Samenspel in de kerkenraad

Als ambtsdrager treed je in een nieuwe wereld. De wereld van de kerkenraad, die eigenlijk heel onbekend voor je was. Je hebt er wel een globaal beeld van en weet ongeveer waar het over gaat. Veel vergaderen is een woord dat als eerste bij je opkomt. De broeders hebben ambtsgeheim en er is een veelheid aan taken en zaken die besproken moeten worden. Alles met orde! Voor je liggen allerlei papieren: een beleidsplan, een plaatselijk reglement wijkindeling, een dienstrooster, collecterooster, notulen, diverse nota’s van o.a. de evangelisatiecommissie, de jeugdraad, de liturgiecommissie, een begroting/jaarrekening. Door dit alles heen zoek je een weg. Zoek je naar wat je trekt, je belangstelling heeft, waar je met je talenten, je gaven bij zou kunnen aansluiten.
We raken hier aan een belangrijk punt. Je hoeft geen schaap met vijf poten te zijn. Niemand hoeft dat te zijn. Samen vul je elkaar aan, maak je gebruik van elkaars sterke kanten. Mag je eerlijk zijn en ook je zwakke kanten tonen. Hoef je echt niet iets op te pakken, wat je totaal niet ligt. Wel kan het nodig zijn bepaalde gaven verder te ontwikkelen. Hiervoor bijvoorbeeld een oriëntatiecursus te volgen of een cursus pastoraal gesprek. Een tijdje ‘mee te lopen’ met een medebroeder in het pastoraat. Je mag uitdagingen aangaan. Ambtsdrager zijn, is soms een eenzaam avonduur, maar toch vooral samenspel. Samen als kerkenraad optrekken, lijnen uitzetten, leidinggeven, de kwaliteit van het gemeentewerk bewaken, in goede harmonie en openheid het werk van de predikant bespreken, rekening houden met elkaars afkomst, geloofsbeleving en karakter. Voor een goed samenspel een eerste vereiste.
Het zou niet verkeerd zijn tijdens een eerste ontmoeting als kerkenraad, te beginnen met onderlinge kennismaking. Zeker wanneer er veel nieuwe ambtsdragers zijn. Want, dat zal ook een vraag zijn die bij je opkomt: Wie zijn die medebroeders eigenlijk en waar staan ze voor, om zo al gaande weg te ontdekken waar je met elkaar als kerkenraad voor staat! Prachtig werk, samen leiding te mogen geven aan de gemeente van Christus! Een wandeling kan voor z’n kennismaking een goed middel zijn. Twee aan twee van gedachten wisselen (Luk. 24:25) over de vraag: wat is nu jouw verlangen, als het gaat om de toekomst van de gemeente?

Taken
Voor een goed samenspel in de kerkenraad is het vereist de taken helder te hebben. Bij de uitvoering van die taken is helderheid geboden. Van alle (!) ambtsdragers. Het is nuttig dat regelmatig het ambtelijk werk besproken en geëvalueerd wordt. De ene keer kan het pastoraat aan de orde komen, de andere keer het diaconaat enz. De bespreking van deze taken dient zo concreet mogelijk te gebeuren, bijvoorbeeld aan de hand van een casus of een sterkte/zwakte analyse. Via deze methode krijg je helder wat goed loopt, waar zaken mis gaan, waar er extra ondersteuning nodig is of dat iets wat niet meer relevant is, wordt afgebouwd of stopgezet moet worden. Gaandeweg kan je tot de conclusie komen dat er mogelijk een andere opzet nodig is of een andere werkwijze. Doelmatig werken is niet verkeerd als het de geloofsontwikkeling, van de gemeente ten goede komt! Op deze wijze krijgt ook het beleid(splan) vlees en bloed!
Een andere mogelijkheid iets te bespreken is vanuit de eigen ervaring. Ik noem een voorbeeld. Enige tijd geleden sprak ik met nieuwe ambtsdragers over het huisbezoek. We zochten naar een vorm dat zo concreet mogelijk te doen. We kozen voor een werkwijze vanuit de vraag: ‘Denk eens terug aan de tijd dat u zelf als gemeentelid huisbezoek kreeg van een ouderling (geen namen noemen!). Wat herinnert u zich hiervan? Was het goed, minder goed, prettig of vervelend? Wat sprak aan of wat sprak niet aan? Terugkijkend naar uw eigen ervaringen: wat vindt u dan belangrijk in het bezoekwerk vandaag? ’ Via deze vraagstelling kregen we met elkaar de zin en betekenis van het pastoraat scherp. Daar kon ieder zijn voordeel mee doen!

Factoren
Voor een goede organisatie van het gemeentewerk is een aantal factoren belangrijk. De gemeenteopbouwer dr. Jan Hendriks onderscheidt vijf factoren die tezamen het gemeente-zijn bepalen: identiteit, structuur, klimaat, leiding en doelen. Structuur, klimaat en leiding hebben met de organisatie te maken, maar hangen wel nauw samen met de andere twee factoren. Op zich zeggen deze begrippen niet zoveel. We zullen ze dus moeten inkleuren.
De identiteit zegt iets over wie je bent als gemeente. Die identiteit wordt bepaald door de missie van de gemeente (= haar roeping). Maar dat is niet alles. Identiteit heeft ook te maken met de omgeving (streek, platteland, stad) waarin de gemeente zich beweegt, het imago (beeldvorming) en het profiel van de gemeente (confessioneel, Gereformeerde Bond, evangelisch etc). De doelen zeggen iets over de richting die je met elkaar wilt gaan, vanuit de verschillende kerntaken die je hebt vastgesteld. Een doel kan bijvoorbeeld zijn: het bevorderen van jongerenpastoraat binnen het jeugdwerk. De structuur zegt iets over de organisatie zelf. Is er een hiërarchische structuur (zgn. ‘harkmodel’), of sprake van delegatie (model: ‘ronde tafel’), waarbij veel bevoegdheden en verantwoordelijkheden aan bijv. taakgroepen en sectieteams worden overgedragen (kerkenraad met werkgroepen, zie Ord. 4-10, KO). Het klimaat zegt iets over welke waarden, gedragsregels je met elkaar deelt (bv. kerkenraadsleden in het zwart gekleed tijdens de eredienst).
Ten slotte is leiding een belangrijke factor voor een goede organisatie. Er is sprake van ‘sturing’ of ‘richting geven’. Coördinerend leiding geven of coachend. En welke rol heeft de predikant? Herder, leraar, inspirator, manager, geestelijk (bege)leider? Bovengenoemde factoren bepalen dus de organisatie, maar ook het samenspel binnen de kerkenraad. Van belang is nog: consequent en duurzaam beleid. Spreek als kerkenraad met één mond. Leg aan de gemeente duidelijk uit waarom je iets wel of niet wilt doen!

Communicatie
Kwaliteit van het kerkenraadswerk hangt in belangrijke mate af van de manier waarop er gecommuniceerd wordt en hoe wordt omgegaan met kwaliteiten/gaven van kerkenraadsleden. Er zijn verschillende stijlen van communicatie zoals leidend, helpend, meewerkend, afhankelijk, teruggetrokken, dominant, opstandig, agressief enz. Bij elke stijl hoort een bepaald gedrag. Iedereen heeft zo zijn eigen voorkeursstijl. Elke stijl heeft zijn eigen waarden en valkuilen. Doelgericht communiceren heeft te maken met de mogelijkheid om verschillende stijlen zo te kunnen toepassen dat samenwerking daardoor bevorderd wordt. Iemand omschreef communicatie als volgt: communicatie is alle gedrag, met en zonder woorden, bewust en onbewust, in de aanwezigheid van een ander. Je kunt niet níet communiceren.
Communiceren kan soms heel lastig zijn. Veel communicatieproblemen spelen zich af op het zgn. betrekkingsniveau (hoe wordt iets gezegd), terwijl het lijkt alsof ze over de inhoud gaan (inhoudsniveau). Echt luisteren naar elkaar is een hele kunst. Hoe vaak betrap je er jezelf niet op dat je al luisterend naar iemand, tegelijkertijd bezig bent in gedachten een mening te formuleren en het dus maar de vraag is of je wel echt luistert!
We leggen ook de vinger bij kwaliteiten en gaven. Het goed omgaan met gaven begint al met de vaststelling van wat je als kerkenraad nodig hebt om je kerntaken te kunnen uitvoeren. Vanzelfsprekend zul je daarvoor goed zicht moeten hebben op je kerntaken (bv. pastoraat, diaconaat, eredienst, missionair werk, jeugdwerk, beheer, toerusting). Daarnaast is het belangrijk dat je voor de onderscheiden ambten binnen de kerkenraad weet wat je nodig hebt. Profielschetsen kunnen daar behulpzaam bij zijn (met name bij ambtsdragers met een bepaalde opdracht, zoals predikant, jeugdouderling, jeugddiaken, ouderenpastor). Maar ook al heb je aan deze voorwaarden voldaan, dan nog heb je te maken met mensen die ieder hun eigen ervaring en levensgeschiedenis hebben. Om elkaar te (leren) kennen en ieders persoonlijke kwaliteiten/gaven tot hun recht te laten komen is het belangrijk om vertrouwd te zijn/raken met ieders biografie en ervaring.

Gelijkwaardig
In de kerkorde lees ik de prachtige zin: ‘Opdat niet het ene ambt over het andere, de ene ambtsdrager over de andere (…) heerse, maar alles wordt gericht op de gehoorzaamheid aan Christus, het Hoofd van de Kerk, is de leiding in de kerk toevertrouwd aan ambtelijke vergaderingen’ (art. VI-1). Een kerkenraadsvergadering is zo’n ambtelijke vergadering. Binnen deze vergadering is er ruimte voor ieders inbreng, kritiek, bemoediging, open relaties en nog zoveel meer, nader in te vullen. Veel ruimte voor stille momenten en momenten van gebed. Om door alles heen te horen wat de Geest Gods te zeggen heeft. We mogen elkaar bevragen op wat ons ten diepste beweegt, waarom iemand iets zegt, wat er achter woorden schuil gaat. Zo samen de woorden wegen en uiteindelijk beslissen wat het beste voor de kudde is, die ons geroepen heeft en aan onze zorgen is toevertrouwd.

AART PETERS BARNEVELD

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen