal gerechtvaardigd worden'.

Paulus heeft aan de Galaten het geloof in Christus verkondigd, zonder de werken van de wet. Er zijn daar tegenstanders (pseudo-broeders) gekomen met felle kritiek. Zij beweren dat Paulus geen echte apostel is en dat hij met zijn prediking de plank finaal mis slaat. Paulus accepteert hun beschuldiging niet en maakt in zijn brief duidelijk dat hij het door hem verkondigende Evangelie niet van een mens ontvangen heeft, maar van Jezus Christus.

Hij gaat niet door de knieën in de confrontaties met de pseudo-broeders en schippert niet. De apostel piekert er niet over om zich te onderwerpen aan de eis van zijn tegenstanders en in te stemmen met een aangepast Evangelie. Ik zie in hem een houding die Luther aannam op de Rijksdag te Worms: 'Ik sta hier, ik kan niet anders'. Waarom wijkt Paulus geen millimeter? Omdat de kern van het Evangelie in het geding is. In zijn brieven leren wij de apostel kennen als iemand die als het gaat om middelmatige dingen best toegeeflijk wil zijn. Maar als de inhoud van het Evangelie op het spel staat, geeft hij geen krimp. De vrijheid in Christus is voor hem niet opgeefbaar.

Betoverd

De schijnbroeders menen dat de prediking van het Evangelie 'uit genade alleen' en 'door het geloof alleen' niet voldoende is voor het christelijk leven en willen de gemeenteleden weer onder het Joodse juk van de dienstbaarheid brengen. Zij verloochenen weliswaar Jezus Christus niet, maar houden vol dat de onderhouding van de wet en Joodse voorschriften en Joodse feestdagen noodzakelijk zijn voor de redding van de mensen. Hiermee verdraaien zij de blijde boodschap en zorgen met hun optreden voor een grote verwarring. De valse broeders (zie Galaten 2, 4) maken het diegenen die door het geloof in Christus vrijheid hebben gevonden, ontzettend moeilijk.

Foei, als we zwakken in het geloof met onze voorschriften beroven van de vrijheid in Christus! Foei, wanneer we het werk van de Heilige Geest bij een ander in twijfel trekken! Foei, als we persoonlijk de vrijheid in Christus kennen en anderen bombarderen door wettische voorschriften en menselijke schema's die vrijheid weg!

Het gevaar van een koude wettische levenshouding steekt van tijd tot tijd in de christelijke gemeente de kop op. Paulus toont zijn ontzetting over het feit dat de Galaten aan Christus niet genoeg hebben en teruggekeerd zijn tot de werken van de wet. Ze lijken wel betoverd. Hoe is het toch mogelijk dat iemand die gezien heeft dat in Jezus Christus Gods genade verschenen is, weer het leven uit de wet oppakt?

Vrijheid van een christen

Paulus heeft met de valse broeders een conflict over de vrijheid van een gelovige. De geschonken vrijheid in Christus is voor de schijnbroeders een doorn in het oog. Met hun opvatting staan ze lijnrecht tegenover het Evangelie. Naar hun mening is de genade in Christus niet voldoende voor de zaligheid. Het werk van Christus moet aangevuld worden met menselijke prestaties. De dwaalleraars draaien het Evangelie van vrije genade de nek om en proberen van gelovigen die de vrijheid in Christus kennen, slaven van de wet te maken. Het is om te huilen! Met hun voorwaardelijk evangelie zetten ze de klok terug en ontkennen het volkomen werk van Christus. Want het is van tweeën één: of Christus is een volkomen Zaligmaker en onze werken leggen geen gewicht in de schaal, of Christus is geen volkomen Zaligmaker en onze werken kunnen wat verdienen. De Heilige Geest schiet het eigenwijze en trotse ik dat zich verzet tegen genade, aan flarden. Christus heeft alles aangebracht. Zijn genade maakt mij vrij. Staat in de Bijbel dat iets van ons in aanmerking komt voor verzoening met God? Laten we ons vasthouden aan Romeinen 5, 1: 'Wij dan, gerechtvaardigd zijnde uit het geloof, hebben vrede met God, door onze Heere Jezus Christus'. Luther schreef over de Galatenbrief

een beroemde en aanbevelingswaardige verklaring. Hij heeft altijd veel aandacht besteed aan het woord vrijheid. Dit blijkt uit zijn boek over de vrijheid van een christen. Daarin zegt hij kernachtig: 'Een christen is de baas over alles. Een christen is de slaaf van iedereen'.

In Christus

In de Galatenbrief gaat het over een speciale vrijheid. Het is vrijheid in Christus Jezus. Hij is de enige en volkomen Bevrijder. Bij deze vrijheid hoeven we niet van alles en nog wat te doen om in de goede houding tegenover God te komen. Dat heeft Christus gedaan. Om ons te bevrijden, liet Hij Zich vrijwillig gevangen nemen. Om ons te bevrijden, liet Hij Zich binden, opdat Hij ons zou ontbinden. Om ons te bevrijden, werd Hij als een Onschuldige ter dood veroordeeld. In Christus zijn we echt vrij. 'Staat dan in de vrijheid, met welke ons Christus vrijgemaakt heeft, en wordt niet wederom met het juk der dienstbaarheid bevangen' (Galaten 5, 1)

Wij houden van vrijheid. Niemand moet ons beperkingen opleggen, zodat wij niet meer onze eigen gang kunnen gaan. Graag maken we zelf uit hoe we leven en willen we niet betutteld worden. Het omgaan met de vrijheid in Christus is niet een ongebondenheid waarin we het zelf uitzoeken. Het is een vrijheid die gebonden is aan het Woord van God en aan de genade van God. Het is geen vrijheid waarin wij op onze eigen manier ons leven invullen, los van God en los van zijn wet. Dat is vrijbuiterij. Met deze instelling leggen we de wet van God naast ons neer. Maar allen die de vrijheid in Christus hebben gevonden, houden de wet uit dankbaarheid.

Alleen van genade leven, alles in Christus zoeken en in de vrijheid van een christen te leven, schijnt heel moeilijk te zijn. Toen Maarten Luther zich bij het klooster te Erfurt aanmeldde, stelde de prior hem drie vragen: 'Ben je een lijfeigene? Heb je onbetaalde schulden? Lijd je aan een verborgen kwaal? ' 'Neen', antwoordde de jonge Maarten. En toch, een beetje dieper gezien had hij drie keer ja moeten antwoorden. Hij was een slaaf, er was een schuld en een kwaal. Luther miste op dat moment de vrijheid in Christus. Hij probeerde zichzelf te bevrijden en met goede werken tot God op te klimmen. Zo kreeg hij geen rust. Later ging Luther inzien dat wij niet leven door ons doen, maar door Gods schenkende gerechtigheid in Christus. Door het geloof ontvangen we de bevrijding in Christus. De rechtvaardige zal door het geloof leven. Genade maakt vrij! Voor eeuwig vrij. Wat een zegen als we van de Heere Jezus zijn. Het is een leven in een unieke vrijheid. Nergens zijn onderdanen zo vrij als Zijn onderdanen.

J. HARTEMAN, HILVERSUM

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen