Bart Jan Spruyt

Bart Jan Spruyt:
De toekomst van de stad.
Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 85 blz.; € 7,50.
Bart Jan Spruyt is bezet met een diepgaande culturele somberheid - en hij houdt die niet voor zichzelf. Zijn denken vertrekt op het punt waar hij vaststelt dat we in een lege cultuur leven, die afscheid genomen heeft van haar joods-christelijke verleden en nu in zichzelf rondtast, in hovaardige wanhoop zonder weerwoord op de grote uitdagingen van deze tijd. Met zijn Boekenweekessay Over geschiedenis en politiek beoogt hij dat de samenleving zich bewapent tegen dreigende gevaren. Inzake zijn wapenarsenaal is een zin op pag. 65 cruciaal en veelzeggend: 'Het conservatisme is nodig om het liberalisme voor zelfmoord te behoeden.'
In een eerste hoofdstuk wil Spruyt vanuit de geschiedenis onderstrepen dat de islam zich niet zonder meer zal voegen in een westerse democratie, omdat rekening houden met belangen en rechten van minderheden, de islam niet eigen is.
Het tweede hoofdstuk gebruikt hij om te laten zien dat de kerk de reden voor haar bestaan niet zocht in de organisatie van het sociale en politieke leven - anders dan in het jodendom en de islam. In deze gedachtegang ontbreekt merkwaardigerwijze dat christenen wel degelijk hun taak in het sociale en politieke leven zagen. De tendens van het essay was zeker andersgericht geweest, als bij het veelvuldig citeren van allerhande filosofen en historici ook de stem van Calvijn geklonken had in diens pleiten voor het confronterende gesprek met aanhangers van een andere godsdienst.
De overgang naar het laatste hoofdstuk vormt de zin dat de kernvraag voor de politiek het onderscheiden van vriend en vijand is. Dat noemt de auteur temeer van belang, nu we na de moorden op Fortuyn en Van Gogh in een nieuwe constitutionele fase zijn terechtgekomen. Omdat het fort van de Nederlandse democratie als een bouwval toont, is restauratie van de democratische rechtstaat nodig. Die begint met de erkenning dat de diversiteit in een samenleving niet onbeperkt kan zijn. Daarbij luistert Spruyt naar de Amerikaanse president Washington, die in 1790 al zei dat vrijheden en rechten niet onvoorwaardelijk zijn. Die worden verdiend door hen die de vrijheden en rechten van anderen erkennen.
In het huidige debat over de verhouding tussen democratie en religie is het onderscheiden van vriend en vijand mij te simpel. Juist de geschiedenis heeft bewezen dat wie vandaag een vriend is, morgen een vijand kan zijn. Het gaat om het onderscheiden tussen goed en kwaad, uiteindelijk om de strijd tegen 'boosheden in de lucht'. Dat daarvoor een vaststaande norm geboden is, bleek vorige week nog, toen CDA-minister Donner zijn verzet tegen adoptie door homoparen opgaf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen