Vaardigheden voor bijbelstudie

Vorming en toerusting nemen in de activiteiten van de gemeente een grote plaats in. In een tijd waarin permanente educatie hoog op de agenda staat, kan de christelijke gemeente niet achterblijven. Gemeenteleden worden hoe langer hoe meer geconfronteerd met allerlei vragen, nu geloof en kerk-zijn niet meer vanzelfsprekend zijn. Daarnaast blijkt er een grote behoefte te bestaan aan contact en onderlinge gemeenschap in de vertrouwde sfeer van de kleine kring, waar tijd is om met elkaar door te praten over allerlei levens- en geloofsvragen. We kennen intussen een veelheid van groepen in de gemeente, zoals bijvoorbeeld bijbelkringen, huiskringen, alpha-cursussen, kringen voor doopouders, doe-kringen, leeskringen, meditatiekringen enzovoort. Soms ontstaan zulke kringen spontaan, soms is er een gericht beleid. Kringwerk stelt immers ook zijn eigen vragen: Hoe voorkom je wildgroei? Hoe kun je kringen zo goed mogelijk dienstbaar maken aan de opbouw van de gemeente? Hoe train je gemeenteleden om kringleider te zijn? Want de tijd dat de predikant dat alleen kon behappen, is voorbij.

Beleid
Het behoort daarom tot het beleid van de kerkenraden om hierin leiding te geven. Bezinning op kringwerk in de gemeente hoort een plek te krijgen in het beleidsplan en in het werkplan van de gemeente. Een goede organisatie en begeleiding kunnen ertoe bijdragen dat frustraties voorkomen worden en dat mensen met vreugde hun gaven inzetten in en voor de gemeente. Maar al te vaak gebeurt het immers dat iets wat heel spontaan wordt opgezet, soms een eigen leven gaat leiden of in de kortste keren ook weer verzandt. Of omdat het niet ingebed is in het geheel van de praktijk van het kerkenwerk of omdat de enthousiaste initiatiefnemers vertrekken of afhaken. Ik ben nuchter genoeg om te beseffen dat organisatie geen toverwoord is voor alle kwalen en dat er ondanks een goed beleid toch dingen fout kunnen gaan, maar zonder goed overleg, een heldere visie en een doordacht beleid kun je er zeker van zijn dat dingen fout lopen die niet fout hadden behoeven te lopen.                                                                             
Al hebben veel kleine groepen lang niet altijd een formele kringleider en rouleert de leiding per avond, een goede kringleider kan én door zijn deskundigheid én vooral door goede leiding veel bijdragen aan het slagen van een kringavond. Het zou een goede zaak zijn als kerkenraden - al of niet in bovenplaatselijk verband - aan kringleiders ondersteuning bieden in de vorm van een eenvoudige training en een regelmatig overleg. Maar dat vraagt om goed materiaal.

Werkmap                                                                                                                           
Het Protestants Dienstencentrum Gelderland heeft daarom in samenwerking met het Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie te Ede een doe-het-zelf map ontworpen voor het toerusten van kringleiders in de vorm van een cd-rom. Via hyperlinks is allerlei informatie op de schijf op te vragen en kan men zich op een gemakkelijke manier oriënteren. De cursus is samengesteld door Aart Peters, gemeenteadviseur van het PDC Gelderland, en Age Romkes, docent aan de Christelijke Hogeschool in Ede. Verdere medewerkers zijn onder andere drs. Nynke Dijkstra-Algra, Anne Pals, Coby van der Zee, mensen die op het terrein van de gemeentetoerusting hun sporen verdiend hebben.         
De inhoud van de cd-rom bestaat uit drie delen. Na een map met achtergrondinformatie, aanwijzingen voor het gebruik van de cd-rom en een lijst adressen, volgt een deel Beleid en toerusting. Dit onderdeel is speciaal toegesneden op de beleidsmakers in de gemeente, zoals kerkenraden, commissies voor Vorming en Toerusting. Op overzichtelijke wijze wordt in enkele modules een aantal handvatten geboden voor visieontwikkeling en beleidsbepaling op het terrein van de vorming, als ook voor de organisatie van het kringwerk. Elke module is opgebouwd rond drie thema's: introductie, inhoud en verwerking. Vragen die aan de orde komen zijn onder andere:
Wat zijn goede bouwstenen om te werken aan geloofsgroei en geestelijke opbouw?          
Welke doelstelling hebben kringen en wat betekent dat voor opzet en vormgeving?
Gaat het om verdieping van persoonlijk inzicht? Of om gemeenschapsvorming? Of is de kring meer naar buiten gericht en willen de deelnemers de roeping in de wereld helder krijgen?
Een belangrijk item voor groepen is ook het spirituele moment, met name de plaats van het gebed op de kring. Er worden in de desbetreffende modulen ook modellen aangereikt voor de vormgeving van het gebed aan het begin of/en aan het eind van een bijeenkomst. Naast de specifieke geloofsvragen die samenhangen met het verstaan van de Bijbel, de kerkelijke traditie of de pastorale problemen zijn er ook algemene levens- en zinvragen die op een kring aan de orde kunnen komen. Je kunt die twee terreinen - geloof en leven - uiteraard niet scheiden, maar wel onderscheiden in die zin dat het voor de opzet van een kring wat uitmaakt alsmede voor het verwachtingspatroon van deelnemers, waar de accenten liggen.

Bijbelstudie
Naast de vragen rond beleid en organisatie bevat de cd-rom ook een drietal cursusmodulen.
De eerste is gericht op vaardigheden voor bijbelstudie. Bijbelstudiekringen en bijbelgesprekskringen nemen in tal van gemeenten een grote plaats in. Het is goed om je rekenschap te geven van de vraag: Wat wil ik bereiken? Wat bied ik aan? Gaat het vooral om kennisoverdracht? Of om een vorm van ervaringsleren? Alweer: hoofd en hart, kennis en bevinding zijn niet te scheiden, maar de accenten kunnen toch verschillend liggen. De werkmap onderscheidt vier vormen van bijbelstudie. Men kan vooral de blik richten op ontdekkende bijbelstudie waarbij deelnemers een tekst nauwkeurig lezen, proberen te begrijpen en elkaar vertellen hoe ze dit gedeelte toepassen op hun leven.
Een variant daarvan is het meditatieve bijbellezen, waarbij het vooral gaat om de ervaring, het spirituele moment: wat heeft dit gedeelte mij persoonlijk te zeggen?
Een derde vorm is het zogenaamde interculturele bijbellezen. We lezen immers altijd in een bepaalde context (cultureel, kerkelijk, sociaal enz.). Het blijkt dat christenen in Afrika of Latijns-Amerika op een andere wijze omgaan met de Bijbel dan wij in onze westerse cultuur, die door de Verlichting is heengegaan, zoals de ervaring leert. Uitwisseling van ervaren daar en hier kunnen dienen om de dimensies van de liefde van God samen met alle heiligen, zoals Paulus schrijft in Efeziërs 3, te verstaan. Het is een vorm van oecumene aan de basis als christenen elders en christenen hier elkaar bevragen op wat zij in de Schrift horen. Een vierde vorm waar aandacht aan gegeven wordt, is creatief bijbellezen. In een dergelijke kring wordt een beroep gedaan op de creativiteit van de lezer om via allerlei werkvormen een bijbelgedeelte op een nieuwe manier tot zich te nemen en met andere ogen te lezen. Te denken is bijvoorbeeld aan het werken met symbolen, het schrijven van een verhaal, het maken van een gedicht of lied, een dialoog tussen de deelnemers enz. Welke werkvorm men kiest hangt, zoals ds. N.M. Tramper schrijft, af van de doelstelling van de kring. Naast deze inhoudelijke module wordt er in de werkmap ook aandacht geschonken aan de verschillende manieren waarop men leiding kan geven, de relaties tussen leiding en deelnemers, de onderlinge relaties, het omgaan met verschillen alsmede het onderling pastoraat.
Ik breng deze cd-rom graag onder uw aandacht. De werkmap is te bestellen bij de PDC Gelderland (tel. 026-3551755, e-mail L.van.Middelkoop@pkn.nl.) of via de CHE (tel. 0318-696300; e-mail: che-transfer@che.nl). De praktische opzet verhoogt de bruikbaarheid. Niet alleen kringleiders, ook anderen zoals predikanten en kerkenraadsleden kunnen er hun voordeel meedoen. Daarom: van harte aanbevolen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen