Komt het over of niet?

In het kader van de vrijwillige nascholing postacademisch onderwijs hield de IZB begin november 2005 een tweedaagse cursus op Hydepark onder de titel Presentatie en communicatie. Het gaat er in deze - ook al eerder gegeven - cursus om inzicht te krijgen in het communicatieve proces dat zich in de verkondiging voltrekt.
Vijftien predikanten kwamen bij elkaar onder leiding van ds. W. Dekker en dr. P.J. Visser. De cursus werd gegeven door mevrouw Astrid Timmerman, deskundige op het gebied van communicatie. De vraag die in verschillende sessies aan de orde kwam was: hoe is de preekvoordracht (stemvolume, intonatie, hoogte en diepte in de stem) en hoe is de preek opgebouwd? Of anders gezegd: hoe komt de preek over op de hoorder, welke verbale en non-verbale aspecten spelen hierbij een rol en welke aspecten komen in de preek aan de orde? Het gevaar bestaat dat je als predikant denkt dat de preek is overgekomen. Uit reacties blijkt echter te weinig dat dit ook het geval was. Daarom gingen we methodisch aan de slag met de vraag of de boodschap overkomt.

Preek en overdracht
Zoals elke voorganger weet, is een goede preekvoorbereiding het halve werk. Die begint met een grondige bestudering van het bijbelgedeelte. Waarom kiezen we het desbetreffende bijbelgedeelte en wat wil dit gedeelte ons zeggen? Terwijl we studeren, valt het oog op een tekst die in de verkondiging centraal komt te staan. In dit proces is de predikant de eerste hoorder en tegelijk leerling. Als intermediair tussen God en de gemeente luistert de predikant naar de tekst zelf en naar de boodschap die erin ligt opgesloten.
Als eerste hoorder moet hij de informatie en de boodschap in woorden gaan gieten om deze door te geven aan de hoorders. Tijdens de preek is de predikant verkondiger en onderwijzer, die zowel met de bijbeltekst als met de hoorder in gesprek is. Met andere woorden: de predikant moet de boodschap zo verwoorden dat de hoorders kennis wordt bijgebracht (onderwijzende element), dat de hoorders worden aangesproken (appellerende element) en zich bij de preek betrokken voelen. De hoorder moet weten: 'in deze preek gaat het over mij' (dialogische element). Aangezien de tweedaagse cursus vooral praktisch van opzet was, werden de meegebrachte preken op deze twee elementen beoordeeld.

Contact met de hoorder
In een preek is er uitwisseling van informatie (bijbeltekst, uitleg en toepassing). Deze informatie kan alleen overkomen wanneer er interactie is tussen predikant en hoorders. Belangrijk bij de voorbereiding voor de verkondiging is daarom de vraag: hoe verwoord ik de boodschap? Zet ik qua taalveld niet te hoog in? Bovendien zal het doel van de preek helder moeten worden verwoord. Daarnaast is het gebruik van een voorbeeld (metafoor) onmisbaar om een preek 'handen en voeten' te geven.
Het is een (op)gave om de preek zo op te zetten dat vele hoorders die begrijpen. Daarom dient er in de opbouw van de preek een duidelijke structuur te zitten, zoals:
- de hoorder moet worden geïnteresseerd voor het onderwerp;
- de preek moet een begin en een voor iedereen begrijpelijk slot hebben, met een terugkoppeling naar het begin van de preek;
- tussen het begin en het eind van de preek is een hoofdgedeelte waarin uitleg en toepassing van de Bijbeltekst elkaar afwisselen;
- de preek wint aan structuur, wanneer er bepaalde gedeelten uit de preek kort worden samengevat.

Veel geleerd
Tijdens deze cursus werd ons ook duidelijk gemaakt dat de persoon van de predikant in de verkondiging niet onbelangrijk is. Houding, mimiek en uitstraling zijn aspecten die we niet over het hoofd mogen zien. In onze visueel ingestelde samenleving moet de predikant zich communicatieve vaardigheden eigen maken. Tijdens de evaluatie van deze cursus bleek dat wij als predikanten nog veel moeten (af)leren. Of dit gebeurt, zal de praktijk moeten uitwijzen.

Het is de bedoeling om in juni 2006 verder te gaan en te bespreken wat de opgedane kennis in de praktijk heeft betekend. We hopen ons dan opnieuw te richten op de presentatie en de opbouw van de preek.
Als deelnemers hebben we tegen elkaar gezegd: 'Wat is deze tweedaagse cursus zinvol geweest en wat hebben we veel geleerd!' Dit gunnen we niet alleen onszelf, maar ook de andere collega's, omdat ons in het uitoefenen van ons ambt een 'spiegel' wordt voorgehouden. Naast het feit dat we ons als predikanten door Jezus Christus geroepen mogen weten en door de Heilige Geest geleid, is het uitdragen van het Woord van God ook een ambacht, waarin we ons voortdurend oefenen. Dat doen we niet alleen door gebed, ook door te blijven schaven. Daarom het advies: neem als predikant de tijd om je vrijwillig te laten bijscholen! Met het oog op de gemeente en tot meerdere glorie van de Korting van de kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen