Zekerheid, een schone voorjaarsbloem

Dat we kerkbreed en kerkenbreed de schuldvraag niet mogen ontlopen, willen we verduidelijken aan het bijbelse gegeven van de zekerheid van het geloof. De Bijbel leert ons glashelder dat allen die volkomen op genade alleen vertrouwen, zalig zijn. Dat geldt zowel voor het Oude als voor het Nieuwe Testament. Het is de Heilige Geest, die deze waarheid bevestigt door met onze geest te getuigen dat we kinderen van God zijn.
Deze geloofszekerheid nu is in de Reformatietijd als een kerngegeven stralend naar boven gekomen als een heerlijk geheim dat gekend en verstaan werd in het geloof. Daarbij heeft meegespeeld dat in die tijd het geloofsleven en de theologie waren vastgelopen in de roomse leer van de verdienstelijkheid van goede werken. Rome leerde (en leert) dan ook dat geloofszekerheid onmogelijk is, tenzij via een bijzondere openbaring. Iets wat de remonstranten later eveneens leerden.

Vruchtbare bodem
De Reformatie heeft dit echter afgewezen door elke verdienstelijkheid van onze goede werken te verwerpen en enkel te koersen op de volle verdienste van Christus alleen. Wie op die verdienste van Christus totaal vertrouwt, is zalig en mag zeker zijn van die zaligheid. Hierbij gaat het erom dat Christus alleen alle eer ontvangt en dat het scherpe mes van Gods wet gezet wordt in al onze eigen eer en roem, om die restloos af te snijden. Wie in geloof akkoord gaat met het geven van alle eer aan Christus en zichzelf wil beroven van elke eer, staat in de vruchtbare bodem waar geloofszekerheid opbloeit als een schone voorjaarsbloem. Het is geloofszekerheid die kenmerkend is voor het theologisch denken van de Reformatie, niet enkel bij Calvijn, maar ook bij Luther. Vandaag zijn we die geloofszekerheid echter voor het grootste gedeelte kwijtgeraakt.
Aan de ene kant is er in de kerk immers grenzeloze oppervlakkigheid waarbij van geloofszekerheid een simpel rekensommetje wordt gemaakt of waarbij het gewoon vooronderstelling is, los van het herscheppende werk van de Heilige Geest, dat ons alles buiten Christus doet verliezen en alles in Hem doet vinden. Of het is zelfs nog geen vooronderstelling, omdat het postmoderne plurale twijfeldenken ons koestert in blijvende onzekerheid, waarbij onze zoektocht doel in zichzelf wordt.

Bekeringsschema's
Aan de andere kant wordt de doorbraak tot volle geloofszekerheid belemmerd door eenzijdige bekeringsschema's, door het voeden van twijfel en ongeloof, waarmee de duivel in de kaart wordt gespeeld en zeker ook door het opbouwen van mensen in zelfbevestigende hoogmoed waarin er Christusloze rustkussens gemaakt worden, zelfs van ons 'gelovig christen-zijn' of rechtzinnig denken. En ook daar waar met grote nadruk de rechtvaardiging van de goddeloze wordt geleerd, wordt die goddeloze helaas vaak toch weer tot zelfpronk opgetuigd in zijn zondaar-zijn, waardoor hij verhinderd wordt zich restloos op Christus alleen te werpen.
Kortom, we zitten in de volle breedte van de kerk in de knoei met geloofszekerheid. Dus dragen we allen schuld en hebben we allen vandaag meer dan ooit nodig het nieuwe verstaan van het oude evangelie, dat ons tot op het bot ontdoet van onze oude mens en ons tegelijk geheel nieuwe mens doet zijn in Christus Jezus, met Wie we één plant geworden zijn door het geloof. Zaken die samenhangen met het rechte verstaan van het merg der theologie, zoals de leer van God als drie-eenheid, de leer van de totale ontwrichting van ons mens-zijn door de zonde, de noodzaak van verlichting met en herschepping door de Heilige Geest, willen we tot adequaat Schriftverstaan kunnen komen.
Inderdaad, allen zijn we zondaren en allen hebben we genade nodig. Geen separatistisch denken van samenvoegen wat samenhoort, maar allen tot bekering komen en dan God Zijn ongekende gang laten gaan.

Gereformeerde confessie
Zoals hierboven reeds verwoord, hadden we liever gezien dat Koert van Bekkum en de andere auteurs hun boek niet bij de gereformeerde traditie hadden gestart, maar bij de gereformeerde confessie. Van die confessie geloven we toch dat daar het oprechte geloof spreekt op de toonhoogte van de Schrift. Die confessie brengt ons dus bij de Schrift terug en doet ons ook theologiseren vanuit de Schrift. Waarbij het rechte verstaan van de zekerheid van het geloof een centrumfunctie vervult.
Het belang van ons zalig worden en het belang van de eer van God vallen er samen, omdat aan de Schrift geheel recht wordt gedaan. Onze gereformeerde traditie zal daar ook niet als doel in zichzelf gezien worden, want werkelijk gereformeerd zijn betekent steeds weer opnieuw gereformeerd te worden. Daar wijst dr. G. van den Brink in zijn bijdrage terecht op, als hij stelt dat het zaak is de kerk telkens weer en telkens meer te reformeren naar het Woord van God. Als dat gebeurt, dan hoeven we ook geen zorg te hebben over de gereformeerde traditie. Die komt dan 'vanzelf' wel goed uit de verf. Waar de zorg over de gereformeerde traditie echter ten koste gaat van het waarachtig reformeren door en naar Gods Woord, daar springen signalen op rood. Immers, gereformeerde traditie los van het levende geloof in Christus Jezus dat alleen op geheel de Schrift wil koersen, zal geen halt kunnen toeroepen aan voortgaande secularisatie. Enkel daar waar wij via het Woord meer dan Overwinnaars zijn door Christus die ons heeft liefgehad, zal de overwinning van het christelijk geloof voortgaan.

De Geest bedroeven
Dat er daarbij sprake kan zijn van een zekere wisselwerking tussen christelijk geloof en gereformeerde traditie is duidelijk. Immers, een gereformeerde traditie waarin de zondagsheiliging hoog genoteerd staat door onder andere twee keer kerkgang, waar het huwelijk bijbelse zegen uitstraalt, waar de vreze des Heeren alle facetten van het (gezins)leven stempelt, waar de zonde en de wereld die in het boze ligt, tot vijanden worden verklaard, zo'n traditie kan een bedding te meer zijn voor de krachtige doorwerking van de Heilige Geest. Daarom dienen we ook zuinig te zijn op die gereformeerde traditie.
Aan de andere kant is de Geest volkomen vrijmachtig om Gods ongekende gang te gaan. Dat betekent dat de Geest in ieder geval ons foute roemen op de gereformeerde traditie kan beschamen, door juist daar krachtig te werken waar wij het nooit verwacht hadden. Al blijft ook waar dat de Geest het menselijk gesproken steeds moeilijker krijgt om in een al verder voortschrijdende geseculariseerde tijd waarin de gereformeerde traditie steeds meer afbrokkelt, zijn arbeid te verrichten.
Soms kan zelfs de vrees ons bespringen dat we de Geest zo zeer bedroeven dat die Zich terug gaat trekken. Een  'ramp, niet te overzien'. Dat mag ons brengen tot het voortdurende gebed of God ons daar voor wil behoeden. Een gebed overigens dat mag staan in het kader van het vertrouwen dat God dat wil in de weg van ons ootmoedig en gelovig buigen voor zijn hoge Woord. Ja, we mogen zelfs bidden en vertrouwen dat God een nieuwe start wil maken in het krachtig werken door Zijn Geest. Want we lezen in de Schrift dat God een hoorder der gebeden is.

Nieuwe bezieling nodig
Gelet op de huidige situatie in de kerk, zowel in als buiten de gereformeerde traditie, is het een open deur intrappen als we stellen dat we nieuwe bezieling nodig hebben. Echter, geen bezieling die als een ochtendnevel binnen de kortst mogelijke tijd is verdwenen door de hete zon van huidige antigoddelijke machten. Geloofsenthousiasme houdt het niet, want heeft geen diepgang. Wat we nodig hebben, is bezieling die van God af komt. Van God lezen we in de Tien Geboden dat Hij, een ijverig God is. God waakt heilig jaloers voor zijn eigen eer. Vonken van die bezieling hebben we dus nodig. Vonken die de Heere ons ook terdege geven wil in de weg van de zogenaamde 'drie stukken'. We bedoelen als, eerste kennis van onze ellende, als tweede kennis van onze verlossing, als derde kennis van onze dankbaarheid, zoals de Heidelbergse Catechismus ons dat leert. De catechismus leert ons dat niet als een nieuwigheid, door de Reformatie 'uitgevonden'. Nee, de catechismus gaat hierin terug op een heel oude kerkelijke traditie, waarin het gebod (de Tien Geboden), het geloof (de Twaalf Artikelen) en het gebed (het Onze Vader) bepalend zijn. Een traditie die, wat haar inhoud betreft, geheel op de Schrift stoelt en daarom hoogst actueel blijft: tot de jongste dag toe. Echter, die drie stukken functioneren het meest zuiver wanneer volop geleefd wordt in de zekerheid van het geloof. Dan gaan we er namelijk niet mee rationaliseren door ze als afsnoerende schematiek te beschouwen. Dan wordt het de voortdurende leefruimte, waarin we als tegelijk gerechtvaardigd en tegelijk zondaar het op genade alleen blijven houden.

Gereformeerde hoogmoed
Dat houdt ook in dat we uiterst bevreesd zullen blijven voor elke vorm van hoogmoed. Zeker ook gereformeerde hoogmoed. De meest erge die er is. We beseffen dat gereformeerd-zijn nooit iets is om ons op te verheffen, doch dat het juist wil zeggen dat we weten een goddeloze te zijn, diep in ons hart niet beter dan welke schurk ook die midden in de wereld leeft.
Dit besef zal ons stimuleren om uit te gaan naar de heggen en de steggen van de samenleving, om mensen te bewegen tot het geloof in Christus. We zullen kritisch zijn naar de huidige cultuur, we zullen het onchristelijk karakter ervan niet onderschatten, maar scherp blijven in het beproeven van de geesten of ze uit God zijn. We zullen ook openingen zoeken als invalspoorten voor het evangelie. Bovendien zullen we dan een helder zicht krijgen op het onopgeefbare van het christelijke geloof.
We krijgen zicht op het zwartwit-verschil dat er is naar het heidendom toe en naar het jodendom toe. We denken dan aan zaken als de drie-eenheid van God, dat Hij Vader is en Zoon en Heilige Geest. Daarmee samenhangend denken we aan het afwijzen van elke vorm van heidense zelfverlossing, zoals die helaas zowel bij alle buiten-christelijke godsdiensten, maar ook bij Joden en zelfs in de Rooms-Katholieke Kerk, geleerd wordt. Christelijk gezien is er enkel verlossing door God alleen. We noemen ook nog het feit dat God Schepper is en dat wij schepselen zijn, dus mensen zonder enige goddelijke kern die we maar hoeven op te poetsen om tot verlossing te komen. Gnostiek was niet voor niets de meest dodelijke vijand van de Oude kerk. Daarom zullen we ook nooit kunnen theologiseren vanuit het schema natuur en bovennatuur, doch enkel vanuit zonde (gevallen natuur) en genade (herschepping).

Gebed en geloof
Nieuwe bezieling is nodig, dus. Bezieling die de Heilige Geest ons wil geven in de weg van sterven en opstaan. Dat we als oude mens met Christus gestorven zijn op Golgotha en als nieuwe mens met Hem zijn opgestaan op de Paasmorgen. Dat gaat de Heilige Geest door het Woord uitwerken in ons hart en leven in een proces dat ons leven lang voortgaat. Wel is het daarbij zaak onze verantwoordelijkheid het volle pond te geven, opdat we ervoor bewaard worden de Geest tegen te werken. De Geest wil juist de andere kant met ons op, namelijk dat we door het constant leven in de vreze des Heeren de Geest maximale gelegenheid geven ons te heiligen en te louteren tot optimale dienstbaarheid in Gods Koninkrijk. Daarom zullen we ook veel gebed beoefenen en geloof. En hoog in onze agenda zal ook geschreven staan de strijd tegen elke vorm van zonde, opdat we zullen groeien in Gods verborgen omgang, de bron van elke bezieling.

Moge God genadig met Zijn Geest krachtig over ons vaardig worden, opdat niets de loop van zijn Woord zal blokkeren. De vraag naar toekomst voor de gereformeerde traditie zal dan geen probleem meer zijn, de gereformeerde confessie zal volop functioneren en de gereformeerde gezindte zal in volle breedte als Middelpuntzoekende beweging, waarin Christus centraal staat, bloeien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen