Piet van Midden: Van ver halen

De auteur is docent Hebreeuws aan de Katholieke Theologische Universiteit in Utrecht en tevens predikant te Bergambacht binnen de Protestantse Kerk. In dit boek dat hij aanduidt als een 'bijbelse theologie voor beginners', vraagt Van Midden aandacht voor de verbindingslijnen in de bijbelse verhalen. Die verhalen zijn namelijk niet los verkrijgbaar en ze hebben dikwijls een geheime agenda. Achter de vertellingen ligt een tweede verhaal besloten. 'Die dubbele bodem ontgaat je als je niet in het vak zit, maar is vaak wel helder uit te leggen.'
Na een beknopt woord vooraf stelt Van Midden de bijbelse verhalen aan de orde in Genesis en Exodus; Jozua, Rechters en Ruth; de beide Samuelboeken en verschillende hoofdstukken uit I en II Koningen. Ten slotte is er aandacht voor Jona. De keuze voor deze boeken wordt niet toegelicht. Evenmin wordt duidelijk waarom Van Midden soms afzonderlijke hoofdstukken van een bijbelboek belicht en vervolgens tien hoofdstukken tegelijk behandelt. Het maakt op de lezer een willekeurige indruk. Piet van Midden introduceert zich in het woord vooraf nadrukkelijk als een (theologische) vriend van Karel Deurloo. Daar is niets op tegen. De hartstocht waarmee jarenlang vanuit Amsterdam (eerst in de UvA en nu bij de VU) aandacht gevraagd wordt voor de literaire aspecten van de bijbeltekst, heeft zeker vruchten afgeworpen. De concentratie op de tekst zoals die je voor je ligt als lezer, vormt een heilzame correctie op het uiteenrafelen van Schriftgedeelten vanuit een doorgeschoten historisch-kritische lezing.
Echter, de 'Amsterdamse' benadering heeft ook een prijskaartje. De bijbeltekst wordt a-historisch benaderd. Alles draait om 'het verhaal'. De vraag in welke tijd een tekst is ontstaan, is niet of nauwelijks van belang. Dit heeft onmiskenbaar gevolgen voor de verworteling van het bijbelverhaal in de heilsgeschiedenis. En in hoeverre hebben de bijbelse verhalen een openbaringskarakter? Daarnaast is er door critici van deze aanpak dikwijls op gewezen dat er te weinig oog is voor de verschillende betekenissen van de bijbelse woorden (semantiek) in de context van de verschillende bijbelboeken.
Met inachtneming van het voorgaande valt er heel wat te leren van een literaire benadering van de bijbelse teksten. Ik denk in dat verband aan de commentaren uit de serie Verklaring van de Hebreeuwse bijbel. Het boek van Piet van Midden is echter geen commentaar. Daarvoor is de uitleg teveel parafrase. Evenmin is het een navertelling van de Bijbel zoals Nico ter Linden die leverde. Ter Linden wil in Het verhaal gaat ... de lijn ook nog wel eens doortrekken naar de 'messiaanse mens' (bv. Gen. 38 en 40), maar bij Van Midden is een verwijzing naar Jezus met een lampje te zoeken.
De toegevoegde waarde van dit boek acht ik beperkt. Hoewel een literatuurlijst ontbreekt, leunt het boek zwaar op eerdere publicaties vanuit 'Amsterdam' en kan ik er weinig origineels in ontdekken. Daarnaast hindert de al te vlotte toon van het boek behoorlijk (Rachab is het 'kaasmeisje van Kanaän'; het zwaard van Goliath hoort bij de ware koning in de prijzenkast; regen is het sperma van de vegetatiegod Baäl).
Mijn hoofdbezwaar is dat hier de indruk wordt gewekt dat je om de Bijbel te kunnen lezen wel vaktheoloog moet zijn. Anders begrijp je niets van het verhaal achter het verhaal. Daarmee lijken we terug in de tijd vóór de Reformatie waarin onmondige gemeenteleden voor het verstaan van de Schriften geheel waren aangewezen op de uitleg van deskundigen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen