Financiële hulp als overgang

Het moderamen van de generale synode heeft een taakgroep ingesteld die de financiële steunverlening gaat behartigen ten behoeve van hervormde gemeenten waarvan na 1 mei 2004 een aanzienlijk deel van de gemeenteleden is overgegaan naar een hersteld hervormde gemeente. Deze taakgroep heeft inmiddels een aantal gemeenten steun verleend. In dit artikel wordt een toelichting gegeven op doel en procedures.

Commissie Bijzonder Zorg (CBZ)
Met het instellen van deze taakgroep geeft de synode prioriteitstelling ten aanzien van de pastorale zorg voor die gemeenten waar de vereniging van de drie kerken helaas geleid heeft tot een breuk. In eerste instantie heeft de commissie gepoogd om in die gevallen waar deze breuk dreigde, uitvoering te geven aan haar eerste kerkordelijke opdracht: een gesprek met kerkenraad, ambtsdragers en/of gemeenteleden over de wijze waarop men binnen de Protestantse Kerk in Nederland op een verantwoorde wijze ambtsdrager en gemeentelid kan blijven, waarbij onderzocht wordt of toepassing kan worden gegeven aan de daartoe in de kerkorde geboden mogelijkheden om in een bestaande behoefte te voorzien of aan bezwaren tegemoet te komen. Wanneer ondanks deze bemiddeling een aanzienlijk deel van de gemeenteleden en/of ambtsdragers van overtuiging is dat zij niet langer deel kunnen uitmaken van de Nederlandse Hervormde Kerk en, na de vereniging van de Protestantse Kerk in Nederland, treft de commissie maatregelen die nodig zijn voor het voortbestaan van deze hervormde gemeente die - al dan niet verenigd dan wel samengevoegd met een andere gemeente - deel blijft uitmaken van de Protestantse Kerk in Nederland.
De uitvoering van deze tweede taak van de commissie betrof in eerste instantie vooral het via voorlopige voorzieningen treffen van maatregelen om de hervormde gemeente in de gelegenheid te stellen haar (kerk)gebouwen te blijven gebruiken. Waar de plaatselijke verhoudingen dit mogelijk maakten, betrof dit een gezamenlijk gebruik van deze gebouwen.
In een aantal situaties was dit gezamenlijk gebruik niet mogelijk, dan wel werd van die aangeboden mogelijkheid tot gezamenlijk gebruik door de hersteld hervormde gemeente afgezien.

Taakgroep Steunverlening
Doordat een aanzienlijk (actief meelevend) deel van de desbetreffende gemeenteleden is vertrokken, stelt dit de hervormde gemeente voor financiële problemen.
Vanuit de verantwoordelijkheid voor deze gemeenten en voor een geïntegreerde benadering van deze problematiek, is de Taakgroep ingesteld, bestaande uit twee leden van het moderamen van de generale synode (J. van Heijst en H. Hoogenhout), een afvaardiging vanuit de CBZ (B. van Bokhoven) en een afvaardiging vanuit de Kamer voor de Steunverlening/ commisie Solidariteitskas (mevr. E.J. Steensma-Dijk).

Doel steunverlening
De financiële steunverlening van de gemeente heeft een overgangskarakter. Het uitgangspunt is dat een gemeente binnen afzienbare termijn in staat zal zijn om de voor die gemeente passende omvang van de predikantsplaats zelf te bekostigen. Soms zal dat nog een voltijds predikantsplaats kunnen zijn, soms een predikantsplaats in deeltijd. Aangezien in hervormd-gereformeerde gemeenten een deeltijds predikantsplaats nog ongebruikelijk is, zal dat vaak een samenwerking of samenvoeging met een andere gemeente inhouden. Het is verheugend dat in deze moeilijke periode het gezamenlijk beroepen door een aantal gemeenten mogelijk bleek en inmiddels tot het aannemen van een aantal beroepen leidde. (Overigens is er recentelijk in de Waarheidsvriend door ds. W. Meijer uit Yerseke ook aandacht aan gegeven dat een deeltijds predikantsplaats geen noodoplossing hoeft te zijn, maar ook voordelen kan hebben voor gemeente en predikant.)
Het is de verantwoordelijkheid van de kerkenraden om te onderzoeken wat de meest geëigende vorm zal zijn voor de invulling van de vakante predikantsplaats. Tevens zal men daarbij moeten onderzoeken wat de huidige mogelijkheden zijn betreffende de financiële draagkracht van de gemeente, en welke groeipotentie er zou kunnen zijn, als de predikantsplaats weer wordt vervuld en de gemeente wordt opgebouwd in prediking en pastoraat. In gemeenten blijkt er sprake te zijn van grote offervaardigheid!
Indien een gemeente wegens vertrek van een aanzienlijk deel van de gemeente niet meer aan haar financiële verplichtingen jegens haar predikant dreigt te kunnen voldoen, kan daarvoor eveneens een beroep op de kerk (Bureau predikanten) worden gedaan.
In de richtlijnen van de Taakgroep is dit als volgt verwoord: 'De financiële ondersteuning van de gemeente zal in principe een overgangskarakter hebben. Primair zal de ondersteuning dienen om de gemeente ruimte te geven van een niet-haalbare situatie naar een wel-haalbare situatie door te schakelen. Die ruimte wordt met name gecreëerd om stabiliteit te brengen in het proces van gemeenteopbouw.' De steunverlening zal het karakter van een garantiesubsidie dragen. Deze steunverlening wordt bekostigd uit het oud-saldo Generale Kas van de Nederlandse Hervormde Kerk.

Wegingsfactoren
In het bovenstaande is steeds gesproken over een aanzienlijk deel van gemeenten. In principe wordt daaronder verstaan dat in een gemeente, ten gevolge van het verenigingsproces, een uitstroom heeft plaatsgevonden van ten minste 20% van het aantal leden, dan wel 300 leden.
Bij het beoordelen van de financiële draagkracht wordt vooral gekeken naar de inkomsten uit levend geld. De omvang van het vermogen kan op dit moment nog geen doorslaggevende rol spelen, omdat die omvang soms nog moeilijk is vast te stellen. Ook is nog niet bekend hoe in sommige situaties gestalte gegeven zal worden aan de derde taak van de CBZ, het treffen van een voorziening voor nieuw kerkelijk leven van hersteld hervormde gemeenten, waarbij het primair gaat om het verstrekken van gegevens uit kerkelijke registers, maar waarbij 'ook vermogensrechtelijke aspecten in aanmerking worden genomen'. Dit laatste kan uiteraard alleen als betrokkenen hebben aangegeven niet langer geregistreerd te willen zijn in de kerkelijke registers van de hervormde gemeente.

Procedures
Aanvragen voor steunverlening kunnen betrekking hebben op de predikantsplaats en de instandhouding van onroerend goed dat onlosmakelijk met de continuïteit van het gemeente-zijn is verbonden (kerkgebouw, verenigingsgebouw en pastorie). Na ontvangst zal de CBZ (die immers goed op de hoogte is met de plaatselijke situatie) daarover een gesprek voeren met de kerkenraad van de gemeente en - bij een wijkgemeente - met de algemene kerkenraad, en zal daarover aan de Taakgroep adviseren.
Vervolgens wordt advies gevraagd aan het Regionaal College voor de Behandeling van Beheerszaken (RCBB) en eventueel het Bureau predikanten.
Deze gegevens worden door de Kamer voor de Steunverlening in een subsidieaanvraag verwerkt en zal daarover de Taakgroep adviseren. Na besluitvorming door de Taakgroep zal de gemeente terzake worden geïnformeerd, waarna de uitvoering door het bureau Steunverlening zal worden afgehandeld. Het is goed dat de gemeenten weten dat deze zorgvuldige procedure ongeveer vier tot vijf maanden vergt. Vanuit de gezamenlijke zorg voor de betreffende gemeenten heeft er onlangs goed overleg plaatsgevonden tussen de Taakgroep en een afvaardiging van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond. Daarbij is afgesproken elkaar wederzijds te informeren over steunverlening door de Taakgroep en (aanvullende) bijdragen uit het Steunfonds GB, alsmede toelichtende informatie via de Waarheidsvriend.

Aanvragen voor steunuerlening kunnen worden gericht aan de Taakgroep Steunverlening CBZ-gemeenten, Protestants Landelijk Dienstencentrum, Postbus 8397, 3503 RJ Utrecht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen