De Galatenbrief

In het vorige artikel in deze reeks werd gewezen op de resonansgroepen die betrokken zijn bij de herziening van de Statenvertaling. Aan de hand van verschillende criteria beoordelen zij de tekst die door de hertaler is aangeleverd. Om een indruk te geven voor welke afwegingen een resonansgroep komt te staan, wil ik met u kijken naar de hertaling van de Galatenbrief, die kortgeleden gereed kwam. De volledige tekst is te vinden op de website van de HSV: www.herzienestatenvertaling.nl.

Eerst wijs ik op een paar gevallen waar de tekst van de Statenvertaling ongewijzigd bleef.
In Galaten 3:24 wordt de wet een 'tuchtmeester' tot Christus genoemd. Het Griekse woord paidagoogos doelt op een slaaf die toezicht moest houden op een kind. Het oorspronkelijke voorstel om 'tuchtmeester' weer te geven met 'begeleider' werd in de resonansgroep verworpen. Het woord wordt door Paulus duidelijk in negatieve zin gebruikt. Het gaat om de tegenstelling van een kind dat nog opzicht nodig heeft (waarbij ook de gedachte aan straf niet uitgesloten is) en de vrijheid van een volwassene. Tot de tijd van de vrijheid in Christus aanbrak, stonden de Joden onder de bewaking van de wet. Omdat ook woorden als 'voogd' en 'opvoeder' ons inziens niet voldoende de betekenis van het Griekse woord weergeven, hebben we ervoor gekozen om vast te houden aan het woord 'tuchtmeester', mede omdat het woord 'tucht' in verschillende samenstellingen nog steeds gebruikt wordt (bijv. tuchtcollege).
Galaten 6:5 bleef: ieder zal zijn eigen 'pak' dragen, hoewel 'last' mogelijk duidelijker is. Een moderne lezer zou Paulus' woorden namelijk kunnen opvatten als een verbod om het kostuum van een ander aan te trekken. Het probleem is echter dat hier een ander Grieks woord wordt gebruikt dan in vers 2: 'draag elkaars lasten'.

In Galaten 4:4 hebben we de uitdrukking 'volheid van de tijd' (weliswaar met verwijdering van de genitief-constructie 'des tijds') gehandhaafd. Het alternatief was om een omschrijving te geven, bv. 'toen de tijd gekomen was' (Nieuwe Bijbelvertaling). Dan gaat echter de gedachte verloren dat deze tijd door God is bepaald, als onderdeel van Zijn heilsplan (zie Gal. 4:2).

Verduidelijkt
We maken gebruik van (schuingedrukte) toevoegingen, wanneer de tekst daardoor verduidelijkt kan worden. In Galaten 3:28 geeft Paulus aan dat onder de gelovigen verschillen in nationaliteit, sociale status en sekse geen rol meer spelen. Door de beknoptheid is de betekenis van Paulus' woorden in de Statenvertaling niet erg duidelijk: 'daarin is noch Jood noch Griek ...' Daarom is dit vers als volgt hertaald: 'Daarin is het niet van belang dat men Jood is of Griek ...'
Ook in Galaten 3:12 drukt Paulus zich beknopt uit: 'de wet is niet uit het geloof'. Het gaat hier om het principe van de wet dat niet gericht is op 'geloven', maar op 'doen'. In de tweede helft van dit vers volgt ter onderbouwing een citaat uit Leviticus 18:5. In de HSV is dit vers als volgt weergegeven: 'Maar voor de wet is het niet: uit geloof, maar: De mens die deze dingen gedaan zal hebben, zal daardoor leven'.

Grote letters
In een paar gevallen is er op basis van de Griekse grondtekst gekozen voor een inhoudelijke wijziging. In Galaten 4:5 heeft de Statenvertaling het Griekse woord exagoradzoo vertaald met 'verlossen', terwijl het woord ook aangeeft op welke manier de verlossing plaatsvindt, namelijk door het betalen van een losprijs. Het achterliggende beeld is de vrijkoop van slaven. Hierop wijzen de statenvertalers zelf overigens in hun Kanttekeningen. Daarom heeft de HSV: '... om hen die onder de wet waren, vrij te kopen'. De tweede helft van Galaten 5:16 hebben we met veel uitleggers niet als gebod gelezen, maar als resultaat van het opvolgen van het bevel in de eerste helft van het vers: 'Wandel door de Geest en u zult zeker de begeerte van het vlees niet vervullen.' Deze mogelijkheid wordt ook in de Kanttekeningen aangegeven.

Galaten 6:11 hebben we als volgt hertaald: 'Zie, met wat een grote letters ik u eigenhandig schrijf.' De SV heeft het hier over een grote brief. Het Griekse grammata kan zowel 'brief' als 'woorden' betekenen, maar de vorm van het woord (een zg. dativus) sluit uit dat Paulus hier doelt op de lengte van de brief. Het was Paulus gewoonte om zijn brieven te dicteren aan een secretaris, maar daar eigenhandig ook nog enkele woorden aan toe te voegen, om de brief als het ware te waarmerken.

Stijlfiguur
Ten slotte wijs ik nog op de weergave van de uitdrukking 'evangelie der voorhuid' in Galaten 2:7 (naast: evangelie der besnijdenis). De apostel gebruikt hier een stijlfiguur (abstractum pro concreto) die voor hedendaagse lezers nauwelijks te begrijpen is. Met 'voorhuid' wordt hier bedoeld: mensen die de voorhuid hebben, dat wil zeggen onbesnedenen, heidenen. Daartegenover staat 'de besnijdenis', dat wil zeggen de Joden. De HSV geeft dit vers als volgt weer.- 'Zij zagen dat aan mij het evangelie onder de onbesnedenen toevertrouwd was, zoals aan Petrus dat onder de besnedenen.'

Er zou nog wel meer te noemen zijn. Ik denk aan de vertaling van het moeilijke begrip stoicheia in 4:3, 9, waar de HSV met 'grondbeginselen' dichtbij de SV blijft. De ruimte ontbreekt om hier meer over te schrijven. Ik wil de geïnteresseerde lezer die over digitale middelen beschikt van harte uitnodigen om onze website te bezoeken en, wanneer u daar behoefte aan hebt, op de hertaalde versie van de Galatenbrief te reageren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen