Dominee en/of tentenmaker

'Zoals het er nu uitziet, zal ik de laatste fulltime predikant zijn van deze gemeente'. Nog niet zo lang geleden zei een vriend dit tegen mij. Het lijkt zomaar een constatering, maar wat een wereld gaat er schuil achter deze opmerking. In toenemende mate is dit echter wel de praktijk waar gemeenten mee te maken krijgen. Dat betekent dus ook dat deze praktijk in toenemende mate (toekomstige) predikanten treft. Hoe ga je daar mee om? Welke vragen kunnen hierbij opkomen? Wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen van het parttime predikantschap? Een (vooruit)blik in de keuken van een parttime predikant.

Oorzaken
Het parttime predikantschap is niet iets van gisteren. Het bestaat al heel lang. Alleen door de gezegende situatie van veel hervormd-gereformeerde gemeenten dat er redelijk gevulde kerken waren, was dit meestal nog geen realiteit 'onder ons'. Echter meer en meer wordt het wel de werkelijkheid. Het blijkt niet meer haalbaar een fulltime predikant te beroepen. Hoe komt dat? Gemeenten die hier al langer geleden mee te maken kregen, hadden meestal als oorzaak: de secularisatie. In onze hervormde setting was er dan nog wel een kaartenbak vol leden, maar de (mee)levende gemeente slonk langzaam maar zeker, totdat de uitspraak aan het begin van dit artikel de werkelijkheid van die gemeente wordt.
Sinds 1 mei 2004 zijn er echter andere oorzaken bij gekomen. De trieste werkelijkheid van de gebroken schepping is ook (weer) zichtbaar geworden in de gebrokenheid van de kerk. Wat eenheid had moeten bewerkstelligen, heeft verdere verdeeldheid gebracht. Ook al zal die op vele punten mank gaan, wil ik die vergelijking maar even doortrekken. We hebben na de zondeval immers niet alleen te maken gekregen met de zonde zelf, maar ook met de gevolgen van de zonde. Binnen onze kerkelijke gebrokenheid hebben we daarom ook niet alleen te maken met gescheurde gemeenten, maar ook de gevolgen daarvan. Verdriet, 'rouw', gespannen of gescheurde familieverbanden, als het goed is: schuldbelijdenis, maar een van de gevolgen is ook: minder fulltime predikantsplaatsen. De kleine overgebleven gemeente kan het niet langer opbrengen.
Nog een bijkomende oorzaak is dat de nieuwe financiële regelgeving in de Protestantse Kerk met betrekking tot de salariëring van predikanten vele kleine gemeenten de das om doet. Nog los van het feit of de gemeente gescheurd is of niet. De financiële last voor bijvoorbeeld. een kleine dorpsgemeente is niet meer te dragen. 'Ik ben de laatste fulltime predikant' Je zal zo maar afscheid moeten nemen van je gemeente! Kortom, in toenemende mate komt het parttime predikantschap om de hoek van de kerk kijken. Vele gemeenten hebben of krijgen er mee te maken. Vele (toekomstige) predikanten worden er mee geconfronteerd. Hoe ga je hier mee om? Welke vragen roept dit op? Zijn er ook nog positieve kanten aan deze zaak?

Roeping
De eerste vraag die het 'gedeeltelijk' predikant-zijn kan oproepen, is: hoe verhoudt dit met Gods roeping tot het ambt? Zijn er zelfs principiële bezwaren tegen het parttime predikantschap? Dit kan een hele worsteling zijn, meer nog bij de betreffende predikant of kandidaat dan bij de roepende gemeente. Ik heb wel eens geluiden om mij heen gehoord in de richting van deeltijd gemeenten, die een predikant uit een voltijd gemeente beriepen: 'Denken ze nu echt dat hij dat doet? Wie gaat er nu vanuit een fulltime plaats naar een parttime plaats?' Na zo'n opmerking stel ik gerust de vraag: Waarom niet? Alleen komt er dan meestal geen antwoord. Zoals aan het begin aangegeven, schrijf ik vanuit een parttime situatie. Het zal duidelijk zijn dat je daar dan ook wel eens over nagedacht hebt. Hoe ga je met deze kerkelijke situatie om? Zeker ook in bijbels-theologisch licht. Wat zegt de Schrift, wat zegt de Heere over deze materie?
Reeds vanuit het Oude Testament wordt ons duidelijk gemaakt dat de 'arbeider zijn voedsel waardig' is, zoals Jezus dit noemt (Matth. 10:10). De priesters onder het oude verbond werden onderhouden uit de inkomsten van het heiligdom, de tabernakel en de latere tempel, en aten van het vlees van de offerdieren (zie bv. Deut. 18). De apostel Paulus haalt dit aan, als hij schrijft: zij delen met het altaar (1 Kor. 9). 'Alzo heeft ook de Heere geordineerd voor hen die het evangelie verkondigen, dat zij van het evangelie leven' (9:14), schrijft hij verder. Maar wanneer de situatie in een gemeente dan zo geworden is dat het niet meer mogelijk is om een predikant 'van het Evangelie te laten leven', hoe moeten we hier dan mee omgaan? Er moet immers ook brood op de plank komen in een pastorie. Mijn kinderen kunnen nu eenmaal ook niet alleen groeien van de buitenlucht.

Bij het schoolhek
Ten eerste is voor mij persoonlijk het belangrijkste dat je weet door Woord en Geest, waar de Heere je wil gebruiken in Zijn Wijngaard. En velen, zo niet iedereen van goed gereformeerden huize zal dit voluit bevestigen. Maar wanneer je dan rond het beroepingswerk je oor te luisteren legt in die gereformeerde huizen, dan vraag ik me wel eens af of er nog werkelijk rekening gehouden wordt met het feit dat het de Heere is, Die roept. Wat dat betreft zou iedereen eens naar de speculaties bij een willekeurig schoolhek moeten gaan luisteren, of ... misschien doet u er zelf wel aan mee? Mijn ervaring is, dat je daar toch maar weinig over 'roeping' hoort, en meer over: als de predikant daar naartoe gaat, dan gaat hij er flink op achteruit (financieel/pastorie), dus ... hij zal het wel niet aannemen. Belijden wij nog wel van harte, dat het de Heere is, Die roept en zendt?
Wij moesten als kandidaat bedanken voor een fulltime gemeente zonder dat het nog zeker was of er een volgend beroep zou komen. Wie doet dat nu als kandidaat? werd er gezegd bij een schoolhek. De Heere liet ons geen keus. Dan komt er een beroep uit een parttime gemeente, die nog niet eens een pastorie tot haar beschikking heeft. 66% daar kun je toch niet van leven? De Heere dacht kennelijk van wel.

Tenten maken
Een zeer gewild bijbelgedeelte rond het beroepingswerk is het gezicht dat Paulus kreeg in Troas (Hand. 16). Kom over en ... en help ons! Daar staat echter nog iets aan vooraf. Paulus, Silas en Timotheüs wilden eerst naar Bythinië reizen, maar de Geest liet het hun niet toe! Het is maar net waar de Heilige Geest ons hebben wil. Want Macedonië bleek voor de apostel eigenlijk ook maar een 'parttime gemeente' te zijn. Binnen de kortste keren zitten ze in de gevangenis en uit iedere stad moeten ze vluchten vanwege oproer. Uiteindelijk komen ze via Athene in Korinthe.
Wat zien we daar? Paulus aan het tenten maken! Ook al is het bijbels-theologisch verantwoord, mogen we zelfs spreken van een Goddelijk recht, om als verkondiger van het Evangelie te leven van het Evangelie, toch wilde de  apostel daar geen gebruik van maken!  Hij ging aan het werk in het atelier van Aquilla en Priscilla. Zien we hier de leidende hand van God?!
Het kan dus zo zijn dat de Heere ons roept in een deeltijd plaats, maar dat wil niet zeggen dat dit een mindere plaats is, maatschappelijk of kerkelijk gezien. Persoonlijk maak ik me er niet meer druk over of er wel brood genoeg op de plank komt. Dat heb ik wel eens gedaan, maar dat is niet zo goed bevallen. Mijn genade is u genoeg! Ook als de weg naar een parttime gemeente gaat. De Heere zal er Zelf in voorzien. Mijn ervaring is dat er zoveel werk is in Gods Koninkrijk rondom die deeltijd gemeente dat je wel voor 200% aan het werk kunt. In dat vertrouwen kunnen we rustig onze Herder volgen, waar Hij ons ook voorgaat. Ds. C. den Boer schrijft bij 1 Korinthe 9:14: 'Het Evangelie kost niets. Het wordt gratis aan de man gebracht en verkondigd. En zit er dan maar niet over in, dat de dienaren van het evangelie niet aan de kost komen.' Het is me uit het hart gegrepen.
Het tweede wat ik hier aan toe wil voegen, is de volgende overweging: wellicht kunnen we tijdens het 'tenten maken' nog wel meer uitdelers van de menigerlei genade Gods zijn dan wanneer we helemaal opgeslokt worden door een fulltime gemeente. Roeping heeft niet alleen te maken met het ambt op zich, maar daarnaast ook met de plaats waar dit ambt uitgeoefend mag gaan worden. Of dit nu een fulltime plaats is of een parttime, of het gecombineerd is met een andere gemeente of zelfs met een andere baan. Het is maar net waar de Heere ons wil gebruiken.

W. MEIJER, YERSEKE

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen